Kırım’da Rusya-Ukrayna Krizi

Dün gece Karadeniz’de Rusya ile Ukrayna yeni bir krizin fitilini ateşlediler. Taraflar birbirlerini suçluyorlar. Azak Denizi’nde meydana gelen bu yeni olay bölgesel gelişmelerle birlikte okunması gereken değerdedir. Birleşmiş Milletler, NATO ve her iki ülke Parlamentoları duruma reaksiyon gösterdiler. Avrupa, Amerika, Türkiye durumu yakından takip etmekteler. Bugün çeşitli görüşmeler meydana gelecek. Olayın genişlememesi yönünde irade kullanılması muhtemeldir. Ancak böyle bir olayın meydana gelmiş olması bölgesel riskleri artıran bir gelişme olarak kaydedilmelidir.

Rus senatör Aleksey Puşkov, Ukrayna Deniz Kuvvetleri’nin Karadeniz’de Rusya’ya yönelik kışkırtıcı eylemler için emri doğrudan Ukrayna Devlet Başkanı Pyotr Poroşenko tarafından aldığını açıkladı. Puşkov, yaptığı açıklamada, “Emrin doğrudan Devlet Başkanı Poroşenko’dan geldiğine hiç kuşku yok. Böyle şeyler sanırım devlet liderinin bilgisi, onayı ve girişimi dışında gerçekleşemez. Bunun, birkaç amacı olan gerçekten kasıtlı bir provokasyon olduğunu düşünüyorum,” ifadelerini kullandı. Diğer taraftan Puşkov, provokasyonun amaçlarından birinin, Türkiye ve Rusya liderleri arasında İstanbul’da gerçekleşen başarılı Türk Akımı zirvesine yanıt olabileceğini söyleyerek, Kiev’in Rus doğalgazının büyük kısmının Ukrayna’yı pas geçerek Avrupa’ya ulaşması ve onun transit rolünü azaltmasından rahatsız olduğunu bildirdi.

Rusya ve Türkiye Savunma Bakanları dün bu konuyu görüştüler.

Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, sosyal medya hesabından, Rus savaş gemileri ile Ukrayna savaş gemileri arasındaki sıcak temasa ilişkin açıklama yaptı. Kiev yönetiminin Kerç Boğazı’nda provokasyon yaptığını savunan Zaharova, “Haydut metodu ile önce provokasyon, sonra zorlayıcı baskı, ardından da saldırganlık suçlaması,” ifadelerini kullandı.

Ukrayna gemilerinin Rusya sınırında tahrik edici davranışlarda bulunduğunu öne süren RF Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, “Ukrayna gemileri, Azak Denizi ve Karadeniz’deki normal deniz trafiğini riske atacak davranışlar sergiledi,” diye konuştu. Gerginlik nedeniyle Ukrayna yönetimini suçlayan Lavrov, “Yaşanan olayların, Ukrayna üst yönetimi tarafından doğrudan verilen emirle uygulanmış bir provokasyon olduğu çok açık. Ukrayna tarafı bu eylemi planlarken ABD ve Avrupa’dan bazı kazançlar sağlamayı umuyorlardı,” ifadelerini kullandı. Ukrayna’da mart ayında yapılacak başkanlık seçimine de atıfta bulunan Lavrov, “Seçimler öncesinde siyasi skor peşinde koşanların sakinleştirilmesi için Batı’ya çağrıda bulunuyoruz,” dedi.

ABD’nin Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi Nikki Haley ve Rusya’nın Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi Dmitriy Polyanskiy, Ukrayna ile Azak Denizi’nde yaşanan gelişmeler ve ardından gerçekleşen olaylar nedeniyle Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ni (BMGK) acil toplantıya çağırdı. Haley yaptığı Twitter paylaşımında şu ifadeleri kullandı: “Yarın 11:00’de (Bugün, TSİ 19:00) gerçekleştirilmek üzere acil bir Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi toplantısı çağrısı yapılmıştır.” Polyanskiy ise “Uluslararası barışı ve güvenliği sürdürme gündem başlığıyla yapılması talebiyle” gelen toplantı çağrısının 26 Kasım’da Moskova yerel saatiyle 19:00’da (TSİ 11:00) gerçekleşmesinin öngörüldüğünü açıkladı.

NATO Sözcüsü Oana Lungescu yazılı açıklaması: “Azak Denizi’ndeki Kerç Boğazı civarındaki gelişmeleri yakından takip ediyoruz. Ukraynalı yetkililerle de irtibat içindeyiz. İtidal ve gerginliği azaltma çağrısında bulunuyoruz.” Lungescu, NATO’nun Ukrayna’nın egemenliğini, toprak bütünlüğünü ve karasuları içindeki seyrüsefer serbestisini güçlü bir şekilde desteklediğini anımsatarak, “Rusya’ya, uluslararası hukuk uyarınca Azak Denizi’ndeki Ukrayna limanlarına engelsiz erişim sağlaması çağrısını yapıyoruz,” dedi. NATO liderlerinin temmuz ayında düzenlenen Brüksel Zirvesi’nde Ukrayna’ya olan desteklerini yinelediklerini aktaran Lungescu, “Rusya’nın Kırım, Karadeniz ve Azak Denizi’ni askerleştirme çalışmalarının Ukrayna’nın bağımsızlığını tehdit ettiğini,” kaydettiklerini hatırlattı. NATO, Azak Denizi’ndeki gelişmeleri ele almak için NATO Ukrayna Komisyonu’nun bugün olağanüstü toplanacağını açıkladı. Avrupa Birliği Konseyi Başkanı Donald Tusk ise Rusya’nın Azak Denizi’nde “şiddete başvurmasını” kınadı.

