İstanbul’da 24 Ocak 2020’de bir araya gelen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Almanya Şansölyesi Angela Merkel yüklü bir gündem, ele aldılar. Anlaşılan Türk-Alman ilişkileri her açıdan önemlidir. İlişkilerin tarihsel derinliğinden, Almanya’daki soydaşlardan, Avrupa Birliği (AB) sürecinden, güvenlik politikaları bağlamından düşünülürse çok katmanlı ve değişik konu başlıklarıyla yüklü haldedir. Peki görüşmelerden somut sonuç alınabiliyor mu?
Merkel İstanbul’da açılan Türk Alman Üniversitesi ile eğitim alanında ilerlemeden memnuniyetini belirtmiştir. Sonra ikili görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Görüşmeleri müteakiben basın toplantısı gerçekleştirilmiştir. Aşağıda ifadeleri özetleyen bir bakışla bazı başlıkları ele alacağım.
Libya
Erdoğan meşruiyeti olmayan, anlaşmalara imza atmayan, hatta söz verdiği halde sözünü tutamayan Hafter’e “güvenmiyorum” diyor. Türkiye, uluslararası sistemin meşru Serrac Yönetimi ile ilişkilerin sağlamlaştırılmasını ve Hafter’den uzaklaşılmasını işaret ediyor. Türkiye Milli Mutabakat Hükümeti’ne (MMH) askeri danışmanlık ve eğitmenlik fonksiyonuna devam ediyor.
Berlin Konferansı 55 maddelik metninin Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) onayına gideceğini ve BM temsilcisi Salame’nin yönetimiyle 5+5 askeri komite çalışmalarının başlatılacağını biliyoruz. Bütün bunlar için Merkel bekleyip görelim der gibi bir tavır içindedir.
Suriye
Merkel Suriye sınırı içinde mülteciler için Kızılay ve AFAD yönetimiyle yapılması planlanan briketten barınaklar konusuna yardım edebileceğini söylüyor. AB çerçevesinde mültecilere yapılaması beklenen 3+3, toplam 6 milyar avroluk ödemenin tamamlanacağını umduğunu işaret ediyor. İdlib konusunda ise belli ki ne AB’nin ne de Almanya’nın başka yapabileceği bir şey yok. Türkiye ise haklı olarak Esad rejimine baskı yapılmasını bekliyor.
Türkiye ABD ve Rusya’nın mutabakat metinlerindeki imzalarına bağlı olarak Güvenli Bölge alanındaki PKK/YPG unsurlarının çıkarılmasını beklediğini tekraren ifade ediyor. Güvenli Bölge’de kapsamlı kentler kurulması projesi hakkında ise Merkel’in açık bir ifadesinin olmadığı görüldü.
Avrupa Birliği (AB)
AB denince ilk akla Gümrük Birliği gelmeye devam ediyor. Halbuki ilerleme bekleyen çok konu var. Almanya önümüzdeki yıl AB dönem başkanı olacak ancak Merkel’den belirgin bir açıklama yerine sıradan konular gündeme getirildi.
İkili İlişkiler
Türkiye ve Almanya arasındaki ikili ilişkilerin değişik iş alanlarında derinleştirileceğine dair sinyaller alındı. Ben bu konuları özellikle işaret etmek istiyorum: Ekonomi, yatırım, enerji, turizm, yenilenebilir enerji, dijitalleşme ve yapay zekâ.
FETÖ
Merkel PKK konusunda görüşüldüğünü işaret ettikten sonra, Almanya’daki FETÖ’cüler kastedilerek, Alman Devleti’nin terörü desteklemediğini belirtmiş, ancak bağımsız mahkemelerin aldığı kararlara saygı göstermek durumunda kaldıklarını söylemiştir.
İran ve Irak
Basın konferansında hızlıca geçen ancak önemli olan İran ile Irak meselesi var. Esasen bölgesel barış için bu konu önemlidir. Almanya’nın İran ile çok taraflı ilişkileri var.
GKRY
Merkel Türkiye’ye Güney Kıbrıs (GKRY) Cumhurbaşkanı Nikos Anastasiadis’in mesajını getirmişti. Anastasiadis Almanya’nın arabulucu olmasını istemişti. Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de sondaj faaliyetlerinden vaz geçmesi beklenmekteydi. Böylelikle Güney Kıbrıs, Avrupa Birliği ve Almanya’yı devreye sokarak Türkiye’yi Doğu Akdeniz’de sıkıştırmak isteyen türden hamlelerinden birini daha atmıştı. Ancak basın toplantısında da görüldü ki Türkiye aracılık konusuyla pek ilgilenmiyor, Güney Kıbrıs’ı muhatap görmüyor ve böylelikle yoluna devam etme yönünde bir kararlılık gösteriyor.
