Gürsel Tokmakoğlu|
Okuyucu
|
Rusya’nın “Özel Operasyon” dediği Ukrayna Savaşı’nı, 46ncı gün itibariyle, genel çerçevede değerlendirelim. Neler olduğunu buradan az çok anlayabileceğiz. Ancak okudukça görülecek ki makalenin sonlarına doğru, yakın ve orta vadeli geleceği tartışmaya açacağım. Yakın vadede Rusya, başka ifade ile Putin ne düşünür; orta vadede dünya nasıl bir gerilim yaşar, Post-Ukrayna nelere gebe? Bakalım.
UKRAYNA SAVAŞI
Savaş 24 Şubat 2022’de başladı. Rusya deniz sahası dahil Ukrayna’nın 3/5’lik sınırlarından içeri girerek çok geniş bir arazi kesiminde etkili olmak maksadıyla yaklaşık 100 bin askerle saldırdı. Hedeflerin; Başkent Kiev’in ele geçirilmesi ve Zelensky Yönetimine diz çöktürülmesi, NATO’nun Ukrayna’ya girmesinin engellenmesi, Donbass ve Kırım konusunun zor kullanarak Rusya lehine ilelebet çözülmesi olduğu anlaşıldı.
Rusya’nın harekâtı dikkatle izlendi ve 10 Mart’a kadar görüldü ki, Rusya bu saydığımız amaçları elde edebilecek başarılı seyirden uzaktı. 10-25 Mart arasında belirsizlik sürdü; “acaba Rusya ne yapmak istiyor, neden ilerleyemiyor,” şeklinde. Belirsizlik ancak 25 Mart’ta Rusya Savunma Bakan Yardımcısı’nın çıkıp açıklamasından sonra biter gibi oldu. Şöyle dedi: “I. Safha başarılı şekilde bitti, şimdi II. Safha’ya geçiyoruz, bu yaptığımızın adı Özel Operasyon’dur…”
GERİ ÇEKİLME
Sonrasında hızla Rus ordusu Kiev ve Chernihiv bölgelerinden (Kiev kuzeyinden bir türlü giremediği Sumy içeride kalan şekilde doğu istikametindeki arazi kesiminden) çıkmaya başladı. Buna askeri lisanda, “geri çekilme” denir. Rusya geri çektiği birliklerini alamadığı Kharkiv kendi doğusundan tekrar içeriye soktu ve güneye, yani Donbass’taki harekâtı ilerletmek için takviye etti. Harekât şimdi doğu ve güney Ukrayna’da devam ediyor.
II. SAFHA
Bu durumda bizlerin gözlemlediği 25 Mart ila bugün 10 Nisan arasındaki durum zaten birliklerin yeniden tertiplenmesi şeklinde geçti, yeni yeni Rusya sahada II. Safha dediği alanda etkili olmaya çabalıyor. Mariupol kenti yakında Rusya kontrolüne geçebilir, halen liman bölgesine girdiler, çatışma sürüyor. İzium’a yığınaklanma tamamlandı, burayı geçebilirler. Ülke güneyindeki Kherson’dan kuzey istikametine ilerleme alanı var, bir de Dnipro kentine doğru, bunlar Dinyeper Nehri’nin su kaynaklarını kontrol edecek arazi kesimini tutmaya yönelik manevralar olabilir.
BATI BLOKU
Sahaya bakıyoruz elbette, ama daha çok dışarıda neler oluyor, değişenler neler, bunu da bilmemiz gerekiyor. NATO Zirvesi 24 Mart’ta yapıldı. 26 Mart’ta ABD Başkanı Joe Biden Varşova’da tarihi konuşmasını yaptı, Putin’e “kasap” dedi.
İstanbul’da 29 Mart’ta Rusya ve Ukrayna heyetleri barış görüşmesi yaptılar. Bu teknik süreç video konferans yöntemiyle devam ediyor. Burada da anlaşıldı ki, bir barışa noktasına gelebilmek için Zelensky “NATO’ya girme konusunda ısrarcı olmayacağını” ifade ediyor. Ukrayna’nın NATO’ya girmemesi Rusya’nın harekât amaçlarından birini elde etmesi manasına gelmektedir.
NATO VE ARKTİK BÖLGE
NATO bir daha toplandı ve Finlandiya’nın ittifaka girmesi süreci takip edilir oldu. İsveç de potada ama sanki önce Finlandiya adım atacak. Bu olursa NATO için Kuzey Buz Denizi cephesinde önemli bir yol kat edilmiş olunacak. Ayrıca Moskova’ya, kuzey istikametinden yaklaşık 800 kilometre yaklaşılacak. Polonya NATO’da, orta hat NATO lehinedir.
Zaten NATO Ukrayna’dan, yani güneyden Moskova’ya yaklaşmayı denemiş idi. Eğer Ukrayna NATO’ya alınabilseydi Moskova’ya mesafe buradan da 800 kilometre olacak idi. Ukrayna zamanında NATO’ya alınmadı, bu soru hep sorulacak, neden diye. NATO (ABD ve Ortakları desek daha yerinde olur) için Ukrayna asıl cephe değildir. Asıl cephe Doğu Avrupa olarak tarif edilir ise doğru olur ve burası Baltık’tan Karadeniz’e kadar uzanan hattır.
