Dün Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un Sarı Yelekliler adı verilen protestocuların yarattığı duruma dayalı tarihi konuşmasını dinledik. Macron neler söyledi, neler olabilir, değerlendirelim.
Olay ne idi? 17 Kasım’dan itibaren sosyo-ekonomik sıkıntı içinde olan Fransız orta sınıfı acil ve yapısal düzenlemelere gidilmesini talep eden protestolar gerçekleştirmeye başladı. Protestolar çağın gereklerine uygun Arap Baharı misali Fransız Kışı perspektifinde gelişti. Sosyal medya yine iş başındaydı.
1 Aralık’tan itibaren işler vandallığa evrildi. Tıpkı bizdeki Gezi eylemi gibi, bu kez Fransa’da iç karışıklık örgütlendi, işin içine başka gruplar da dahil oldu, yönetimin işbaşından uzaklaştırılması amacına dönüştü. Bu durum “Avrupa Ordusu (PESCO) kurmak gerekli,” ve “Rusya ile yakınlaşmakta yarar var,” söylemlerini yüksek sesle dile getiren Macron’un ipinin çekilmesi girişimine dönüştü.
Zaten AB sıkıntı içindedir. Yunanistan, Portekiz, İspanya ve son olarak İtalya’daki ekonomik sıkıntılar üzerine krizler oldu. Almanya be Fransa başta olmak üzere AB içinde çeşitli restorasyon projeleri devreye konmaya başladı. Bir de buna Brexit süreci ile İngiltere’nin yükü binince Avrupa kentleri gerildi.
Bir de ABD’nin ve küreselcilerin durumu ile genel güvenlik meseleleri var. Dünya ekonomik sıkıntı içinde. Ortada ABD’nin başlattığı bir Ekonomik ve Ticari Savaş var. Çin ve Almanya ABD tarafından resmen hedef alınmış durumda. Buna İran’daki ve bütünüyle Ortadoğu’daki durumu da eklersek, enerji piyasalarında da sorun olduğunu işaret etmemiz gerekiyor. Rusya’nın Kırım’ı işgal meselesini ve ABD-Rusya INF anlaşmasını bozmakla ilgili yarattığı gerilimleri ekleyelim. Fransa NATO alternatifi güvenlik meselelerini geliştirmenin peşinde. Zira bu konular Avrupa güvenliğini doğrudan etkileyen meselelerdir. Avrupa Atlantik güç dengelerinin Avrasya’ya kaymaya başladığının bilincinde ve Fransa bu konuda kendini vazifeli addetti. Bu küresel jeopolitik güç aktarımı bir hayli sıkıntılı olacağa benziyor. Diğer yandan henüz küresel göç ve terör sorununa çözüm bulunulabilmiş değil. Siber Savaş alanı acımasızca büyüyor. Bütün bunlara bağlı olarak politikada popülizm ve kleptokrasi öne çıkıyor. Bunlara bakanlar, ne oluyor, dünya niye bu denli gerildi, yoksa gidişat kötü mü diyorlar. Fransa dünya sahnesinde hep önde olmuş bir ülke, özellikle entelektüel öncülüğü vardır. Bütün bunlarla ilgilenirken halkı onu sokaklarda karşıladı. Şimdi mesele zor kontrol edilebilir bir halde. ben buna Fransız Kışı yakıştırması yaptım.
Avrupa ve genel güvenlik meselelerini üst üste koyalım, bir de buna Fransa’daki protestoları ekleyelim, ortadaki durum bu konunun kısa vadede bitmeyeceğini işaret ediyor. Üstelik olayların başka Avrupa ülkelerine de sıçraması söz konusudur. Hollanda ve Belçika’da sınırlı protestolar oldu. Diğer Avrupa kentleri hemen konuya eğildi ve potansiyel eylemleri kaynağından önleme yoluna gittiler.
Fransa’daki sosyo-ekonomik sorunla Macron’un da söylediği gibi 40 yılın yılan hikayesi. Vergiler ve gelir dağılımı eleştiriliyor. Ama bunlar yapısal konular. Seçim öncesinde Macron bu konulara değinmişti. Şimdi vaatlerini yerine getirmek yerine başka alanlara odaklandığı için eleştiriliyor.
Dün Macron önce sendika liderleri ile konuştu, sonra dikkatlice bir metin yazdı, sora kayıt yaptırdı ve kayıttan konuşma yayımlandı, 13 dk. Enerjisi çok düşük bir konuşma. Eğer öncesinde sendikalarla barış anlaşması imzalanmadı ise bu konuşmayla Macron kalabalıkları ikna edemez.
Ama dikkatimi çekti, Macron “Dersimi aldım!” der gibi bir konuşma yaptı. Bu Fransız sokak hareketleri çerçevesinde geliştirilen ve bilimsel bir analize dayalı ortaya konan taktik icabı mıydı? Sanırım Macron, daha başka türlü bir konuşma yapsaydı eylemlerin bitirme ihtimali daha az olacaktı. Yine de bakacağız, bu konuşma sonrası Fransa sokaklarında nabızlar nasıl atacak?
Macron Fransız halkından yapısal reformlar için zaman istedi ve acil ihtiyaçlar için cebinize bira para koyalım siz de evinize gidin babından çağrıda bulundu. Bu cebe konacak miktarın Fransız bütçesine 10 milyar Avroluk yükü olacak. Macron “Sosyal ve ekonomik olağanüstü hal ilan ettim,” dedi. Şu yılbaşı programlarımızı aksatmayalım gibisinden bir konuşma dinledik.
Özetleyelim: Macron sosyo-ekonomik açılıma gidecek, zaman istedi, verilirse bazı yasa düzeltmeleri yapılacak; genel güvenlik meseleleri Macron’un başını ağrıtmaya devam edecek, Atlantik’e kayacak jeopolitik gücün Fransa’daki etkisi kolay olmayacak; Avrupa Birliği temel-yapısal sorunları baştan aşağı ele almak zorunda kalacak; Avrupa’da milliyetçilik hareketleri daha da tırmanacak görünüyor…
