Gürsel Tokmakoğlu|
Okuyucu
|
ABD Savunma Bakanı Mark Esper bütçe çalışmaları gereği Beyaz Saray Silahlı Kuvvetler Komitesi’nde konuştu. Buradan anlayacağımız ve değerlendireceğimiz bazı hususlar var. Bunlara bakalım.
Esper’in basına açık konuşmasında özellikle kritik ve gelişen teknolojilerle ilgili konulara dikkat çekildi. ABD’nin hasmı Çin’in bu teknolojiler üstüne çalışması Esper’in en önemli dayanağı konumunda gözüküyor. Esper, “Savaşın karakterini kökten değiştirme potansiyeline sahip hızlı bir teknolojik değişimin ortasındayız. Düşmanlarımız sistematik ve stratejik olarak gelişmiş sistemler geliştiriyor ve bu sistemleri ABD ordusunun konvansiyonel savaşta sürdürdüğü avantajını giderek aşındırıyor,” diyor.
Esper diyor ki, önümüzdeki yıl savunma için 705.4 milyar dolarlık bütçe yetmeyecek. Basitçe, enflasyon var, daha fazla para lazım diyor. FED’in para basmakta ve Beyaz Saray’a borç yazmakta güçlük çekmediği ABD’de eğer enflasyondan yakılıyorsa, daha neler! Ama en azından konuşma içeriyi, gerekçeler belli, hipersonik, miktoelektronik, 5G, otonom harekat, yapay zeka (AI) gibi konular ve bunlardaki gelişmelere paralel yeni silah sistemlerinin ve platformlarının inşası.
Esper yeni teknolojilerin getirdiği imkanların ortasında savaş veriliyorken, “Yeni ortaya çıkan diğer bütün teknolojilerden daha çok bunlar toplumumuzu dönüştürüyor, iş yapma, sosyal etkileşimde bulunma ve savaşı yönlendirme şeklimizi etkiliyor,” diyor ve devam ediyor, “Rakiplerimiz ayrıca yapay zekanın dönüştürücü potansiyelini de keşfetmiş, buna göre askeri güçlerini modernize ettikleri için bu kabiliyete büyük yatırımlar yapıyorlar. Yapay zekada rekabet avantajı sağlamak ulusal güvenliğimiz için çok önemlidir.”
Esper yapay zeka ile işleyen ve otonom harekat kabiliyetine sahip 355 yeni tip savaş gemisi ile hava gücünün modernizasyonu projelerinden bahsediyor. Harekat alanında savaş gemileri ve denizaltılar ile insanlı ve insansız uçaklar otonom harekat yapacaklar, bunlarla ilgili planlar hazır ve şimdi bütçesi hazırlanıyor, şimdi konu bu. “Geleceğin kuvvet yapısı; daha az geniş yüzeyli platformları, çok sayıda ve küçük yüzeyli muharebe araçlarını, hafif ve isteğe bağlı olan insanlı gemileri, yaygın bir denizaltı kuvvetini içermektedir. Hava ve Kara Kuvvetleri entegrasyonu daha fazla uzaktan kumanda edilen uçakları ve isteğe bağlı insanlı kara taşıtlarını gerekli kılıyor. Donanma hafif ve isteğe bağlı insanlı gemileri entegre etmeye ve konuşlandırmaya başlamalıdır.”
Esper’e göre Çin, 21. Asrın imkanlarıyla diplomatik, ekonomik ve askeri kabiliyetlerinde genişleyerek tehdit oluşturuyor. “Çoğu zaman (Çin) her ne pahasına olursa olsun, iktidar görüntüsünü kendi lehine değiştirmek, dünyayı yeniden şekillendirmek için ve 2049 yılına kadar önde gelen küresel askeri güç olmak hedefiyle mücadele içinde. En çok sorun yaratan şey, Çin’in zorla teknoloji transferi, fikri mülkiyet hırsızlığı, siber casusluk ve ticari satın almalar da dahil olmak üzere bu hedeflere ulaşmasıdır. Pekin bu teknolojileri elde edip geliştiriyor, aynı zamanda Amerika Birleşik Devletleri’nin rekabet avantajını daraltırken, daha küçük devletleri de korkutmak veya zorlamak için kullanıyor.” Böyle ifade ediliyor.
Burada basın duyurusundan alınan notlara göre değerlendirme yapıyorum. Halbuki bütçe görüşmelerinde daha çok gizli konuların gündemde olduğunu söylememiz gerekiyor. Örneğin, Esper konvansiyonel savaş ile ilgili hususa dikkat çekmiş. Ancak Kitle İmha Silahları’nın (nükleer, biyolojik, kimyasal kategorilerde) durumunun ne olacağı da incelenmiştir. Değerlendirmem şöyle, ABD ile Rusya’nın arasında yapılan, orta menzilli nükleer silahlarda görüldüğü gibi bazıları bozulan, nükleer savaş anlaşmaları konusu giderek Soğuk Savaş’taki gerginlik dönemine geri dönüyor. Günümüzde ABD’nin Kitle İmha Silahları konusunda stres yaptığı asıl konu belli, küresel dengeyi bozan Çin’in nükleer silah ve atma vasıtalarının giderek artmasıdır. ABD nükleer silahlar konusunda önlem almaz ise Rusya ve Çin toplamı kabiliyet bir hayli üstün bir nitelik kazanacak, ki bence bu husus stratejik savunma alanında en önemli konu oluyor. Biyolojik silahlar ve bu anlamdaki yeni Biyolojik Savaş konsepti ne olacak dersiniz? Bugün bile çeşitli sorularla düşündüğümüz ama açıkça dile getiremediğimiz bazı virüs çeşitleri ortadadır. Bütçe konuşması esnasında Kitle İmha Silahları hakkındaki planlamanın basına verilen duyuruda yer almaması ve dolayısıyla Esper’in Beyaz Saray’da bu gelişen nükleer dengesizliğe ve yeni tür savaş konseptlerine yer verdiğini tahmin etmemiz gerekiyor.
Amerika’nın endişesi tekdüze değil, yapay zeka ile ilgili uygulamaların sadece konvansiyonel silahlarla ilgili olmadığı açıktır. Açıktır ki yapay zeka bütün savaşma kabiliyetlerine boyut atlatan bir konudur. Buna ilave konular da var, örneğin savaş ortamının uzay boyutunda olacaklar. Biliyoruz ki ABD Uzay Komutanlığı’nı kurdu. Bu yeni kuvvet yapısı belli uzay platformları ve silahları ile mücehhez. Bu durumda merak etmemiz gereken konulardan biri de budur.
Savunma bütçeleri hazırlanırken vizyona, tehdide ve ekonomiye bakılır. Vizyonda olanlar gelecekteki harekat ortamı, buna uygun silah sistemleri ve kuvvet yapıları. Şu kısım da açıkça pek konuşulmaz, eğer geleceğin savaş ortamı yeterince hazır değilse bu duruma politik yönden ne tür müdahaleler yapılır?
ABD, Çin ve Rusya birbirlerini dengeleyecek ve alt edecek düzenlemeleri yapıyorlar. Ya diğerleri?
