2015 Nobel Kimya Ödülü

2015 Nobel Kimya Ödülüne Türk asıllı ABD vatandaşı Aziz Sancar, ABD’li Paul Modrich ve İsveçli Tomas Lindahl layık görüldü. İsveç’teki Nobel Ödülü Komitesi’nden verilen bilgilere göre Sancar, Lindahl ve Modrich 2015 Nobel Kimya Ödülünü, hücrelerin hasar gören DNA’ları nasıl onardığını ve genetik bilgisini koruduğunu haritalandıran araştırmaları sayesinde kazandılar. Söz konusu çalışmalardan yeni kanser tedavilerinin geliştirilmesinde faydalanılmaya başlandı.

Altmış dokuz yaşındaki Aziz Sancar Mardin-Savur doğumludur. İstanbul Tıp Fakültesi’ni bitiren Sancar, 1977’de Dallas’taki Teksas Üniversitesi’nde doktorasını tamamladı. Sancar, halen Kuzey Caroline Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya ve Biyofizik Bölümü’nde ders vermektedir. Sancar, Amerikan Ulusal Bilimler Akademisi’ne kabul edilen üç Türk’ten birisidir.

Nobel Komitesi’nin açıklaması: “Ancak bu tür dış saldırılar olmadan da DNA molekülleri, kalıtımsal olarak değişken bir yapıya sahiptir. Hücrenin genomunda her gün çok sayıda değişiklik meydana gelir. Daha da ötesi insan vücudundaki hücreler her gün milyonlarca kez bölünür ve bu esnada DNA kopyalanır. DNA’nın kopyalanması sırasında bazı bozukluklar ortaya çıkar. Genetik materyalin tam bir kimyasal kaosa düşmemesinin nedeni, hiç durmadan DNA’yı izleyen ve meydana gelen hasarları onaran moleküler sistemleri barındırmasıdır. 2015 Nobel Kimya Ödülü, bu onarım sistemlerinin nasıl işlediğini moleküler düzeyde gözler önüne seren çalışmalarıyla alanlarında çığır açan üç bilim adamına verilmiştir. 1970’lerin başlarında bilim adamları, DNA’nın son derece istikrarlı bir molekül olduğuna inanıyordu. Ancak Lindahl, DNA’nın aslında yeryüzünde yaşamın gelişimini imkansız kılacak bir yavaşlıkta bozulduğunu ortaya çıkardı. Öngörüsü, Lindahl’ın DNA’nın çökmesine sürekli engel olan moleküler bir makineyi keşfetmesini sağladı. Aziz Sancar, hücrelerin ultraviyole ışınlarının DNA’da neden olduğu hasarı tamir etmek için kullandığı nükleotid eksizyon onarım mekanizmasının haritasını çıkardı. Paul Modrich de hücrelerin, hücre bölünmesi esnasında DNA’nın kopyalanmasında ortaya çıkan hataları nasıl düzelttiğini buldu.“

Türk basınında Sancar’ın doğru ortam, tahsil hayatı ve ailesi ile ilgili bilgiler ön plana çıkmaktadır. Sancar’ın bir Türk olarak Amerika’da yaptığı diğer hizmetleri de gündeme getirilmektedir. Sancar ise yaptığı açıklamada Türkiye Cumhuriyeti’nde aldığı eğitime vurgu yapmakta ve kızların eğitimlerine dikkat çekmektedir.

Bu vesileyle Türk Milleti Aziz Sancar’dan gurur duymaktadır.