Gürsel Tokmakoğlu|
Okuyucu
|
Rusya ve Ukrayna Savaşı ile ilgili Savaş Bilimi çerçevesindeki özgün kritiklerimizi fırsat buldukça yapmaya devam etmekteyiz. Bu defa muharebeye dönük bir analiz yapacağım. Ukrayna nasıl direniyor, Rusya neden enerji ve zaman kaybediyor, bunu ortaya koyacağım.
Savaş alanları sürekli yenilik arama, sürpriz yaratma ve düşmana baskı sağlama alanlarıdır. Rusya ile Ukrayna savaşırken izliyoruz. Savaşa dolaylı bir biçimde müdahil olan ABD ve ortaklarının katkılarını da görüyoruz. Bunun sonucunda savaş esnasında Rusya’ya göre Ukrayna’nın daha fazla “değişiklik yapan taraf” olduğu göze çarpıyor.
Savaş alanında, yıpratmak, gerektiğinde yormak, değişiklik yaratmak ve uygulamak bakımından, iki şekilde öne çıkılabilir. Birincisi askeri kapasitesi daha fazla olanın ve ikincisi ise askeri aklı gelişmiş olanın öne çıkması beklenir. Rusya’nın kapasitesi yüksek seviyede ancak bir türlü sahaya yansıtamadığı bir kurmay aklının varlığı söz konusudur. Buna karşılık verilen dış destekle savaşı idame ettiren bir Ukrayna var. Silah yelpazesi kısıtlı ve hatta farklı menşeili. Bu durumda Ukrayna için kapasiteden çok, öne çıkan kurmay aklı olmalı. ABD ve ortaklarının her yönden desteğini alan Ukrayna ordusu imkân ve kabiliyet yelpazesini hem geliştirmiş hem de aktif olarak kullanabiliyor. Bu durumda Ukrayna sahada Rusya’yı daha fazla şaşırtıyor.
Rusya sayıca güçlü satıh harekatındaki tank, zırhlı araç, top, roket gibi sistemleriyle araziye giriyor, ancak kendisinden beklenen hızda ilerleyemiyor. Rus taktik ve stratejik bombardıman uçakları ve silahlı helikopterleriyle hava üstünlüğünü ele geçirme, Ukrayna derinliklerindeki önemli hedefleri vurma çabası içinde, ancak bir türlü bitirici hamleyi yapamıyor. Rusların kısa, orta ve uzun menzilli roket sistemleri ile çok etkili hipersonik füzeleri var, bakıldığında istediklerinde oyunu değiştirebilirler diye düşünülüyor, ama bunların da savaşın gidişatındaki etkisi fazlaca görülmüyor.
Elbette Rusya, Ukrayna toprakları içinde ve belli bir arazi kesimini ele geçirdi, şehirlerden birkaçını aldı veya almak üzere. Ancak vurucu güç bakımından dünyada ABD’den sonra ikinci sırada olan bir ordunun Ukrayna önünde beklenenden az etki sağlaması herkes için temel şaşkınlık noktasıdır. Benzer biçimde ABD, Vietnam Savaşı’nda çaresizlik yaşamıştı. Bugün Rusya da büyük bir güce sahipken, yerel direnişin karakteristiğine dayalı bir travmayı hak etmiş olabilir.
Rusya Savunma Bakanı Sergey Shoigu itiraf gibi bir açıklama yaptı, “Rus Ordusu, modern askeri çatışma koşullarına daha iyi uyum sağlamak için yeni savaş yöntemlerini uygulayacak,” dedi. Bu durumda Rus ordusu şimdiye kadar eski yöntemleri kullandığının farkına vardı, fakat yeni çatışma yöntemleri için geç kalındı denebilir. Tespitime göre Rusların temel sorunu savaşan insan gücü zafiyetidir.
Ukrayna’daki savaş için çeşitli görüşler ortaya çıkıyor, savaşı topçuların başarısı etkileyecek, gibi. Bunlar bilinmeyen konular değildir. Napolyon savaşlarından bu yana topçuların muharebede neyi ne ölçüde değiştirdiği bilinir. Aslında söylenen bu olmasa gerekir. Asıl konu top mühimmatının cepheye istenen miktarda ve zamanında ulaştırılması gibi bir lojistik başarı var mı, buna bakılıyor olsa gerekir. Lojistik sorun bu savaşın en belirli konusudur. Rusya bir türlü bu sorunu çözmüş değildir.
Buna karşılık Ukrayna, örneğin ABD yardımı obüsleri sahaya sürebiliyorsa veya bunun mühimmatında bir sorun yaşamıyorsa, ortada çok dikkat çekici bir durum var demektir.
Bir başka temel eksiklikten söz etmeden geçemiyorum: İstihbarat. Rusya sahada sürpriz, başarı, aldatma vs. yaratacak ise bunu dahi güçlü istihbarat ile yapıyor olmalıdır. Burada muharebe istihbaratı (taktik istihbarat) öne çıkmalıdır. Rusya, stratejik istihbarat, barış zamanı casusluk faaliyetleri, örtülü operasyonları destekleyen istihbarat için yetenekli olabilir. Ancak muharebedeki başarı bunlarla olmamaktadır. Bugün muharebe istihbaratı, gerçek zamanlı, tam, doğru, yeterli, birleştirilmiş, kesintisiz hem planlayıcının hem de uygulayıcının önüne akıyor olması demektir. İstihbarat sadece haber toplamakla, esir sorgulamakla veya taktik drone uçuşlarıyla yapılamaz. Bugün muharebe istihbaratı, sahada katmanlar halinde her türlü toplayıcı vasıtanın verilerinin anlık birleştirildiği, kimin neye ihtiyacı varsa, ona göre ürün haline dönüştürüldüğü istihbarat türüdür. Shoigu’nun bir söylediği de bu olsa gerekir, muharebe istihbaratı modern değil ise topçunun veya piyadenin harekatının etkisi bir türlü istenen şekilde geliştirilemez.
