ABD Başkanı Donald Trump, Çin yönetimine yönelik atılacak yeni adımları duyurmak için Beyaz Saray’da bir basın toplantısı düzenledi. Trump’ın ifadeleri net bir biçimde Çin’i hedef almaktaydı. Bu ifadelere bakılırsa “gerginlik tırmanıyor” demek mümkündü.
Dünya Ticaret Örgütü
Çin’in uzun yıllardan beri ABD’den yararlandığını ve bunun da bir önceki Başkan Barack Obama döneminde arttığını savunan Trump, Çin’in Dünya Ticaret Örgütü’nde (DTÖ’de) gelişmekte olan ülke konumunda bulunmasının bu ülkeye birçok avantaj sağladığını belirtti.
Fikri Mülkiyet
Trump, ABD’nin fikri mülkiyetini de korumak istediklerini vurguladı. Bu konuda aldığı bir önlemi açıkladı: “Ülkemizin önemli üniversite araştırmalarını daha iyi korumak için, potansiyel güvenlik tehdidi olarak gördüğümüz Çin’den gelen bazı yabancı vatandaşların da ülkeye girişini askıya alıyoruz.”
COVID19 ve Dünya Sağlık Örgütü
Trump, yeni tip koronavirüs salgınından dolayı Çin’i sorumlu tuttu. “Çinli yetkililer, DSÖ’ye karşı bildirim yapma sorumluluklarını yerine getirmedi ve dünyayı yanlış yönlendirmesi için DSÖ’ye baskı uyguladı,” dedi.
Trump, salgının başlarında DSÖ’yü dinlemeyerek Çin’e seyahat yasağı uyguladığını anımsattı.
Trump DSÖ ile ilişkileri sonlandırdığını duyurdu: “Çin’in DSÖ üzerinde mutlak bir hakimiyeti var. ABD, DSÖ’ye yılda neredeyse 450 milyon dolar fon sağlarken, Çin sadece 40 milyon dolar ödedi. DSÖ’den esaslı reformlar yapmasını istedik ancak onlar harekete geçmeyi reddetti. DSÖ, oldukça ihtiyaç duyulan reformları yapmadığı için biz de bugün DSÖ ile ilişkimizi sonlandırıyoruz. Bu örgüte sağlanan fonları, hak eden acil küresel sağlık durumlarına aktaracağız.”
İkili İlişkiler
Trump, ABD’nin, Çin ile açık ve yapıcı bir ilişki istediğini, ancak bunu yaparken ulusal çıkarları koruması gerektiğini belirtti. Şöyle devam etti: “Çin hükümeti sürekli olarak bize ve birçok başka ülkeye verdiği sözü tutmadı. Bu aşikar gerçekler görmezden gelinemez ya da bir kenara itilemez.”
Dünyanın Çin konusunda bazı sorulara yanıt aradığına işaret eden Trump, bu salgın döneminde ABD’nin tedarik zincirinin dışa bağlılığının zararlarını net bir şekilde gördüklerini vurguladı.
Trump, finansal piyasalar konusunda kurulan çalışma grubuna, ABD finansal piyasalarında yer alan Çinli şirketlerin eylemleri üzerinde çalışma emri verdiğini bildirdi.
Güney Çin Denizi
Trump, Çin’in, Güney Çin Denizi’ndeki tutumuna ilişkin sert sözler söyledi: “Çin’in Pasifik Okyanusu’nda hukuksuz yollarla hak iddia ettiği topraklar, seyrüsefer serbestisini ve uluslararası ticareti tehdit ediyor. Ayrıca Çin, Hong Kong’un otonomluğunun korunmasına ilişkin dünyaya verdiği sözü de tutmadı.”
Hong Kong
Çin’in bu hafta, Hong Kong’un 1984’te imzalanan Sino-İngiliz Ortak Deklarasyonu ile edindiği idari özerkliği ve özgürlüklerine zarar veren eylemlere kalkıştığını belirten Trump, “Çin’in son adımları göstermiştir ki Hong Kong artık yeterince otonom bir bölge değildir. Çin, ‘iki sistem, tek ülke’ formülünü, ‘tek ülke tek sistem’ olarak değiştirdi. Bu nedenle de, yönetimimine Hong Kong’a verilen politika ayrıcalıklarını kaldırılması talimatı veriyorum,” dedi. Trump ayrıca, “ABD, Hong Kong’un otonomisine zarar veren Çin ve Hong Konglu yetkililere de yaptırım için gerekli adımları atacak,” şeklinde ekledi.
Gürsel Tokmakoğlu
