Harp Prensipleri Yönüyle Ukrayna-Rusya Harekât Değerlendirmesi

Ukrayna’da Rusya saldırısının başlamasından bu yana bir ay geçti. Harekatın (adı bilinmiyor!) bir süredir görülüyor, Rusya’nın planladığı gibi sürmediği aşikâr. Halen Rus birlikleri güneyde, doğuda ve kuzeyde belli toprak parçaları üzerinde bulunsalar da Ruslar askeri manada harp prensiplerine uygun biçimde gösterilebilecek sonuç elde edemedi. Çok önemli sorunlar var, askerlikle bağdaşmıyor desem yanlış olmaz. Halen belli bir şekilde ele geçirilen, kazanılan, başarıldı intibaı veren bir sonuç yok. Neden böyle? Askeri olarak bunun açıklaması nedir?

HARP PRENSİPLERİ YÖNÜYLE DEĞERLENDİRME

Önce size harp prensipleriyle ilgili bir analiz yapayım. Harp Prensipleri neler? Hedef, Taarruz, Emniyet, Manevra, Sıklet Merkezi, Kuvvet Tasarrufu, Basitlik, Emir Komuta ve Baskın. Bakın şimdi:

1. Hedef: Rusya tarafından başlangıçta harekatın hedefi Başkent Kiev olarak seçilmişti. Bir süre böyle kaldı. Ancak daha sonra değiştiğine dair yorumlar yapıldı. Önemli olan Rusya’nın neyi planladığıydı. Eğer Kiev kenti harekatın hedefi idiyse bu yanlıştı. Eğer Kiev’i hedef seçtiyseniz, burada ilk iki gün taş taş üstünde kalmamalıydı, hele Rusya gibi Sert Gücü öne koyan bir doktrininiz varsa.
2. Taarruz: Rusya taarruz eden oldu. Ancak taarruz planlaması önemlidir. Savunmaya (en azından) 3 kat fazla kuvvetle ve doğru zamanlama ve mevkiden taarruzu başlatıp, harekâtı buradan genişletmek gerekirdi. Bu prensibin uygulanmasında sorun olduğu görüldü.
3. Emniyet: Hava şartları, lojistik, rakibin seçtiği harekât bölgeleri, kullanılan savunma hatları, birlikleri ve silahlar iyi etüt edilir. Bunlar bütünüyle birliklerin emniyetini temin eder. Bizler neyi gördük? Çamurlu araziye batmış zırhlı ve motorize birlikler, uzun konvoylar, küçük silahlarla tahrip edilmiş birçok kritik silah sistemi…
4. Manevra: Harekatta taktik, operatif ve stratejik manevralar yapılır. Bu harekatta saha komutanının ne zaman ne yaptığı seçilemedi. Manevraların etkisi olmalıydı, görülemedi. Bunun temel sebebi birliklerin dağılması, hava şartlarının elverişli olmaması, kent çatışmalarında zaman kaybedilmesi, emir komuta zaafiyeti, gibi sayılabilir.
5. Sıklet Merkezi: Bu Ukrayna harekâtında dikkatlerden uzak tutulan en önemli gördüğüm prensip budur. Zira bana göre sıklet (ağırlık) merkezi prensibi hiç dikkate alınmamış, anlaşılmamıştır. Rus komutanlarca seçilen (eğer böyle seçildiyse) sıklet merkezi, görüşüme göre, Belarus sınırından tutunuz, Karadeniz’de Odessa’ya kadar genişletilmiş bir alanda olmamalıydı. Eğer Kiev hedef ise sıklet merkezi oraya odaklanmalıydı. Eğer Dobnass ise oradan itibaren harekât genişletilebiliyor olmalıydı. Ancak, bir harekâtta hedeflenen yere göre sıklet merkezi seçilmez. Bu kavramın anlaşılmasında bir sorun olduğu görülmektedir. Sıklet merkezi harekatın tümüne göre düşünülen bir prensiptir.
6. Kuvvet Tasarrufu: Rusya hava şartlarını, lojistiği, diğer bütün prensipleri göz önüne alarak az kuvvetle çok etki üretmeyi başarabilmeliydi. Önce bölgeye (en az) 100 bin kişiyi yığdılar ve daha sonra bunları tümüyle alana sürdüler. Alan geniş olduğundan kuvvet dağılmış oldu.
7. Basitlik: Plan neydi? Bir adı var mı? Basit bir anlatımı var mıydı? Kiev’i al ve sonuca git, şeklinde ise, basit, kabul edilebilir. Ancak o zaman 2 ordu kuvvetiyle Kiev’e sağlı sollu kuzeyden inip sonra kenti sarmak olsaydı kabul edilebilirdi. Ne oldu? Birlikler yanaştı, durup geri çekildi, sonra bir daha ilerlemek istedi, daha sonra yine durdu, bu olmaz! Sonra plan için, acaba doğu Ukrayna mı olmalı, dendi. Böyle bir gelişme görüldü mü?
8. Emir Komuta: İkinci dikkate değer bir konudur. Emir komutada sorun olduğu anlaşılıyor. Orduların ülkenin çok değişik yerlerinden bir tür toplama birliklerden teşkil edilmesi, lojistik ve istihbarat sorunlarının çok olması, stratejik kuvvetler ile taktik ve operatif birliklerin müşterek kullanılmasındaki sorunlar, G gününden itibaren hızlı ve kontrollü hareket edilememesi, beklenenden çok kayıp verilmesi, gibi hususlar var. Bunlar ve Kremlin arasındaki süreçler nasıl gelişti, bu da dikkate alınması gereken bir zafiyettir.
9. Baskın: Bir harekât planı; taarruz, hedef, sıklet merkezi ve manevra prensipleriyle baskın tesiri yaratmak zorundadır ve bu ilk baştan itibaren karşı tarafa ağır bir kayıp verdirmelidir. Rakip şaşkına dönmeli ve çaresiz kalmalıdır. Durup düşünememeli, artık her şey geç kalmış gibi olmalıdır. Destek alınsa bile, artık çok geç kalındı, denmelidir. Bu harekât planında neyi gördük?

