Gürsel Tokmakoğlu|
Okuyucu
|
Güvenlik konularında yeni akademiler açılıyor ve gençler buralarda yer alacaklar. Onlara kısa kısa söyleyeceklerim var: Tahmin İstihbaratı, Bilimin Gücü, Kavramların Gücü, Sistemin Gücü, Liderliğin Gücü, Gücü Taşımak ve Rekabette Üstün Olmak… Bu çarpıcı ilişkiyi kendi tecrübeme dayalı bir şekilde açıklayacağım.
Tahmin İstihbaratı
Mevcut konuları üst üste koyarak toparlamak ve açıklama yapmak gayet kolaydır. Eğer gelişmeleri bir not defterine yazdıysanız ve üstünden geçip ne oluyor diye sorup buna dair anlatabilecekleriniz netleştiyse, bunun hiç bir zorluğu yoktur. Ama daha olaylar üst üste gelişmeye başlamadıysa ne yapacaksınız? İşte fark buradadır. İyi bir istihbarat analizcisi, çokça tekrar ettiğim gibi, en azından örneğin Yöneylem Araştırması tekniklerini kullanarak, geleceğe matuf bir değerlendirmede bulunabilir. Buna Tahmin İstihbaratı denir. Tahmin istihbaratı bugün daha ileri tekniklerle de yapılmaktadır. Bunun için yapay zeka (AI) kullanılmakta, sosyal medya analizleri alınmakta, en olası şartlar için büyük veriden (Big Data) istifade edilmekte, hatta simülasyonlar kullanılmaktadır. Yani bu işleri bilen uzmanlar ile uzman olmayanlara, “ne kadar isabetli ve ne kadar ileriye dönük tahminde bulunuyor” diye baktığınızda anlayabilirsiniz. Ama Türkiye’de bu az sayıda oluyor. Nedeni de üniversitelerimiz buna yeterinde odaklanamadılar. Neyse ki şimdi yeşil ışık göründü, Türkiye de İstihbarat Analizcisi yetiştirmeye başlayacak. Benim istihbarat okullarında 1988’de verdiğim dersleri bugün ülkemiz ciddi şekilde masaya yatırıyor olmalı. Hatta Kuvvet Akademisi’nde verdiğim tez de bu konuyla ilgiliydi, elbette bunlara bakan olmadı! Bugün yeni baştan olacaksa da sevinmeliyim, geç de olsa anlamış olduk demekteyim.
Bilimin Gücü
Bilim ve teknoloji istihbaratın esasıdır, tanım zaten zeka – intelligence – şeklindedir. Çeşitli vesilelerle inovasyon, Dijital Çağ ve Dördüncü Sanayi Devrimi konularını bilinçli olarak öne sürdüm, çünkü geleceğin şekillenmesini anlamak için nelerin daha önemli olduğunu işaret etmem gerekmekteydi. İstihbaratı, bilimsel tabanlı ve teknolojinin getirdiği kolaylıkları kullanarak geliştirebilceğimizi biliyordum. Bunun için yıllar önce mesleğe atılır atıldığımda bilimden yararlanmayı seçtim. Aldığımız eğitim-öğretim buna imkan veriyordu. Bugün de aynı noktadayım, gençler, genç kurumlar için asıl zorlu olan ve mutlaka girilmesi gereken kapı bilim ve teknolojide. Çünkü bu aynı zamanda bir savaş alanı, mücadele etmenin biçimi oldu bu bilim ve teknoloji.
Kavramların Gücü
Bir diğer konu da kavramlarla ilgilidir. Doğru ve yerinde bir kavramı ileri sürmenin yaratacağı gücü düşünmemiz gerekmektedir. Yazılarımda görüyor olmalısınız, çoğu zaman yeni kavramlar ileri sürüyorum, bazen de dışarıda kullanılan ama ülkemizde bilinmeyen kavramları sizlere takdim ediyorum. Bunu bıkmadan usanmadan yapıyorum, zira ilerlemenin böyle olacağını biliyorum. Yine de bugüne dek sadece bunu benim yapıyor olmam (savaş, strateji, askeri, jeopolitik bağlamından bahsediyorum) bir mana teşkil etmedi, gördüğüm bu oldu! Eğer akademilerde, bununla ilgili cesaretle, yeni ve gerekli kavramlar referans alınır ve üzerinde tartışılırsa, daha sonra ilgili teorik yapı hakkında bazı kararlar verilirse, değerli fikirler oluşturulabilir, fikir sahiplerine gerekli değer verilebilir ve elbette fiiliyata yansıyan geçerli bir durum söz konusu olabilir. Artık bu yolda çalışmalıyız!
Felsefeniz nedir? Felsefeyi derinliğine bilmeden neyi analiz edebilirsiniz? Felsefe olmadan kavramsallaşma da olmaz.
Sistemin Gücü
İstihbarat bir sistemdir, hatta sistemler sistemidir. Bugüne dek sistem kurmamış, işletmemiş, incelememiş, tersini söylersek, sistemleri işlevsizleştirmemiş kimseler sadece bir eleman olurlar. Ancak istihbarat analizciliği bir elemanın çok çok üstündedir.
Sistem, model, algoritma kurma, yoktan var etme, teorisini yazma, teori geliştirme, yine sistem kurma, model ve simülasyonlar yapma… Bunları yapmayı bilenler kendilerine göre kolaylıklar üretirler. Biri üç günde yapar, diğer üç yılda. Bu aynı şey değildir.
Soru: Hiç yaptınız mı?
Liderliğin Gücü
Liderlik bahsini önemsiyorum. Var olanı tarif etmeye çalışmak mutlaka önemlidir, hatta sözcükleri süslersiniz albenisi olur. Ama liderin önemsediği, yolu tarif etmekle ilgilidir. Eğitimde bu basamaklar vardır, bilgi seviyesinde kalan bir kitleyi kavrama seviyesine çıkarmak elbette bu bahsettiğim çerçeveye oturtmak gerekiyor, ama söylediğim şu, uygulama seviyesinde doğru bir çizgide olmak en üst seviyedir. Bu ise liderlikle iştigal etmeyi gerektirir. Hatta önemli bir detay daha vardır: Tavır. Doğru tavırla ilerlemek doğru liderlikle özdeştir ve istihbaratın tarifinde buna mümasil önemli hususlar yer alır.
Gücü Taşımak
Öyleyse bu istihbarat konularını biliyor veya akademik çalışıyor olmak ile bütün hepsinin doğru şekilde taşımak arasında bir fark vardır. Herkes mankendir, ama en iyi manken o yeni elbiseyi en iyi taşıyandır. İstihbarat bir bilimdir, sanattır, tarzdır, alınan tavır ve taşınan bir güçtür (power). İstihbarat, kes-yapıştır türü bilimsel bir çalışma, başkasına benzemek, popülizme tevessül etmek değildir. İstihbarat, sistemlerin sistemleri ölçüsünde eksiksiz düzenleme yapabilendir.
Rekabette Üstün Olmak
İstihbarat dünyası diye bir şey vardır. İstihbaratçı rakibi tanır, ilişkili oldukları ortanlar mevcuttur. Bu işin kendi içinde bir soluk alma verme şekli vardır. Kitaptan ezber yoluyla istihbarat yapılmaz. İstihbaratçı olduğunu söylemekle de o işin sahibi olunmaz. Zaten bu özel dünyada olmayanı rakipleri hiç tanımaz.
