Gürsel Tokmakoğlu|
Okuyucu
|
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin “kısmi seferberlik” ilan etti. Yine dünyayı gerecek sözler sarf etti. Bu köşe taşı olabilecek durumu iyi değerlendirmemiz gerekiyor.
ZAMAN-MEKAN SIKIŞMASI
Dünyaya yetişmek zor değil mi? Immanuel Wallerstein’in “zaman ve mekan sıkışması” yaklaşımı oldum olası beni etkilemiş iyi bir açıklama yöntemidir. Zaman ve mekanı sıkıştıran o kadar çok faktör olur ki sonuçta bunlara liderler de eklenir. Zaman ve mekan o denli sıkışır ki sonunda dünya savaşları kaçınılmaz olur…
Putin sabah saatlerinde kısmi seferberlik ilan ettiğini açıkladı. Dünya Savaşı hatırlandı hemen, Avrupa’da ve Çarlık Rusyasından buna benzer seferberlikler olduğunda halk daha sonra neleri yaşadığını anılarına kaydetti…
Önce mekana bakalım. Savaş kesinlikle Ukrayna’da yapılmıyor, küresel çapta bir savaş bu. Savaş; Doğu Avrupa, NATO sorumluluk alanı, Avrasya, Kuzey Buz Denizi, Orta Doğu ve Kuzey Afrika, Doğu Akdeniz, Orta Asya ve Hint-Pasifik bölgesindedir. Ukrayna sıkışmanın olduğu başlangıç için ilk cephedir.
Şimdi de zamanlamaya bakalım. Putin, Ukrayna’daki savaşı kendi şartlarına göre bitirmek adına stratejik bir hamleyle kısmi seferberlik ilanında bulundu. Ukrayna’daki savaş ile ilgili yeni belirleyici bir köşe taşı da bugünkü bu Putin açıklamasıdır. Putin, Ukrayna’daki savaşına başlamadan önce derin bir şekilde tarihten ve jeopolitikten bahsetti. 24 Şubat’ta savaş başladı. Komuta kontrol, taktik ve lojistik açılardan operasyon başarılı gitmedi, hedef değiştirilmeliydi. Putin tam bir ay sonra, Özel Operasyon’un ikinci aşamasına başladık, dedi. O gün bu gün Donbas ve Kırım bölgelerinde yavaş da olsa harekat devam ediyor. Bu sürede ABD (ve onunla birlikte hareket eden Batı), Ukrayna’ya daha fazla ve komplike silah sistemleri tedarik etti, eğitimler verildi. NATO birlikleri Doğu Avrupa’ya mevzilendi. NATO gücü ve ABD ile İngiltere güçleri bölgedeki askeri gücünü 5 kat artırdı. Savaş başlayalı yaklaşık 7 ay oldu ve Putin bugün kısmi seferberlik ilan ettiklerini açıkladı.
Donbas ve Kırım bölgelerinde Rusya kendisi için yeterli gördüğü alanı işgal ettiğini düşünüyor ve şimdi 23-27 Eylül’de bir referandum ile bu durumu halkın iradesine bağlamak istemektedir. Ancak bu bir referandum, uluslararası gözlemciler olmadığı sürece Batı bunu yok sayacaktır. Tek taraflı bir oylamanın olacağını söylüyoruz.
Diğer yandan Rusya, NATO’ya karşı güç kullanma imkanına sahip olmadığına, ancak küresel şartları amacı doğrultusunda yeterli ölçüde (savaş tehdidi, ekonomi, enerji, vs. yönleriyle) dünyaya yayabildiğine inanıyor olabilir.
Kasım’da ABD ara seçimleri var, Joe Biden yönetimi bu açılardan sıkıştırılabileceği bir döneme girildi. Eski Başkan Donald Trump ellerini ovuşturuyor.
Kışa girerken Avrupa enerji ve ekonomik krizden dolayı endişeli. Demokrasi söylemi güzel de, gerçekte ne zaman kalıcı bir çözüm olacak diye bekliyorlar.
Yakın zamanda yapılan Şangay İşbirliği Örgütü zirvesi münasebetiyle Rusya ve Çin liderleri karşı karşıya belli konularda anlaştıklarını yeniden teyit etmiş olabilirler.
Her ne kadar Çin ve Rusya konularında temkinli konuşmak gerektiğini biliyor olsak da daha yakın zamanda ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin Tayvan’ı ziyaretiyle başlayan Pasifik’teki gergin durumu görmezden gelmemek gerekir kanaatindeyim.
SEFERBERLİK
Seferberlik nedir? Seferberlik stratejik bir karardır, hamledir, pozisyon almaktır. Kısmi veya tam uygulanır. Duruma göre, savaş öncesi veya savaş oluyorken ilan edilir. Hazırlık seviyesini artırmaktır. Caydırmak ve meydan okumaktır. İçeride ise hukuki yolla eksikleri (personel, lojistik, makine, vs.) tamamlamaktır.
PUTİN’İN HAL TARZI
Bu şartlarda Putin neyi planlamış olabilir? 1) Ukrayna’daki savaşı kendi şartlarını kabul ettirerek bitirmek için stratejik hamle yapmak; 2) Doğu Avrupa başta bu savaşı dünyaya yaymak; 3) Her ikisi de.
Bu aşamada konuşmasında Putin neleri ileri sürdü? Donetsk, Luhanks, Kherson ve Zaporizhzhia sınırları içinde Rusya egemenliği; Batı’nın hedefinin Rusya’yı yok etmek olduğu; personel seferberliği ile orduyu 300.000 asker sayısına çıkaracağı; kısmi seferberlik detayını devlet kademelerine (Duma) sunacakları; Ukrayna’ya silah yardımı yapan Batı’nın barışçı olmadığı; Rusya’nın toprak bütünlüğünü her pahasına savunulacakları; bunun bir blöf olmadığı; her türlü silahın (nükleer dahil) kullanılabileceği.
KIPIRDANMALAR
Avrupa’da Sırbistan ve Belarus güvenlik yönüyle önemli olmaya başlayan ülkeler arasındadır.
Hint-Pasifik başlı başlına bir konudur. Japonya’dan Hindistan’a, İran’dan Afganistan’a durumu yakinen takip etmek gerekir.
SORULAR
1) Batı’nın Putin’in bu seferberlik hamlesine karşı-hamlesi ne olacak? Şimdi bunu bekleyeceğiz. 2) Çin yine sessiz ve derinden… Acaba Rusya seferber edeceği kuvvetlerin bir kısmını, Ukrayna savaş başlarken boşalttığı doğu bölgesine, Sibir’e, Çin hududuna mı yerleştirecek? 3) Ukrayna (veya Zelensky) barışa ikna edilebilir mi? 4) Avrupa Birliği ülkeleri tuttuğu ABD ve İngiltere kuyruğunu bırakacak mı, yönünden çark edecek mi? 5) Nükleer savaş bence iyi bir blöf kartı. Ama yine de savaşın cepheleri başka alanlarda açılacak mı, bunun için tedbirli olmak şart!
NOT: Fikri mülkiyet hakları gereği bu bilgileri referans vererek kullanabilirsiniz.