Ukrayna Ulusal Güvenlik ve Savunma Konseyi Genel Sekreteri Aleksandr Turçinov, ülkenin savaş durumuna geçmesi için toplantı yapılacağını bildirdi. Turçinov, Ukrayna basınına yaptığı açıklamada, Ukrayna Devlet Başkanı Petro Poroşenko’nun topladığı savaş kabinesinde Azak Denizi’nde meydana gelen hadise ile ilgili olarak Ukrayna Savunma Bakanlığı’nın rapor verdiğini aktardı. Toplantıda Rus savaş gemilerinin Ukrayna savaş gemilerine yaptığı müdahalenin “askeri saldırı eylemi” olduğunun vurgulandığını belirten Turçinov, “Toplantıda ülkede savaş durumu ilan edilmesi için Ulusal Güvenlik ve Savunma Konseyinin toplanması önerildi,” dedi.

Ukrayna Devlet Başkanı Petro Poroşenko ise yaşanan olaylar nedeniyle Rusya’yı saldırganlıkla suçlayarak, “Maalesef Rusya kırmızı çizgi nedir bilmiyor, gemilerimiz normal seyrinde ilerlerken Rusya’nın saldırısına maruz kaldı,” demişti.

Olanlara değinelim:

Ukrayna Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Azak Denizi’ndeki Kerç Boğazı civarında, Rusya Federal Güvenlik Servisi, FSB’ye ait sınır güvenliği teknesinden Ukrayna savaş gemilerine ateş açıldığını ve iki kişinin yaralandığını duyuruldu. Gemilerin Rus özel kuvvetler tarafından ele geçirildiği açıklandı. Ukrayna Deniz Kuvvetleri’nin bir sonraki açıklaması Rusya’nın Ukrayna gemilerine eşlik ettiği ve 6 Ukrayna askerinin olayda yaralandığı yönünde oldu.

Rusya Federal Güvenlik Servisi’nden (FSB) yapılan açıklamada, yerel saatle sabah 07.00’de Ukrayna Donanması’na ait 3 geminin Rusya’nın karasularına izinsiz giriş yaptığı belirtildi. Üç Ukrayna gemisinin Kerç Boğazı’ndan (Rusya kontrolünde) geçmeye çalışması olayı tetikledi. Rusya, izinsiz geçmeye çalıştığını iddia ettiği Ukrayna gemilerini alıkoyduklarını doğruladı ve daha sonra gemileri serbest bırakarak limanlarına döndüğünü duyurdu. FSB’den yapılan açıklamada, Ukrayna savaş gemilerinin dün saat 19.00 sularında Rus sınırını tekrar ihlal etme girişiminde bulunduğu belirtilerek, bu duruma Rus Karadeniz Filosu ve Federal Güvenlik Servisi’ne ait gemilerin müdahalede bulunduğu ifade edildi. Açıklamada, “Ukrayna savaş gemilerini zorla durdurma amacıyla, silah kullanıldı. Rusya’nın Karadeniz’deki karasularında, Ukrayna Deniz Kuvvetlerinin üç gemisi de gözaltına alındı. Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinden üç yaralı askere tıbbi yardım sağlandı. Hayatları için bir tehdit yok,” ifadelerine yer verildi.

Ukrayna’nın Rusya’ya bildirmeden Kerç Boğazı’ndan geçme girişimi nedeniyle, Rusya kendi kontrolündeki köprünün altına bir kargo gemisi çekilmişti ve Azak Denizi’ne tüm girişler engellenmişti. Öte yandan Rusya’ya ait askeri savaş uçakları ile helikopterlerin devriye uçuşu yaptığı bilgisi verilmişti. Rusya’ya ait bir sahil güvenlik teknesi Karadeniz ile Azak Denizi arasındaki Kerç Boğazı’nda Ukrayna’ya ait bir römorköre çarpmıştı.

Diğer gelişmeler:

• Rusya, alıkoyduğu Ukrayna savaş gemilerinin limanlarına döndüğünü duyurdu.
• Ukrayna parlamentosunun sıkı yönetim ilanı için bugün toplanacağı belirtildi. İki ay süreyle sıkıyönetim kararı çıktı.
• Ukrayna Cumhurbaşkanı Poroşenko, Rus saldırılarına karşı koalisyon kurmak için uluslararası örgütlerin başkanlarıyla görüşmelerde bulunacak.
• FSB, Rus sınır muhafızlarına ait geminin Ukrayna Deniz Kuvvetleri’ne ait gemilere yakınlaştığı anın videosunu yayınladı.
• Şu ana kadar 6 Ukrayna askeri yaralandı.
• Ukrayna ordusunun Rusya destekli ayrılıkçıların kontrolündeki Donbass bölgesine ağır topçu atışı yapmaya başladığı belirtildi.
• Ukrayna Donanması ve Savunma Bakanlığı siteleri çöktü.
• Ukrayna Cumhurbaşkanı Poroşenko, askeri kabineyi topladı. Rusya ile savaş için ABD’den destek istendiği iddia edildi.
• Ukrayna Hava Kuvvetleri’nde alarm tedbirleri en üste çıkarıldı, ordunun Donetsk, Odesa ve birçok bölgede orduya ”hazır olun” talimatı verdiği belirtildi.
• Rus Donanmasına bağlı özel kuvvetlerin Ukrayna Deniz Kuvvetleri’ne ait 3 gemiyi ele geçirdiği, Ukrayna Donanması’na ait iki geminin de hasar gördüğü duyuruldu.
• Ukrayna’nın başkenti Kiev’de Rusya Büyükelçiliği önünde lastik yakılarak ve elçilik binası önüne gemi maketleri konularak protesto gösterileri düzenlendi.