Güvenli Bölge Nasıl Çalışacak?

ABD ile Ankara’da varılan mutabakat çerçevesinde Güvenli Bölge nasıl çalışacak? Bu konuda detayları ele alalım. Hemen herkesin işin siyasetine dayalı endişelerle açıklama yaptığı bir aşamada bu teknik bilgilerin yararlı olacağına inanmaktayım.

Mutabakat kamuoyuna üç madde halinde açıklandı. Buna göre temel amacın; Türkiye’nin güvenlik endişelerini gidermek olacağı, harekât merkezi ile müşterek çalışma yapılacağı ve Barış Koridoru mantığına dayalı yeniden yapılanmaya gidilerek Suriyeli sığınmacıların yurtlarına dönmeleri için çalışmalarına yoğunlaşma sağlanmasıdır.

Bu temel amaç çerçevesinde mutabakatta; komuta mekanizması, görev alanı, zaman, yöntem, kullanılacak kuvvet, koordinasyon ve işbirliği usulleri ve varsayımlar listelenmiş durumdadır. Detaylar ise kamuoyuna açıklanmadı. Ankara Müşterek Harekat Merkezi’nin 6 Eylül’e kadar açılmasını bekliyor, yerini kendisi seçecek. Sınırda bir yer olma olasılığı yüksek.

Taraflar arasında en önemli ayrılık noktası görev alanı idi. ABD tarafı aşağıdaki haritada gösterilen dar alanı önerdi. Türk tarafı bunu kabul etmedi. Ancak politik amaçları işaret eden bir anlaşma yine de kabul edildi. Bunun Türkiye tarafından anlamı, sorunun sahada çözüleceği fikri idi. Çünkü Türkiye, “Amaç yönüyle anlaşalım, devamında gereken yapılır,” şeklindeki görüşle hareket etmeye karar verdi. Metinde operasyonun alanı belirlenmedi ve geri kısmı kabul edildi.

Bu noktada olabilecekleri göz önünde bulundurarak bazı huşuları değerlendirelim:

