Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron Paris’te Fransız Büyükelçilerine 27 Ağustos günü yaptığı konuşmada Güvenlik ve Türkiye konularında önemli açıklamalar yaptı. Ardından Türk DİB’lığı tepkisini ifade etti. Öyleyse bakalım, Macron ne dedi, ne anlaşıldı?
Elysee Sarayı’nda diplomat, milletvekili ve uluslararası ilişkiler uzmanının katıldığı toplantıda konuşan Macron, Türkiye’nin AB üyeliği sürecine nokta konulması gerektiğini söyledi. Fransız lider üyelik yerine tıpkı Rusya gibi Türkiye ile de stratejik ortaklığa gidilmesi gerektiğini ifade etti. Macron Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Türkiye’sinin Mustafa Kemal’in dönemindeki Türkiye olmadığını söyledi.
Macron şöyle dedi: ”Rusya ve Türkiye ile ilişkileri düşünmeden uzun vadeli bir Avrupa’yı inşa edemeyiz. Türkiye Cumhurbaşkanı Avrupa karşıtı görünen Pan-İslamcı gündemini her gün yeniden teyit ederken, dürüst ve açık bir şekilde Türkiye’nin Avrupa Birliği üyeliği hakkında konuşmaya devam edebileceğimizi düşünüyor muyuz? Dolayısıyla Avrupa Birliği üyeliği değil de ‘stratejik ortaklık’ inşa etmek lazım. Bu iki güç kolektif güvenliğimiz için önemli olduğundan Rusya ve Türkiye ile stratejik ortaklık lazım, onların Avrupa ile bağlı olması lazım.”
Fransa Cumhurbaşkanı NATO müttefiki ABD’de Trump yönetiminin izlediği çizgi ışığında, AB’nin güvenliğinin artık ABD’ye emanet edilemeyeceğini kaydederek, “Rusya da dahil Avrupa’daki bütün ortaklarımızla güvenlik konularını enine boyuna gözden geçirmemizi isteyeceğim,”dedi. Avrupa’nın Türkiye ve Rusya ile yeni tip ilişkiler tesis etmesine ihtiyaç duyduklarını belirten Macron, aynı zamanda bu ülkelerin geçirdiği değişimi de dikkate almaları gerektiğini söyledi. Macron, yeni Avrupa güvenliği konusunda Rusya ile görüşmelerin devamı için Ukrayna sorununun çözülmesi gerektiğini şart koştu.
Macron, NATO ve ABD ile Fransa arasına mesafe koyuyor. Almanya ve Fransa’yı “ortak fikirde” olarak tanımlıyor. Ayrıca geçen hafta Almanya Dışişleri Bakanı Maas, Handelsblatt Gazetesine yazdığı makalede, Avrupa-ABD ilişkileri arasında mesafenin açıldığını, AB’ye sorumluluğu paylaşarak yeni bir ağırlık merkezi oluşturma çağrısı yapmıştı. Bu da göstermektedir ki Almanya ve Fransa önemli ölçüde fikir birliğine sahipler.
Macron, “Trump’ın defalarca Batı ittifakının karşılıklı savunma konularındaki kararlılığını sorguladığını ve ABD’nin Avrupa’ya verdiği askeri desteğin fazla masraflı olduğundan şikayet ettiğini,” söylüyor.
Macron, AB’de derin siyasi reformlar yapılmasında yana ve seçim vaatlerinde bu hususu dile getirmişti. Önerileri arasında şimdiye kadar çok fazla destek bulamayan Avro bölgesi için ayrı bir bütçe önerisi de bulunmaktadır.
Türk DİB’lığının tepkisi kapsamlı oldu. Kınandı ve aynı zamanda Macron’a Türkiye’nin içinde olduğu durum hatırlatıldı.
Önümüzdeki ay Merkel-Erdoğan, sonraki ay ise Merkel-Macron-Erdoğan-Putin görüşmesi var. Bunun öncesinde bu tür açıklamaların gelmesi aslında Türkiye’nin Avrupalı dostlarıyla neleri konuşacağı konusunda açıklık kazandırmış görünüyor. Ama en azından şu konular açık: 1) Avrupa’nın güvenliği için içeriden arayışlar başlamış ve Türkiye ile Rusya geçen hafta yaptığı Stratejik Ortaklık ile doğrudan Avrupa’ya bir öneride bulunabilir. Demek ki Atlantik’in güvenliği bahsinde İngiltere ABD’nin yanında ve bu durumda Almanya ve Fransa kendilerine bir savunma anlayışı geliştiriyor. 2) AB Türkiye’yi tam üye yapma niyetinden vazgeçmişe benziyor. O halde ortaklık şekli ne olur? Bu konu tartışmaya açılacak. Türkiye, “güvenliğe karşı tam üyelik” kozunu oynamaya devam edecektir. Bu tür kozlardan önce aslında Türkiye’nin tam üyeliği hak ettiği de ayrı vakıadır. Hatta son küresel Ekonomik Savaş (ticaret, finans ve ekonomiyle ilgili olarak diplomatik) bağlamında konuşulacak yeni bir alan açılmıştır. O halde Türkiye güvenliğin yanı sıra ekonomik gerekçeleri de muhataplarına anlatabilmelidir.
