Vatiyye Üssü

Bu sabah (18 Mayıs) Libya’da Ulusal Mutabakat Hükümeti’ne (UMH) bağlı güçlerin stratejik önemi haiz Vatiyye hava üssünü darbeci Hafter’den geri aldığı haberi geldi. Süreç içinde bu bir kırılma anıdır. Neden?

Daha geçen gün darbeci Halife Hafter‘in kimler ve ne maksatla destekliyor, bu hususu geniş bir analiz halinde yazmıştım. Bunun yanı sıra NATO Genel Sekreteri Jean Stoltenberg’in de açıklamaları olmuştu. Stoltenberg UMH’nin meşruiyetini vurgulamış ve Serrac’ı desteklediklerini açıklamış idi.

Libya ordusunun yürüttüğü Öfke Volkanı Operasyonu basın biriminden yapılan yazılı açıklamaya göre, Libya Ordusu Batı Harekat Dairesi Komutanı Usame Cuveyli, Hafter milislerinin işgalindeki Vatiyye Askeri Üssü’nde kontrolü sağladıklarını bildirdi. Ayrıca, Libya ordusu hava unsurları, son 48 saat içinde Birleşik Arap Emirlikleri’nin Hafter milislerine temin ettiği 2’si Vatiyye Üssü’nde olmak üzere toplam 3 Rus yapımı Pantsir hava savunma sistemini imha etmişti. 

İkinci Dünya Savaşı sırasında 1942’de açıldığı dönemde Ukbe bin Nafi olarak isimlendirilen Vatiyye, Mitiga Havalimanı’ndan sonra en önemli hava üssü olarak kabul ediliyor. Vatiyye ayrıca Libya’da sivil uçuşların yapılmadığı tek üs olarak biliniyor. Amerikalılar tarafından yapılan üs, yedi bin asker kapasitesinde bir altyapıya sahip. Libya’daki diğer askeri üsler önemini bulundukları şehirlerden alırken, Vatiyye ise kurulduğu bölgenin coğrafi özelliği ile ön plana çıkıyor. Libya’nın devrik lideri Muammer Kaddafi döneminde Vatiyye Üssü’nde Fransız yapımı çok maksatlı Dassault Mirage 2000 savaş uçaklarının filosu bulunuyordu. Arap Baharı’nda gerçekleştirilen 2011’deki NATO müdahalesinde, Vatiyye’deki uçaklar, askeri mühimmat, hava savunma sistemleri ve radarlar imha edilmişti, ancak altyapı zarar görmemişti. Hafter milislerinin Libya’nın batı bölgelerine yönelik komuta merkezi, bu 50 kilometrekarelik alanda kurulan üste bulunuyordu. Ayrıca bir lojistik merkezdi.

Ağustos 2014’te Hafter milislerinin kontrolüne geçen Vatiyye’yi geri alabilmek için hükümete bağlı birlikler 2016’ya kadar üssün etrafında hazırlıklar yaptı. Hafter milisleri Ağustos 2014’ten bu yana yaklaşık 6 yıldır üssü “Batı operasyonları komuta merkezi” olarak kullanıyordu. UMH Nisan 2019’da kontrolü kısa süreli olarak sağlasa da daha sonra yeniden kaybetti. Darbeci milis lideri Hafter, Nisan 2019’da başkent Trablus’a yönelik saldırı emri vermesinin ardından, savaş uçaklarıyla başkent çevresini vurmak için bu Vatiyye Üssü’nü yoğun biçimde kullandı. Libya ordusu, 25 Mart’ta başlattığı harekatla Hafter milislerinin Vatiyye’yi kullanarak elde ettiği üstünlüğü ortadan kaldırdı. Libya ordusu, 3 Nisan’da Vatiyye’ye düzenlediği hava operasyonunda üste bulunan Hafter milislerine ait park halindeki 3 adet Su-22 savaş uçağı ile çok sayıda araç, ağır silah ve tesisi imha etti.

Libya’nın bütün batı bölgelerini kontrol altında tutabilen hava üssü, buradan kalkan savaş uçaklarının gerektiğinde Tunus ve Cezayir’de de yakıt ikmali olmadan operasyon yapabilmelerine imkan sağlıyordu.

Vatiyye’nin ele geçirilmesiyle Libya ordusunun güvenli bir üsse sahip olmasının yanında, Mitiga Havalimanı’na alternatif olarak başkentin batısındaki Zuvara Havalimanı’nın da sivil uçuşlar için kullanılmasının önü açılacak.

UMH’nin ülke batısında elde ettiği kazanımları koruyabilmesi için Vatiyye’de kontrolün sağlanmasının hayati önem taşıdığı açık. Bu bir kırılma anıdır, bundan sonra darbeci Hafter güçleri ülke doğusunu savunmak zorunda kalacaklar. Buna karşılık UMH durum üstünlüğünü sürdürebilecek. Vatiyye üssünün alınması stratejik önemi haiz. Bu durumda Tunus hattı Hafter’den temizlenecek, hava üssü lojistik açıdan kullanılacak, psikolojik üstünlük kazanılacak, doğuda başlatılacak harekat için derinlik oluşturacak. Hatta eğer NATO bundan sonra UMH’nin fiilen destekleyecekse bu konu bir anlamda güven artırıcı mahiyet taşır.

Gürsel Tokmakoğlu