Bir diğer konu ise bütün bu saydıklarımızı birleştiren komuta-kontroldür. Birleştiren dedim, bu ihtiyaç duyulan kabiliyetin bir platformda birleştirilmesi söz konusudur. Bu platformun sistemlerin sistemi bağlamındaki açıklaması; Komuta, Kontrol, Muhabere, Kompüter, İstihbarat, Keşif ve Gözetleme, yani kısaca C4ISR’dir.
Komuta-kontrol mimarisi teknoloji ile gerçekleştirilir. Müşterek harekât icra edildiğinde, her katmandaki silah sistemi, komuta sistemi, kuvvet bileşeni ve karar verici, kendi fonksiyonunu, tam, zamanında ve tereddütsüz devreye koyabilmelidir.
Rusya’nın sorunu olan modern sistemlerle ilgili komuta-kontrolün tarifi olabilir. Ancak daha temel bir sorun var, Kremlin’deki plan ile sahada bunu uygulayan tabur komutanı silsilesindeki anlayış kopukluğudur. Bunun için modern bir sisteme gerek yoktur, inşa edilmesi gereken bir sevk ve idare mimarisinin kurulamamasıdır. Eğer Rusya, SSCB dönemi gibi, rejim korkusu altındayken harekât yapacak ise burada ilerleme olmaz.
Modern sistemler daha başka neler olabilir? Bilindiği gibi teknoloji stratejik caydırıcılık konusu olan önemli bir konudur. Teknolojinin sahaya aktarılma biçimini, yeni tip silah, bilgi, iletişim, elektronik harp, ağ (network), karar destek, yönlendirilmiş enerji, robotik sistemleri, C4ISR ve savunma mimarisinin muharebe alanındaki sistemleri üzerinden açıklamak mümkündür. Burada her bir detayın yapılacak bir mukayesede yer alması gerekir. Ukrayna’nın ve Rusya’nın kapasiteleri savaş öncesinden itibaren bilinmektedir. Eksikleri veya fazlaları bellidir. Hatta savaşa fazlaca etki sağlayan Siber Savaş’ın durumunu da detaylandırabiliriz. Kimde neler var, belli değil mi? Saha önemlidir. Bu yönlerden sahada aldatıcı, istismar edici, baskılayıcı ve tahrip edici operasyonların uygulama becerisi sadece sahadakiler tarafından anlaşılabilir. Demek ki Ukrayna’ya sadece Stinger ve Javelin silah vermek yetmiyor, başka destekler de muharebenin oluş şeklini etkiliyor…
Modern sistemler dendiğinde akla öncelikle bu konular gelmektedir. Bugün Ukrayna’da, Vietnam Savaşı’nda yerin altına gizlenmiş bir ordununki gibi bir direnişten bahsedilemez. Afganistan’daki çatışmada sonuca etki eden nedenler de farklıdır. Şehirlerin içindeki savunma konusu söz konusu olduğunda Ukraynalıların modern C4ISR ile desteklenmesi şarttır ve bunu da alabilmektedirler. Ancak Donbass’ta başlatıldığı gibi, geniş düzlüklerden ve tarım alanlarından oluşan arazi kesimlerinde gerçekleşen muharebelerde harp prensiplerini modern sistem ve yöntemlerle harmanlayarak uygulamak daha belirgin şekilde öne çıkan konudur. Nitekim savaşta bu noktaya gelindiğinde ABD tarafından Ukrayna’ya obüs topları ve mühimmatı, radarlar ve helikopterler verilmiştir.
Burada muharebe alanına etki eden lojistik, istihbarat, ateş gücü, komuta-kontrol gibi temel konuları inceledim. Savaşta nihai hedefi ele geçirmekle ilgili bir senaryonu göz önünde canlandırarak düşünmenizi isterim. Ukrayna’nın, Rusya’nın ve Ukrayna’ya destek veren ABD’nin nihai hedefine göre senaryolarınızı gözlerinizde canlandırın. İnceleyelim:
- Rusya derinliğinden getirebildiği gücü geç de olsa sahaya aktarıyor ve fazla kayıp verse bile azmini sürdürecek kapasitesi var.
- ABD (ve ortakları) ise savaşın seyrini kontrol ederken ve desteğinin buna göre verirken, sahayı çok iyi görüp değerlendiriyor, adımlarını buna göre geliştiriyor. Peki, ABD Ukrayna’ya ihtiyacı olan silah sistemlerini verirken, C4ISR, planlama ve icra desteğini de veriyor olabilir mi? Evet.
- İşte Ukrayna’nın sahada Rus birliklerine karşı sürpriz yaratma ve baskı sağlama kapasitesi kendiliğinden temin edilmiş oluyor. Böylelikle Ukrayna, savaş alanında düşmanını yıpratıcı ve yorucu olabiliyor. Ukrayna tarafı harp prensiplerinin gereğini iyi uyguluyor. Prensiplerden basitlik, manevra, emniyet, baskın ve emir-komuta başta olmak üzere direnişiyle henüz parçalanmamış bir planı sahaya aktarıyor, üstelik zaman içinde sıklet merkezi oluşturabiliyor, hedef belirleyip, gerekli karşı taarruzları gerçekleştirecek imkanları yaratabiliyor. Ukrayna, destekle bile olsa direncini devam ettirebiliyor.
NOT: Fikri mülkiyet hakları gereği bu bilgileri referans vererek kullanabilirsiniz.
