Dün (2 Mart 2020) ABD’nin Suriye’den sorumlu temsilcisi Büyükelçi James Jeffrey ve ABD’nin Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi Kelly Craft Ankara’ya geldiler. Birleşmiş Milletler’in Türkiye ofislerinin hemen hepsi (gıda, göçmen, vs) dün Cilvegözü sınır kapısından giriş yaparak İdlib bölgesinde mülteci kampında ve bir hastanede incele yaptılar. Bugün büyük ihtimalle ABD’nin daimî temsilcisi Craft İdlib’e geçecek Atme kampı ve sınır kapısındaki bir hastaneyi ziyaret edecek.
Burada dikkat çeken konu ABD’nin ve BM’nin (UN) politika değişikliğidir. Özellikle BM temsilcilerinin Şam’da giriş yaparak İdlib’e intikal etmesi gerekiyordu. Türkiye’den geçerek Suriye’ye girmesi demek Şam yönetimini gayrimeşru görmesi anlamına gelmektedir. Hatırlanacaktır Büyükelçi Feridun Sinirlioğlu’nun BMGK’daki sert konuşmasından sonra söz alan Craft, Esad rejimini gayrimeşru diye dile getirmişti. Hatta Rusya’ya da uçaklarını yere indir demişti. Bütün bunların diplomasideki anlamı nettir, artık BM ve ABD Rusya ve İran destekli Esad rejimini gayrimeşru ilan etmektedir, bunun yerine Suriye halkını meşru görmektedir.
Jeffrey’in Ankara’ya gelmesi kabul edilebilir, sürpriz anlamı taşımaz. Ancak Craft’ın gelmesi önemlidir. Buradan bilgi ve belge toplayacaktır. Elde ettiği izlenimleri rapor edecek ve bunlar kayda girecektir. Gayrimeşru ilan edilen Rusya ve İran destekli Esad Lahey Adalet Divanı’na sevk edilecektir. ABD, Suriye konusunda doğrudan askeri seçeneklerini Rusya’ya karşı değil Esad’a karşı biçimde geliştirecek; ancak doğrudan politik girişimlerini Rusya, İran ve Esad bütününde sürdürecektir.
Jeffrey’in çantasında Suriye’ye ilişkin bir ABD planı ve Türkiye’den talepleri vardır. Hatta bazı askeri destekler için önerisi de olabilir. NATO kanalı ile bu desteklerini Türkiye’ye verebilirler. Ama destekten ziyade ortak plan yapılması gerekir. Görüşmeler sürecektir.
Ayrıca heyet dün Savunma Bakanı Hulusi Akar’ı ziyaret etmişler ve harekat hakkında bilgi almışlardır. Patriot konusu burada gündeme gelmiş olabilir. Büyük olasılıkla heyet bugün İdlib’deki inceleme ve araştırmalarından sonra Dışişleri Bakanlığı ve Cumhurbaşkanlığı ziyaretlerinde de bulunacaktır.
Bütün bunlar ABD ve BM nezdindeki bir planın ortak belirlenmesi anlamına gelecektir. ABD Başkanı Trump ile Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yakın zamanda gerçekleştirdiği telefon görüşmesini de bunlara ilave edersek neyin arandığı, neyin planlandığı, ABD’nin hangi noktalara odaklandığı hususlarında bir tahmin yürütülebilir. Bundan böyle Esad’ın işinin bittiği açıktır. Dahası Rusya’nın üsleri de bu çerçevede sözü edilecek hususlardır.
Varılan noktada Esad’sız bir sürecin işlemeye başlayacağının da sinyallerini almış bulunmaktayız. Bundan kısa bir süre sonra Esad devre dışında kalacak ve geçici bir yönetim devreye girecektir. Bunun hazırlıklarını hem Rusya hem de ABD bir taraftan hazırlamak istemektedirler. Türkiye de bu yönde Suriye halkının ve terörle mücadele hususlarının temelindeki bazı taleplerinde ısrarcı olmaktadır, muhataplarına esasen Suriye’nin toprak bütünlüğünü dikkate alan konuları işaret etmektedir.