• Müşterek Harekât Merkezi: Müşterek Harekât Merkezi kurulur ve işletilmeye başladığı anda operasyon başlar. Bu merkez, koordinasyon ve işbirliği ile ani gelişen olaylarda karar vericilerin direktiflerini alacak biçimde donanır ve çalışır. Harekat Merkezi Eylül gibi operatik olur. Daha sonra detaylı çalışmalar başlar.
• Hareket tarzı: Suruç, Akçakale, Ceylanpınar ana noktalarda konuşlu Türkiye yaklaşık 80 bin güvenlik görevlisi ile harekata hazırdır. Bu ABD’li veya değil, her iki durum için de bölgede kalacaktır.
• ÖSO: ÖSO güçleri bu mutabakat kapsamında kullanılmayacaktır. Eğer ABD bu mutabakatı gerçekleştirmek için sorumluluklarını yerine getirmezse ve Türkiye tek başına sahaya müdahil olursa ÖSO bu takdirde bölgeye girecektir.
• Kuvvet: Suriye sınırını geçecek Türkiye’ye ait kuvvet bileşenlerinin içinde zırhlı birlikler, komandolar, özel kuvvetler, istihkam birlikleri, bomba imha ekipleri, polis özel harekât birimleri olacaktır.
• Öncü giriş: Öncü birlikler kararlılık ve baskı yaratmak için yakın zamanda bölgeye girer ve belli irtibat noktalarını inşa eder. İlk aşamada girişin Akçakale’den olma ihtimali yüksektir. Öncü Türk birliklerinin bölgeye girişinde ABD’li refakatçiler bulunur. Ana faaliyetin başlaması belli bir adım atıldıktan sonra gerçekleşir.
• Silahların toplanması: Ana faaliyet PYD/YPG/SDG’nin sahadaki silahlarını daha güneyde tespit edilecek olan toplama merkezlerine taşıdıktan sonra başlatılır. Bu silah toplama merkezlerini ABD inşa eder. Envanter ABD’de olur. Sayımlarını, yerden ve havadan güvenliğini ABD kendisi yapar. ABD’nin güneyde bu merkezlerde SDG güçlerini ve kontratla çalıştırdığı güvenlik birimlerini kullanacağı değerlendirilmektedir. (Silahların geri alındığı biçimide haberler şimdiden almakta.)
• Terörist tahkimatının imhası: Türkiye’ye karşı kullanılmak üzere inşa edildiği hakkında ortaklaşa karar verilen mevzi, sığınak, tünel, gözetleme noktası imha edilir. Güvenlik için gerekli olanlar ise mutabakat gereği kullanıma açılır.
• Tersine göç: Belli bir aşamaya gelindiğinde Türkiye bölgeye sivil yaşam dinamiklerini inşa etmeye başlar. Tersine göç için şartları hazırlar.
• Hava sahası: Türkiye helikopterleri, keşif maksatlı uçak ve İHA’ları bölgede ABD ile koordine etmek kaydıyla kullanır. Hava sahasındaki faaliyetler yine koordinasyonla sevk ve idare edilir. ABD uçuşları da söz konusu. Halen bölgede ABD uçmaktadır.
• ABD oyalarsa: Bu sıralanan hususlar mutabakat dahilindekilerdir. Diyelim belli aşamada ABD Türkiye’yi oyalamaya başladı. Bu taktirde Türkiye kendi operasyonunu başlatır. Bunun için karar Türkiye’de en üst noktadadır. Bu güvenlik kararı politik gelişmeler de göz önüne alınarak verilir.
• ABD askeri: Türkiye bu mutabakatla ABD ile müştereken bir operasyon yapma noktasındadır. Bu şartlarda ABD askeri ile karşı karşıya olma ihtimali ortadan kalkmıştır. Eğer ABD üzerine düşeni yapmamak için ısrar ederse durum değişir. Türkiye inisiyatifle, mutabakatta geçen aynı amaçları gerçekleştirmek için görevine devam eder.
• Cenevre: Cenevre görüşmelerine bu şartlarda gidilir. Bu aşamada Türkiye, ABD’nin kafasında olan o uydu devletçik kurma fikrinin gerçekleşmemesi için elinden geleni yapar. Buradaki amaç Suriye’nin toprak bütünlüğünü korumaktır.

Şimdi bu mutabakatla beraber düşünülürse Türkiye ne yapmış oldu? Buna değinelim:

• Terör: Sınırındaki terör örgütüne ait tehdidi ileriye itti.
• ABD ile anlaşma: ABD ile birlikte anlaşarak Suriye’de hareket etti.
• Sığınmacı sorunu: İçerideki sığınmacıların geri dönüşüne dönük bir süreci başlattı.
• Cenevre Barış masası: Cenevre barış görüşmelerinde Suriye için masaya oturacak iki kutbu da temsil etme hakkı elde etti.
• Stratejik planlama: Suriye hakkında belirleyici olacak ana konular için müteakip aşamalarda gelişmesi muhtemel olumsuzluklara karşı girişimde bulunma zamanı ve imkanı elde etti.
• Stratejik kazanım: Afrin, El Bab, Cerablus ve şimdi de Fırat’ın doğunda Türk askeri konuşlanmış olacaktır. Sahada bu imkan elde edildi. İyi ve uzun vadeli amaçlar için kullanımı var.

Türkiye Suriye’ye komşudur. Kısa, orta ve uzun vadede olası gelişmeleri değerlendirerek plan yapmak durumundadır. Bu çok karmaşık olaya vizyonla yaklaşmak, ama her aşamada dinamik hareket eden olmak durumundadır. Halen bu dinamizmin gösterildiği değerlendirilmektedir. Yine de Suriye’de gerçekleşeceklerin bir güç mücadelesi içinde kendi karar noktasını bulacağı akıldan çıkarılmamaktadır.

Not: Kullanılan ana görüntü NTV’nindir. Metin içindeki ise The Washington Post’tan alınmıştır. Paylaşım için kendilerine teşekkürü borç bilirim.