Gürsel Tokmakoğlu|
Okuyucu
|
Geçtiğimiz hafta Devlet Başkanı Vladimir Putin’in de katılımıyla gerçekleştirilen St Petersburg’da Rus Donanması Günü sonrasında imzaladığı Yeni Rus Deniz Doktrini ne getirir ne götürür, etkileri neler olur, bu ne anlama geliyor, bu hususu inceleyelim. Putin’in St Petersburg’da imzaladığı 55 sayfalık Yeni Deniz Doktrini’ni kaleme alan isim Rus Donanması Başkomutanı Nikolay Evmenov’dir. Putin, burada yaptığı konuşmada, Rusya’nın ulusal çıkarlarının sınırları ile bölgelerini belirlediklerini kaydederek “Bunların arasında öncelikle Arktik sularımız, Karadeniz, Ohotsk Denizi ve Bering Denizi’nin suları, Baltık ve Kuril boğazları bulunuyor. Bunları sıkı şekilde ve tüm araçlarla koruyacağız,” dedi.
RUSYA GEÇ KALDI
2020’de NATO yeni vizyonunu ortaya koydu. Londra Protokolü imzalandı. Kuzey Buz Denizi, Siber-Uzay ve Çin yolu görev kapsamı içine alındı. 2022’de NATO, Çin’i resmen hedef gösterdi. NATO için görev alanları kürseldi artık: Siber-Uzay, Arktik Bölge, Hint-Pasifik; pratik anlamla Çin’in kuzey, orta ve güney İpek Yolu kapsanacak çekilde; başka bir ifadeyle ise Rusya, Çin ve bu başat rakiplere (düşmanlara) ait nüfuz alanları.
Joe Biden ile Vladimir Putin, 2022 Mart ayında Cenevre’de ilk zirvesini 4 saatten uzun sürede gerçekleştirdiler ve anlaşamadılar. Putin uyanmadı mı?
Açıklanan “Biden Doktrini” ile ABD, Agnlosphere, AUKUS, NATO, G7 ve AB ülkeleri ile net bir biçimde anlaşmaya vardı, Rusya’ya karşı bir blok oluşturdu. Hatta Hindistan’ı da içine alacak biçimde QUAD kuruldu.
ABD, Orta Doğu’da İsrail ve Arap ülkeleri politikasını yeniledi. Orta Doğu ve Kuzey Afrika’yı (MENA) görev bölgesi olarak birleştirdi. Doğu Akdeniz Enerji ve Güvenlik İşbirliği Kanunu’nu 2019’da çıkardı. İsrail-GKRY-Yunanistan hattında güvenlik alanı oluşturdu, bu hat Doğu Akdeniz’den Balkanlar’a uzanmaktaydı.
Ukrayna Savaşı öncesinde ABD Akdeniz ve Karadeniz’de (Türkiye’nin de bölgesinde) hazırlıklarını yaptı, Yunanistan’a, Bulgaristan’a ve Romanya’ya askeri yığınak yaptı, yeni üsler açtı.
Ukrayna’da savaş başladı ve sürüyor… Nedir bu? Yeni Deniz Doktrini için Rusya bunca zamanı boşa mı geçirdi? Bence Rusya 2019’da NATO küresel misyonu açıkladığında veya bundan önceki tarihlerde Rusya böyle bir düzenlemeye gitmeliydi. İşte o zaman derdik ki; stratejik değerlendirmeyi yapabilen bir Putin yönetimi var; ama bugün bunu söyleyemiyoruz. Buna karşılık ABD kural koyucu pozisyonunda ve Rusya buna göre tepki verir haldedir.
YENİ DOKTRİN
Yeni doktrinden kabaca bazı noktalara değinelim:
Yeni doktrinde, Svalbard, Franz Josef Toprakları, Novaya Zemlya (Yeni Toprak) takımadalar ve Vrangel Adası’nda denizcilik faaliyetlerinin çeşitlendirilmesi ve etkinleştirilmesi öngörülüyor.
Rusya dışında, uzak bölgelerde görevde olan Rus gemilerinin çalışmasını sağlayan üs noktalarının yeterli sayıda bulunmadığı kaydedilen doktrinde, ABD’nin okyanuslarda hakimiyet kurma siyaseti ve NATO’nun Rus sınırlarına doğru altyapıyı güçlendirmesinin Rusya için tehdit oluşturduğu belirtiliyor.
Asya-Pasifik ülkelerinde Rus donanmasının lojistik merkezlerinin kurulmasının öngörüldüğü doktrinde, ülkenin güvenliğinin sağlanması ve okyanuslarda çıkarlarının korunması amacıyla Rus donmasının savaş kabiliyetinin artırılacağı ifade ediliyor.
Doktrinde, aniden ortaya çıkan ve öngörülmeyen salgın hastalıkların ülkenin denizcilik faaliyetleri için risk oluşturduğuna işaret ediliyor.
Doktrin, “Rusya’nın önceliğinin Hindistan’la stratejik ve deniz işbirliğinin yanı sıra İran, Irak, Suudi Arabistan ve bölgedeki diğer devletlerle daha geniş iş birliği geliştirmeyi” öngörüyor.
Söz konusu belgede, “Bu doktrinin rehberliğinde Rusya Federasyonu okyanuslardaki ulusal çıkarlarını sıkı ve kararlı bir şekilde savunacak ve yeterli deniz gücüne sahip olarak bunların güvenliğini ve korunmasını garanti altına alacaktır,” ifadeleri yer alıyor.
Putin, konuşmasında Ukrayna’daki savaşa değinmedi ancak askeri doktrin, Rusya’nın Karadeniz ve Azak denizindeki “jeopolitik konumunun kapsamlı bir şekilde güçlendirilmesi” öngörülüyor.
Rusya’nın Japon Denizi’nden Beyaz Deniz’e kadar uzanan 37 bin 650 km’lik geniş kıyı şeridi, Karadeniz ve Hazar Denizi’ni de kapsıyor.
DEĞERLENDİRME
Rusya’nın Yeni Deniz Doktrini önümüzdeki dönemler için Karadeniz ve Akdeniz’de yeni tartışmaların yapılmasına sebep olacaktır. Bu Türkiye için yeni bir durumdur.
İfade ettiğim gibi ABD, Ukrayna Savaşı öncesinden itibaren Akdeniz, Ege, Karadeniz sahalarında özellikle Yunanistan, Bulgaristan ve Romanya hattında askeri yığınak ve yeni üsler açmakla dengeleri değiştiren hamleler yaptı. NATO da bu bölgede faaliyetini artırdı. Akdeniz’de Rusya, Suriye’den Libya’ya yeni deniz gücü kullanma yöntemlerimi uygulayacak ve bu bakımdan kendisine ortak ülke arayacaktır. İlk planda amacı limanlardan yararlanmak ve daha dazla Rus silahı satmak şeklindedir.
Rusya’nın Yeni Deniz Doktrini’nin pratik anlamını yineleyim: 1) Yeni tehdit değerlendirmesi (ki ABD). 2) İlave deniz gücü (liman, savaş gemisi, denizaltı, denizci, silah ve mühimmat, teknoloji, komuta-kontrol, vs bunların görev yapacağı ağırlıklara göre coğrafyalar). 3) Yeni ortaklar. 4) Yeni çatışma alanları ve nüfuz alanlarında yaşanacak gri bölge operasyon süreçleri.
Bakalım kabak kimlerin başında patlayacak?..
NOT: Fikri mülkiyet hakları gereği bu bilgileri referans vererek kullanabilirsiniz.
