Bugün sürpriz bir açıklama ile Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan A. Nazarbayev istifa ettiğini açıkladı. Neden istifa etti? Ancak bence önemlisi, bu büyük devlet adamını saygıyla değerlendirmektir.
Nazarbayev Türk dünyasının da Aksakalıdır, 78 yaşındadır. Bundan sonra yazımda Türk töresine sadık kalarak kendisine böyle hitap edeceğim. Aksakal, SSCB zamanında Politbüro üyesi devlet adamıydı ve Sovyetler dağılınca Kazakistan’ın bu yapıya gelmesinde katkısı oldu. 1991’de ülkesi bağımsızlığa kavuştu. Ülkenin sınırlarından tutunuz, anayasa, bayrak, marş gibi bütün devlet sembollerinin ortaya çıkmasında payı oldu. Orta Asya’nın ortasında Astana’yı, anlamı başkent demek olan mucizeyi yarattı. Kendisi Otan Partisi’ni kurdu ve başkanı oldu. Kazak dilinin bugünkü hale gelmesine katkısı oldu. Komşularıyla sınır anlaşmalarını tamamladı ve karakter sahibi Kazak halkının yerini belirginleştirdi. Son olarak Özbekistan, Çin ve Hazar Denizi’ne kıyısı olan ülkelerle sorununu çözdü. Aksakal, “Kim ne isterse verdik, neden barış içinde olmayalım!” dedi ve hemen herkesle iyi ilişkiler kurdu. Bir bayram sabahı yaptığı radyo programında halktan birinin, “Biz kimiz?” sorusuna, “Biz Türküz, Müslümanız!” demişti. Ama asla aşırıcılığa gitmedi, buna izin vermedi. Medeni dünyanın akılcı temsilcisi oldu.
Kazakistan element tablosundaki 200 kadar elementi topraklarında çıkarabilen, üstelik petrol, kömür, bakır ve uranyum yönüyle zengin bir ülkedir. Nükleer konulardan tutunuz, uzay çalışmalarına kadar önemli faaliyetlere ev sahipliği yapmaktadır. Ülkede Kazakların yanısıra Batılı ve Çinli petrol şirketleri iş yapmaktadır. Bu yönüyle Kazakistan iyi korunması ve istikrar içinde yaşatılması gereken bir ülkedir.
Kazakistan hemen bütün uluslararası anlaşmaları imzalamıştır. Rusya ile ilişkileri çok büyük bir samimiyetle ve güvenle devam etmektedir. Bağımsız Devletler Topluluğu ülkesidir. Ortak Ekonomik İşbirliği üyesi ülkedir. Çin ile yakındır. Çin sınırında serbest ticaret sürmektedir. Rusya ve Çin ile birlikte, Tacikistan ve Kırgızistan’ı da beraberlerine alarak, Şangay’dan İşbirliği Teşkilatı’nı kurmuşlardır. ABD ile çok yönde işbirliğine sahiptir. Ülke Aksakal sayesinde bir barış ve istikrar ülkesi olmuştur.
2020 yılında Aksakal’ın Başkanlıkta 30 ncu yılı olacak idi. 2020 yılında emekli olacağını bildirmişti. Bunu kendisi istemişti. O var olduğu sürece ülke güvendeydi. Onun varlığında hiçkimsenin veya grubun, diğer Orta Asya ülkelerinde görüldüğü gibi, istikrarsızlık yaratacak girişimi olmamıştı, olamazdı. Aksakal’ın sağlık sorunu yok değildi. Ancak her şartta durumu kontrol edecek akla ve deneyime sahipti.
Başkan olarak 29 yılı gördü. Emekliliğine az bir zaman kala böyle bir karar alması elbette anlamlıdır. Yerine geçici Başkan olarak gösterdiği Kasım Cömert Tokayev çok deneyimli bir devlet adamıdır. Kazakistan’ın hemen her kademesinde görev almıştır. Aksakal’a tamamen bağlıdır. Bu geçiş döneminde Aksakal ömrü yettiğince geri planda olacaktır. Tokayev, ülkenin yeni başkanını seçmesini en iyi şekilde gerçekleştirecektir. Dolayısıyla Aksakal yine akılcı politikacılığını göstermiştir ve emekli olmasından kısa bir süre önce görevinden ayrılmıştır.
Kazakistan halkı kadar, Türk dünyası ve hatta dünya halkları açısından Aksakal örnek bir kişiliktir ve bir şanstır. İyi ki böyle bir insan var idi. Yoksa neler olabilceğini Kazakistan’da yaşamayanlar asla tahmin edemezler. O kurucu ve imar eden bir devlet adamıydı. Kararını saygıya karşılıyorum.
