İki haftadır Pakistan ile Hindistan arasında Cammu Keşmir’deki bombalı saldır üzerine ortam gerildi. Son olarak iki ülke karşılıklı savaş uçaklarını düşürdüler. Gerginlik sürerken ülkelerden ve önemli uluslararası kuruluşlardan itidal çağrıları geldi. Sorunun temelindeki anlaşmazlık giderilmedikçe bu iki ülkenin anlaşmazlıkları ileride de sürecek görülüyor.
Soğuk Savaş döneminde her iki kutup bu iki ülkeye kendilerince destek vermişlerdi ve bu bölgede de bir denge hakim idi. İki ülke de nükleer silah ürettiler. Hatta bu teknolojilerini üçüncü ülkelere satmakla ilgili uluslararası sorunlara sahne oldular. Asya’nın büyüyen gücü Hindistan önemli değerler üreten ülke konumuna yükseldi. Hindistan ekonomik güç olma yolunda ilerliyor. Dünya yazılım piyasasında neredeyse söz sahibi oldu. Çin ve Rusya ile ilişkileri iyi durumda. Hatta Şangay İşbirliği Teşkilatı toplantılarına davet ediliyor. Uzun süredir devam eden Afganistan’daki çatışmalardan ise Pakistan önemli ölçüde ve olumsuz yönde etkilenmiş durumda. El Kaide Pakistan’a da sirayet etti. Çin’in Bir kuşak Bir Yol İnisiyatifi yani yeni İpek Yolu denen proje gereği hem Pakistan hem de Hindistan ile işi olacak. ABD ise Çin’i İran-Pakistan-Afganistan-Hindistan arasındaki hat boyunca önünü kesmek istiyor. Bu bölge yakın gelecekte adını daha fazla duyuracak çatışma alanıdır. Çözülmemiş bir sorun halindeki Keşmir için potansiyel çatışma alanı gözüyle bakılması devam ediyor.
Gerilim şöyle özetlenebilir. Hindistan’da 14 Şubat’ta milis konvoyunu hedef alan bombalı saldırıda 44 asker hayatını kaybetti, 20 asker yaralandı. Yeni Delhi yönetimi saldırıyla ilgili Pakistan’ı suçladı. Saldırıyı kınayan Pakistan ise suçlamayı reddetti. Hindistan, 26 Şubat’ta Keşmir Kontrol Hattı’nın Pakistan tarafındaki Ceyş-i Muhammed örgütüne ait kampa hava saldırısı düzenledi. İki ülke arasındaki gerginlik dün sabah saatlerinde askeri çatışmaya dönüştü. Pakistan, hava sahasını ihlal ettiği gerekçesiyle Hindistan’a ait iki savaş uçağını düşürdü. Ayrıca Pakistan uçakları, Hindistan hava sahasına girdi. Ayrıca Hindistan medyası, Hint ordusunun Pakistan’a ait bir F-16 uçağı düşürdüğünü bildirdi. Pakistan sivil havacılık otoritesi tüm hava sahasını kapattığını duyurdu. Hindistan ise Cammu Keşmir bölgesindeki Srinagar, Cammu ve Leh havaalanları ile Haryana ve Pencap eyaletlerinin ortak merkezi Çandigarh ve Pencap eyaletindeki Amritsar havaalanlarından uçuşları durdurdu.
Hindistan Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklama: “Pakistan Hava Kuvvetleri’nin Hindistan hava sahasını ihlal etmesinin ve askeri mevzileri hedef almasının güçlü biçimde protesto edilmektedir.” Hindistan, Pakistan’ın düşürdüğü Hint savaş uçağının alıkonan pilotunun salimen teslim edilmesini istedi. Yetkililerce halen Pakistan’ın elinde bir Hintli pilotun olduğu açıklandı.
Olayın geçmişine bakalım. İngiltere 1947’de Hindistan’dan çekilirken, prenslik şeklinde yönetilen Keşmir’i Hindistan ya da Pakistan ile birleşme konusunda serbest bırakmıştı. Nüfusunun yüzde 90’ı Müslüman olan Keşmir halkı 1947’de Pakistan’a katılmaktan yana tavır alsa da dönemin Prensi Hindistan ile birleşmeye karar vermişti. Bu karara Müslüman Keşmir halkı karşı çıkmıştı. Pakistan ve Hindistan’ın bölgeye asker göndermesi üzerine taraflar 1947’de ilk kez savaşmıştı. İki ülke arasında 1965 ve 1999’da savaşlar tekrarlanmıştı.
Keşmir’in yüzde 45’i Hindistan’ın, yüzde 35’i Pakistan’ın kontrolünde bulunuyor. Hindistan ele geçirdiği bölgeleri Cammu Keşmir eyaleti adı altında kendine bağladı. Bölgenin yüzde 20’si Çin hâkim durumdadır. Cammu Keşmir, halen Hindistan’da Müslüman nüfusun çoğunlukta olduğu tek eyalet olma özelliği taşıyor. Pakistan ise kendi kontrolü altındaki Azad Keşmir dediği Gilgit-Baltistan’a özerk bölge statüsü verdi.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), 1948’den itibaren aldığı kararlarla Keşmir’in askerden arındırılmasını ve geleceğinin halkoyuyla belirlenmesini öngördü. Hindistan tarafı halk oylamasına yanaşmadı, Pakistan ise BMGK kararlarının uygulanmasını istiyor.
Taraflara itidal çağrıları sürüyor. İki ülkenin karşılıklı olarak savaş uçaklarını düşürdüğüne yönelik açıklamalarından sonra artan tansiyonun düşürülmesi amacıyla birçok ülkeden ve uluslararası kuruluştan itidal çağrısı yapıldı.
Türkiye, Rusya, Çin ve İran, tarafları sağduyulu davranmaya davet etti. Türkiye’nin itidal çağrısını dile getiren Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu şöyle dedi: “Taraflara sağduyu, itidal çağrısında bulunmak istiyoruz ve tırmandırmaya yol açacak adımlardan da kaçınılması gerekiyor. Türkiye olarak gerginliğin azaltılmasına ve Keşmir dahil bu problemlerin çözümüne her zaman katkı yapma arzusundayız.”
İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Cammu Keşmir Temas Grubu, Cidde’de bir araya gelerek, Keşmir bölgesinde son dönemde artan gerilimden endişe duyulduğunu ve gerilimin bir an önce düşürülmesi gerektiğini vurguladı. İİT Genel Sekreter Yardımcısı Hamid Opeloyeru, Pakistan Dışişleri Bakanlığı Sekreteri Tehmina Janjua ile Azerbaycan, Türkiye, Suudi Arabistan ve Nijer Daimi Temsilcilerinin katıldığı toplantıda, bölgedeki sorunun, Keşmir halkının iradesi, İİT ve Birleşmiş Milletler (BM) kararları doğrultusunda çözülmesi gerektiğini söyledi.
Avrupa Birliği’nin (AB) yanı sıra İngiltere, Almanya ve Fransa gibi ülkelerden de gerginliği azaltmaya yönelik mesajlar geldi. AB Dışişleri ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, konuya ilişkin yaptığı yazılı açıklamada tarafların acilen siyasi düzeyde diplomatik temasları tekrar başlatması ve tedbir alması gerektiğini belirtti.
Dün Pakistan Başbakanı İmran Han, Hindistan’a sağduyu çağrısı yaparak sorunun diyalog yoluyla çözülmesini istemişti.
