Gürsel Tokmakoğlu|
Okuyucu
|
Bugün Ankara’ya gelecek ABD heyeti (Genelkurmay Başkanı Joseph Dunford, DEAŞ ve Suriye sorumlusu Büyükelçi James Jeffrey, Ulusal Güvenlik Baş Danışmanı John Bolton) yarın muhatapları ile görüşmeler yapacaklar. Suriye’den çıkmayı açıklayan ABD’nin bu işi nasıl yapacağı üzerine karşılıklı görüşmeler olacak. Eğer anlaşma sağlanır ise bundan sonraki süreç bu anlaşma sağlanan plan çerçevesinde ilerleyecek. Yarınki toplantılarda masada neler olacak, başka neler söylenebilir?
ABD heyeti Türkiye’den ne istiyor, planı ne?
- Temel konu Suriye’dir. Suriye’den çekilmeyi açıklayan ABD’nin bıraktığı alandaki şartların belirlemeyi planlıyor. (Ancak heyetler pazarlıkta başka konuları da masaya koyabilirler.) Başkan Donald Trump “Çekilme süresini söylemedim,” dedi. Demek ki plan buydu!
- ABD’nin Suriye’de bulunmasının meşru dayanağı DEAŞ idi. Eğer DEAŞ bitme noktasında ise (ki öyle) ABD’nin (ve dolayısıyla 2015 yılında 30 ülke katılımıyla ortaya çıkan koalisyonun) Suriye’deki durumu tartışmalı hale gelmiştir. Ancak ABD bölgedeki emellerini sürdürmekten yanadır. (Bölgeyi Rusya’ya ve İran’a terk etmemek, İsrail’in güvenliğini sağlamak, enerji bölgelerini kendi kontrolünde tutmak, bütün bunlar için SDG’yi bölgede denge unsuru olarak kullanmak…)
- Plana göre, Türkiye DEAŞ ile (kalanıyla) mücadele eder. Bunun için Türkiye’ye istihbarat ve bazı maddi imkanlar verilecektir. Hatta belli noktalara Türk birlikleri konuşlanacaktır.
- Yine plana göre, Türkiye-Suriye sınırında (bugüne kadar haritalarda sarı renkle gösterilen Kürt bölgesi şeklinde tarif edilen coğrafya, Münbiç’ten Haseke’ye, güneye doğru Deir ez Zor ve Ürdün sınırına kadar) derinlikli parçalı geçici yönetim (tampon) bölgeler inşa edilsin isteniyor. Burada Arap-Türk-Avrupa (Fransız, İtalyan, gibi) birliklerinden oluşan koalisyonla tampon bölge işletilsin denecek. Suriye’ye barış gelinceye kadar buradaki yapının korunması talep edilecek. Bu yapıda SDG de yer alıyor ve Türkiye’nin bu yapıyı kabul etmesi isteniyor. (ABD heyeti elinde hazırlanmış bir harita ile geliyor. Bunu kabul ettirmeyi planladı.)
- ABD bölgeden kendi varlıklarını, sundukları plana uyulduğu süre içinde, belli bir zamanda, parçalar halinde çekmeyi öne sürüyor.
- Cenevre’de görüşmelerin ilerlemesi için bu durum şart olarak gösteriliyor. Eğer mutabakat sağlanırsa, yeni anayasa yazılma süreci hızlandırılır. Bunun için Astana süreci ile belirlenmiş listelere yerel unsur olarak SDG ilave edilir.
Suriye’de diğer unsurların durumu nedir?
- Rusya herkesle (Esad, PYD/YPG/SDG, İran, Türkiye, İsrail, diğer…) konuşuyor, karşı plan hazırlıyor.
- Esad değişik unsurlarla (Rusya, İran, PYD/YPG/SDG, diğer…) görüşüyor.
ABD ile süren önemli sorunlar neler?
- F-35, S-400, Patriot sistemleri,
- Fethullah Gülen’in iadesi,
- ABD’nin PYD/YPG’ye desteği,
- Suriye’de toprak bütünlüğüne dayalı çözüme acilen gidilmesi,
- Eski Halk Bankası Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Hakan Atilla davası,
- İsrail-Kudüs ve Filistin meselesi.
Son gelişmeler neler?
- ABD-2019 bütçesi Senato tarafından onaylandı, PYD/YPG’ye (300 milyon dolar) ayrıldı.
- ABD-Türkiye ortak Münbiç planı (90 gün sürecek, ortak devriyelerle teröristler Fırat’ın doğusuna çekilecek idi), ABD oyaladı ve bu konu kadük oldu.
- Türkiye Münbiç’e yakın alanlara asker sevk etti. ÖSO ile işbirliği artarak devam ediyor.
- ABD, DEAŞ ile mücadeleyi bitirdiğini ilan etti ve Suriye’den askerini çekeceğini açıkladı. Suriye’de kalan DEAŞ ile mücadeleyi (anlaşma üzerine) Türkiye yürütecek dedi.
- Halen ABD’nin Suriye’de (20-50 arası) üsleri/kontrol noktaları, radarları, 2.000 kadar askeri ve ABD için çalışan paralı-şirket askerleri (sayısı net değil) var. ABD eğit-donat ile PYD/YPG’ye yüklü miktarda ağır silah ve sistem ve eğitimlerini verdi. ABD Kuzey Suriye’de halen yerel halka maaş ödemekte ve her türlü masrafları karşılamakta. Kuzey Suriye’de ekonomi ABD kontrolünde sürüyor.
- ABD, Türkiye’ye Patriot hava savunma ve füze sistemlerini satış teklifini onayladı ve sundu.
- Hakan Atilla, 2. Bölge Temyiz Mahkemesi’nden hakkındaki davanın tamamen reddedilmesini talep etti. Savunma avukatlarınca mahkemeye sunulan son dilekçede Atilla’nın yeniden yargılanmayı hak ettiği ifade edildi.
- ABD’de Fethullah Gülen hakkında sürdürülen soruşturma kapsamında geçen hafta Ankara’ya bir heyet geldi. Halen FBI’ın soruşturmaya devam ettiği biliniyor.
- ABD 3 üst düzey (PKK’lı) teröristin başına ödül koydu. Henüz yakalanmadılar.
Bilindiği gibi heyet Ankara’ya İsrail’i ziyaret ettikten sonra geliyor. İsrail ile esasen Suriye konusunu ve Türkiye’ye sunacakları planı görüştüler. İlave olarak Trump’ın “Yüzyılın Planı” diye ifade ettiği, “Ortadoğu’nun kaderini değiştirecek,” şeklinde spekülasyonları yapılan planın, İsrail’deki seçimlerden sonra açıklanması konusunu da görüştüler. Bu demek oluyor ki İsrail-ABD görüşmesinde Suriye, Golan, İran, Hizbullah, Filistin gibi pek çok konu ele alındı.
Yarın Ankara’daki görüşmeler büyük bir pazarlıkla sürecek. Sonra Türkiye-Rusya görüşmeleri olacak. Çünkü özellikle Suriye üzerine Türkiye ve Rusya, Stratejik Ortaklık Anlaşması imzalamışlardı. Birlikte hareket etmeyi tercih edeceklerdir. Sonuçları birlikte göreceğiz.
