Doların Değeri Artıyor

Sizce, “Bugün kur ne seviyede?” diye tek kalem enstrümanı takip etmekten başka işi olmayan finans-bağımlılığıyla sınırlı kalan ve küresel ekonomiden içerideki tüketiciye yansıttığı yüklerle pay alma stratejisiyle işlerini sürdürmeyi düşünen bir ekonomiden sonuç alınabilir mi?

Donald Trump’ın ABD Başkanı seçilmesi, dün (17 Kasım 2016) FED Başkanı Janet Yellen’ın mutat açıklamasını yapması ve Dolar’ın dünya çapında yükselmesi, buna karşılık fazla değer kaybeden ekonomiler arasında TL’nin de olduğu bir süreci yaşadık. Değişik çevreler kendine göre değerlendirmeler yapıyorlar. Başlangıçta ben de düşüncelerimi söyleyeyim; önümüzdeki dönemde Amerikan ekonomisine olan ilgi artacak, hisse senetleri değer kazanacak ve özellikle teknoloji kağıtları değer kazanacak, dolayısıyla Dolara olan ilgi artış eğiliminde sürecek, bu arada önümüzdeki günlerde FED küçük bir faiz artışına girecek ve sonra yeni bir pozisyon alabilecek gözlemlerini yapacak.

Diğer görüşler endişeli, bazıları dayanaklı, bazıları taraflı. Tek tek bunları ele almaktansa genel çerçevede bir değerlendirme yapmakta yarar görüyorum. Ama önce şu değerlendirmeye ne dersiniz, sizce olası mı? “Amerikan ekonomisi bugünlerde çok kırılgan oldu, yakında Amerika’da büyük bir kriz olacak, dikkatli olun!” Ben bu veya benzer endişeleri yayanların soğuk bir duşa girmelerini tavsiye ediyorum.

Bir de tanınmış küresel medya organlarının yoklamaları ve bunlara dayalı açıklamaları var, sonuçlarına bir göz atalım: “Ortak görüş ABD’de büyümenin Trump ile beraber hızlanacağı, enflasyon beklentileri 2009 krizinden bu yana ilk kez %2’nin üzerine çıkabilir, faizler yükselir. FED’in gelecek aylarda faiz artırımlarına gitmesi mümkün. Hem Amerika hem de küresel piyasalar için Trump’un vaatleri iyi gözlenmelidir. Örneğin Trump seçim kampanyası boyunca vergileri düşüreceğini ve altyapıya 1 trilyon dolar yatırım yapılacağını taahhüt etmişti. Bugünkü Dolara olan ilgi ve Amerikan tahvillerindeki artışlar bu vaatlere dayandırılabilir. Ancak ticarete yönelik korumacı eğilim ve şirketlerin kendi içlerinde kısıntıya girmeleri önümüzdeki dönem için en büyük potansiyel risk…” ABD ekonomisinin büyüme sürecine girdiğini söyleyenler çoğunlukta. Dolar endeksi uzun zamandan beri ilk defa 100 sınırının üzerine çıktı. İşsizlik endeksi de olumlu sinyaller vermeye başladı.

Bir de Türkiye özelinde ve sebepleri derinde olan bir soru var: “FED’e kulaklarını tıkaması mümkün olmayan bir ekonomi kendi politikalarını belirlerken, küresel gerekçelerden ayrı durarak, ben böyle istiyorum, diyebilir mi?”

Enflasyon, faiz, kur değişimlerine odaklanmış bir Türkiye’den, son dönemde döviz piyasasında bazı adımlar atsa da Doların hızını kesmeyi başaramayan bir ekonomi yönetiminden bahsediyoruz. TL’nin Dolar karşısındaki değer kaybı yılbaşından bu yana %16’yı, Kasım başından bu yana ise %9’u aştı. Bugün Türkiye’de Dolar 3,38 civarında seyrediyor. Uzmanlar bu gelişmeler yine de önemsiz diyor ve TC Merkez Bankası’na güven olduğuna işaret ediliyor. Aralık 2016’dan itibaren tedricen ABD faiz artırımına girerse acaba TL ne olacak, birlikte göreceğiz.

Türkiye’de ekonomistler şunları göz önüne almalıdırlar: Dolar değerlenme eğilimini sürdürecek, ABD ekonomisi büyüyecek, beklenen bir kriz yok; ama aşırı değerlenme olduktan sonra bir düzeltme süreci yaşanabilir, bu tip ileri geri hareketlere karşı tedbirler alınmalıdır. Türkiye kendi risklerini en aza indirecek tedbirleri almalılar. Keyfi ekonomik öneriler törpülenmelidir. Üretim bir türlü artıramadı, üretim yelpazesi ve yeni pazarlar geliştirilmelidir. Özellikle tarım ve hayvancılıktaki politikalar üzerine yapılan çalışmalarda yoğunlaşmaya devam edilmelidir. İhracatı çeşitlendirmek  için gerekli engeller ortadan kaldırılmalıdır. Üretime koşut olarak finans piyasasında Türkiye hisse senetlerine ve tahvillerine olan ilginin nasıl artırılabileceğini belirginleştirmelidir. Bölgesel alanda aktif olmanın ötesine geçip Türkiye’nin küresel angajmanları ve ortaklıkları olmalı, küresel oyuncularını çoğaltmalı, bu konuda dikkate değer projeleri ve küresel ürünleri olmalıdır.