Dün Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki ateşkesi provoke etmeye çalışan bir Ermeni saldırısı daha gerçekleşti. Şu an durum kontrol altındadır. Azerbaycan tarafında 7 şehit 10 yaralı var. Bu durumu ve bundan sonra yaşanacakları da değerlendirerek doğru okumak gerekiyor. Kim, ne yapmak istiyor?
Fay Hattı
Geçtiğimiz hafta yoğunlaşan Belarus ve Polonya sınırındaki düzensiz göçmen krizini tarif eden Avrupa Birliği (AB) ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) üst düzey yetkilileri, “Bu bir Hibrit Savaştır,” dediler.
Karadeniz’e giren önce İngiliz sonra ABD zırhlıları sadece NATO tatbikatı yapmadılar ve Ukrayna’ya destek görüntüsü vermediler, aynı zamanda Trans-Kafkasya’daki Gürcistan açıklarına kadar geldiler. Bilindiği gibi Gürcistan Batı yanlısıdır.
Batı ile bağını güçlendirmeye devam eden Karadeniz’in bir ucunda Ukrayna, diğer ucunda ise Gürcistan bulunmaktadır. Halen Rusya’nın askeri birlikleri ise kuzeyden güneye, Rus toprağı olan Kaliningrad’da, Belarus sınırında, Ukrayna-Kırım bölgesinde ve Güney Kafkasya’dadır, deniz gücü ise Karadeniz’dedir. Her iki tarafça belli sürelerde Karadeniz’de ve Baltık’ta stratejik bombardıman uçakları gösteri uçuşu yapmaktadır. Kolektif Güvenlik Örgütü kapsamında Rus birlikleri Ermenistan’dadır ve bu ülkenin sınırlarını korumaktadır.
Böyle bir gerginlik ve Hibrit Savaş şartlarında, benim fay hattı dediğim alanda, asıl unsurlar ABD ve Rusya’dır. Haziran 2021’de Cenevre’de Biden ve Putin Zirvesi’nde bu iki başkan anlaşamadılar ve beş aydır görünen o ki gerginlik giderek artmaktadır.
Azerbaycan-Ermenistan
Dün Azerbaycan tarafından gelen açıklamaya göre, ateşkesi ihlal eden Ermenistan provokasyonu neticesinde her ne kadar misliyle karşılığı verilmiş olmasına rağmen, 7 Azeri askeri şehit olmuş, 10’u da yaralanmıştır.
Bu çatışmanın açıklaması şöyledir: Geçen yılki savaş sonrasında halen ateşkesin var olduğu ve bu yönde Rusya’nın ağırlığının devam ettiği şartlarda, bölgesel istikrar adına önemli adımlar atılıyorken, yeni seçimleri kazanan ve Rusya ile Türkiye lehine politika yapmak adına ifadeleri olan Başbakan Paşinyan da buna dönük çaba içine girmişken, gidişatı tekrar geriye çevirmek adına motive edilen ve savaşta yenik düşmenin acısını üzerlerinde hissettikleri bir kısım Ermeni unsuru provokasyonda bulunmaktadırlar.
Yaşanan Çatışmanın Uluslararası Arenada ve ABD’de Yansıması
Birleşmiş Milletler Sözcüsünün ifadesi standart, itidalli olun, ateşkesi bozmayın şeklindedir. Şöyle: “Tüm tarafları itidalli olmaya, 9 Kasım 2020 ve 11 Ocak 2021’deki üçlü (Rusya, Ermenistan, Azerbaycan) açıklamalara uygun olarak hareket etmeye ve ilgili tüm endişeleri diyalog yoluyla barışçıl bir şekilde ele almaya çağırıyoruz.“
Henüz AGİT ve Minsk Grubu’ndan bir açıklama gelmedi. ABD ve Fransa’nın Misk üyesi olduğunu hatırlayalım. ABD’den bazı yanlı açıklamalar geldiğine göre Fransa’dan da beklenmelidir.
Her iki tarafa da mesaj veren ABD Dışişleri Bakanı Blinken: “Ermenistan ile Azerbaycan arasında çatışma çıktığına dair haberler bizi rahatsız ediyor. Sınırların çizilmesi de dahil olmak üzere tüm önemli sorunları çözmek için her iki tarafı da doğrudan ve yapıcı bir şekilde katılmaya çağırıyoruz.“
Ermenilere arka çıkan Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi Kıdemli Üyesi David Cicilline: “Azerbaycan, Ermeni egemenliğini tanımalı ve saygı duymalı.” Aynı bakış açısına sahip ABD Kongre Üyesi Adam Schiff: “Azerbaycan’ın Ermenistan’a yönelik saldırısını kınıyorum. Dışişleri Bakanlığı, yeni bir kitlesel insani felaketi önlemek için mevcut her diplomatik kanalı ve manivelayı kullanmak ve Ermeni halkına ve onların egemenliğine olan sarsılmaz desteğimizi göstermek için derhal harekete geçmelidir.“
ABD’de Ermeni Çatı Kuruluşu ANCA da (başta Senatör Dianne Feinstein ve Jack Reed çabası olmak üzere) büyük bir kampanya ile ABD Ulusal Savunma Bütçesi içine Senatörlerin Azerbaycan’a yaptırım dahil tüm yardımların kesilmesi için madde eklenmesine gayret ediyor.
İran
Geçtiğimiz haftalarda İran Silahlı Kuvvetleri (IRGC) Azerbaycan sınırına yakın bölgelerde (Zengezur güneyinde) bir askeri tatbikat gerçekleştirdi. Diğer yandan halen İran, Aliyev’in “6’lı Format” olarak bölge ülkelerinin Trans-Kafkaslar’da barış ve istikrara katkı sağlaması önerisine olumlu cevap vermedi.
Sonuç
Tekrar Rusya çizgisine girmek zorunda kalan Ermenistan Başbakanı Paşinyan’a içeriden muhalif baskılar artabilir. Ermenistan içindeki aşırılık yanlısı olan ve her türlü provokasyon yapmaya açık askeri ve milis gruplar kullanılabilir. Bütün bunlardan öncelikle Ermenistan ve Rusya sorumludur.
Türkiye her şartta Azerbaycan’ın arkasında durmaya devam edecektir. Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu bugün bu şekilde bir açıklamada bulundu: “Azerbaycan yalnız değildir!“
Hibrit savaşın diğer canlı noktalarında Türkiye bir NATO üyesi ülke olarak hareket edecektir. Karadeniz’in bir barış denizi olmaya devam etmesinden yana politikalarını sürdürecektir.
NOT: Fikri mülkiyet hakları gereği bu bilgileri referans vererek kullanabilirsiniz.
