İsrail, Güney Kıbrıs, Yunanistan ve İtalya Doğu Akdeniz doğalgazının Avrupa’ya Akdeniz altına inşa edilecek boru hattıyla ulaştırılması için işbirliği anlaşması imzaladılar.
“East-Med” adlı boru hattı projesinin finansmanının çözülmesi için 1 yıla ihtiyaç var. Bundan sonra su altına boruları döşeme işlemleri 5 yıl sürecek. İlk bakışta Avrupa Birliği (AB) tarafından da desteklenen projeler arasında yer alan boru hattının inşaatında teknik ve finansal güçlüklerle karşılaşılacağı belirtiliyor. Gelecek hafta AB’nin onayına sunulması beklenen anlaşmanın, Şubat 2019’da onaylanabileceği değerlendiriliyor. Yıllık 20 milyar metreküplük kapasiteye sahip olacak hattın inşası için gerekli yatırım miktarı yaklaşık 7 milyar dolar olarak hesaplanıyor. İlk planlamalara göre finansman sorununu Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) üzerinden çözmeyi planlıyorlar.
Söz konusu anlaşmaya ilişkin İsrail Enerji Bakanı Yuval Steinitz, “On yıllardır Avrupa üzerindeki petrol ve doğalgaz kaynaklı Arap etkisinden şikayet ettik. Gazın Avrupa’ya ihracatı, bu etkiyi belli bir dereceye kadar indirecek ve Arap gücüne bir karşı ağırlık olacaktır,” ifadelerini kullandı.
Teknik olarak 3,5 kilometre derinliğe inmesi ve 2 bin 100 kilometrelik uzunluğa erişmesi gereken boru hattının, yalnızca İsrail’de keşfi yapılmış gaz rezervlerinden elde edilecek doğalgaz ile doldurulabilmesi mümkün görünmüyor. GKRY ve Mısır da bu alanlarda katkı sağlayacak gibi görünüyor.
Başka bir bakış açısı da şu olabilir; İsrail, İran’da rejimin değişmesi meselesi çözüldükten sonra, Türkmenistan gazını bu hatta bağlamayı, dolayısıyla Çin’in öngördüğü İpek Yolu projesinin hayata geçirilmesinde önemli bir basamak teşkil edebileceği düşünülen East-Med’i bu bağlamda taahhüt etmiş olabilir. Halen Çin ve Türkmenistan arasında boru hattı mevcuttur. Bu bakışla finansmanın çözümü için Çin’den destek sağlanması ihtimali yüksektir.
Uzmanlar öteden beri bu enerji anlaşmanın olamayacağı doğrultusunda yorum yapmışlardı. Ancak İsrail elindeki kozu kullanmak istiyor. Filistin meselesine bakarken de bundan böyle bu boru hattının ne getirip ne götüreceğini hesaba katmak gerekmektedir. Ayrıca GKRY’nin bu çok taraflı anlaşmalarla Kıbrıs meselesinin uluslararası bağlamda ne anlam taşıdığını kendince ispat etmesi konusu Türk, Yunan ve Kıbrıs meselelerinin çözülmesi konusuna da olumsuz etkisi olacaktır.