Değerlendirmemize devam edelim. Ukrayna’nın direnme biçimi, silahları, aldığı istihbarat, medya ve enformasyon gücünü iyi kullanması, araziyi iyi kullanması, taktikleri mutlaka etkilidir; neticede bu karşılıklı bir savaş. Hava şartları gibi önemli etkenler olur, zaten komutanlar bunları bilmeliler, eğer zaman ve hesap tutturulamadıysa o zaman çok daha kötü. Ruslar lojistik sorunları, eski tip silah sistemlerinin daha fazla olması, ülke derinliklerinden toplama bir ordu ile harekât yapıyor olması, eğitimsizlik, komuta kontrol sorunları ve istihbarat zafiyeti önemli eksiklikler. 

Eğer ilk birkaç günde hedeflenen noktaları elde edemedi ise bu sonuç harbin psikolojik dengesine doğrudan etki eder. Psikolojinin etkisi lojistik kadar önemlidir; iyi ise sürekli durum üstünlüğü yaratır, kötü ise kartopu gibi büyür ve çığ halinde ordunun üstünü örter. 

Belki de Ukrayna lehine en etkili olan hususlardan bir diğer konu da Batı’nın verdiği omuzdan atılabilen güdümlü tanksavarlar ve uçaksavarlar, bunun yanı sıra drone harekâtı yapabilmesidir. Tanksavar denince akla Javelin, NLAW, uçaksavar olarak Stinger ve drone deyince de akla TB2’ler gelmektedir. Keskin nişancı tüfeklerinin de yoğun kullanıldığı bir harekattayız. Bir de molotof kokteyli var tabii. Ukraynalılar harbi kazanacaklarsa işte bunlarla Rus ordusunu alt ettiklerini tarih kitapları yazacaktır. Kiev’e, Harkiv’e, Mariupol’a, Sumi’ye, Chernihiv’e, vs. girmek isterseniz, ki her biri birbirinden çok uzaklarda bu kentlerin, başaramazsınız, başaracaksanız da süre gerçekten uzar.

Ukrayna’nın hava gücü, savunması ve bu yönüyle ülkesini koruyacak başının üstünde bir şemsiyesi yok.

Şimdi sahadaki iz düşüme Rusya harekâtı yönüyle bakalım. Ukrayna gibi bir ülkede geniş alana yayılan bir harekât yapacaksanız, işte bu noktada, Rusların harekât planları sorunludur diyebilirim. Zira harp prensiplerine uymamışlar!

Başından beri, harp prensipleri ile de desteklenen biçimde, asıl olması gereken belliydi: Daha harekât başladığında kuzeydeki Rus vilayeti Belgorod’dan Kırım’a inen ve Dnipro’dan geçen karayolunu, hiç oyalanmadan, hava ve kara gücünü yoğun kullanarak, 1-2 haftada ele geçirmeliydi. İki ordusunu bu ara hatta sokmalıydı. Karayolu esas olmalıydı. Kırım merkezli Odessa’dan Azak’a güneydeki deniz alanı buradan karşılıklı desteklemeliydi. Ülkenin 1/3’üne hâkim olmayı en baştan elde etmeliydi. Daha sonra diğer harekât hedeflerine yönelmeliydi. Şok edici büyük darbe bu olmalıydı. Bu karayolunun Donbass’a bakan doğusundaki arazi kesiminde yığınaklanmış Ukrayna birlikleri ile batıdakilerin göbek bağının kesilmesi gerekmekteydi. 

(Daha önce harekatın birinci hedefi olarak işaretlediğim haritayı size tekrar sunuyorum.)

Askeri açıdan ifade ediyorum: Ana birlikler harekatın ilk hedefi olarak seçilmesi gereken Belgorod-Kırım karayolunun doğu-batı arasına sokulması olsaydı ve doğu-Ukrayna’daki birliklerin imhası düşünülseydi, şimdi durum çok başka olurdu. Rusya bundan sonra takip eden askeri hedeflerine doğru gelişmeyi sürdürürdü.

Rusya ne yaptı? Çepeçevre çok dağıldı. Bu büyük lojistik ve savunma ihtiyacı doğurdu, ama en önemlisi harp prensipleri noktasında sorgulanır bir durum yarattı. Ukrayna birlikleri Rus lojistik hatlarını vurunca ve alanda savunmasız birçok zırhlı ve motorize birliği, ki içinde önemli sistemleri içeren ciddi silahlar var, küçük silahlarla ve tuzaklarla avlayınca, beklenen ilerleme bir türlü olmadı.

SONUÇ

Hava ve deniz hakimiyeti varsa bunu en baştan en iyi şekilde kullanacaksınız. Büyük bir kara gücünüz varsa, sorunlarını önce kendiniz bileceksiniz ve buna göre bir manevrayı dikkate alarak, bununla sıklet merkezini ve baskını ve emniyeti esas alan bir taarruz başlatacaksınız, bu taarruzun hedefi baskın yaratacak, karşı tarafı aciz bırakacak! Nerede böyle bir Rus planı? Burada tarihi bir mağlubiyet kokusu var.

NOT: Fikri mülkiyet hakları gereği bu bilgileri referans vererek kullanabilirsiniz.

Gürsel Tokmakoğlu