Arktik Bölgenin jeopolitiği önemli! Bunu ayrıntısıyla yazdım.
ENFORMASYON SAVAŞI
Bu arada 6 Nisan’da Bucha’da ve 9 Nisan’da Kramotorsk’ta ilginç gelişmeler oldu. Rusya’nın bilinçlice sivilleri katlettiği ve savaş suçu işlediği iddiaları konuşulur oldu. Bucha biraz daha net bulgulara sahipken, Kramotorsk’a atılan füze (Tochka U) üzerinden dezenformasyon tartışması büyür gibi oldu. Her iki tarafça da Enformasyon Savaşı daha belirgin devredeydi.
YENİ TEŞVİKLER
Bu atmosferde Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık ve Avrupa Birliği tarafı Rusya’ya yeni yaptırımlarını, Ukrayna’ya da daha fazla silah ve maddi yardım paketlerini ilan etti. AB tarafı Ukrayna’yı bünyeye almaya dönük sürecin ilk basamağında bir ilerleme imkânı verdi.
En ilginç gelişmelerden biri de İngiltere Başbakanı Boris Johnson’un Kiev’de Zelensky ile görüşme yapmasıdır. Bu iki lider Kiev sokaklarında gezerken görüntü verdiler. Bu olay dünyaya büyük bir mesaj ve Rusya’ya meydan okuma olarak tespit edildi.
Slovakya’dan S-300’ler Ukrayna’ya verildi. Hava savunmada önemli bir gelişmedir. İngilizler deniz hedeflerine atılabilen Harpoon veriyor, muhtemelen Odessa’ya gönderilecek. Ukrayna’ya, İngiliz ve Amerikan tanksavar ve uçaksavar akıllı füzeleri verilmeye devam ediliyor. ABD Savunma Bakanı Austin, Ukrayna’ya istihbarat desteği verdiklerini teyit eden bir açıklamada bulundu.
HEDEF
Bütün bunlar bizlere Ukrayna Savaşı için bir resim veriyor. Rusya bugün deniz dahil Ukrayna’da 2/5’lik sınır bölgesinde etkili ve etkisini perçinlemeye çabalıyor. Ukrayna’da şehirler yıkıldı, yıkılıyor, insan kayıpları fazlalaştı, evinden edilen Ukrayna halkı çok arttı… Rusya askeri sahada yeniden tertiplendi, yeni birlikler getirdi, yıprananlarla değiştirdi, bir de Wagner gibi paralı askerlerin sayısı arttı. Rusya’nın kendi ifadesiyle II. Safha Özel Operasyonu’nda Donbass’ta (batı istikametinde) ve Kırım’da (kuzey istikametinde) ilerliyor. Belki de bir veya bir buçuk ay sonra Rusya, “askeri yönden benim işim bitti” diyecek. Bu geçecek süre zarfında, sürmekte olan teknik-barış görüşmeleri de olgunlaşabilir. Putin ve Zelensky masaya oturabilir. Bunlar Ukrayna’da olup bitenler ama… Asıl savaş ne, hedef ne?
Bugün Kiev’de gövde gösterisi yapan Johnson yarın ne yapmaz!.. Bugün Varşova’dan nutuk atan Biden yarın ne yapmaz!.. Eğer Fransa seçimlerini (bugün) bitirsin, onun da sesini duymaya başlarız. Belki Fransa’nın lideri kendisini Napolyon yerine bile koyabilir. Neden olmasın? Dünyada milliyetçilikten fazlaca söz edilir oldu.
PUTİN’İN BAKIŞI
Eğer bu kadar basit bakılır ise Putin askeri yönden bitirdiği (Donbass ve Kırım Bölgelerinde maksadına ulaşırlarsa) bu operasyonu, politik, ekonomik, teknolojik ve sosyo-psikolojik yönlerden bırakır mı?
Belki de ABD ve Ortakları ile Rusya arasında bütünüyle Doğu Avrupa ve Kuzey Buz Denizi cephelerinde yeni bir meydan okuma daha göreceğiz. Putin, Ukrayna’da faaliyetini bu kadarla yetinip kesebilir, ama asıl savaş bu değildi zaten; bu Özel Operasyon idi!..
Putin, yeniden asker toplamaya ve silah endüstrisini dış destek de alarak geliştirmeye ağırlık verebilir. Bunun için paraya ve ortaklara ihtiyacı olur. Bu ortaklıkların gelişmesi hali ise bizlerin karşısına daha başka soru işaretlerini çıkarır.
Sözün kısası, savaş yeni başlamış olur ve bu “Rusya’nın Savaşı” adını alır. Soğuk mu sıcak mı olur, bilinmez…
POST-UKRAYNA
Ben bu dönemi, sosyo-ekonomik değişiklikleri de ekleyerek, Post-Ukrayna olarak göreceğimiz zorlu dönemler, olarak tarif etmekteyim. Post-Ukrayna’yı 2049’a kadar yaşayacağız. Çin 2027’de askeri kapasite yönüyle küresel amaçlar için hazır olacak. O halde Post-Ukrayna’da 2022-2027 çok kötü geçecek gibi görünmektedir. Henüz 2027 sonrasını tartışabileceğim bir “babayiğit” göremedim!
SİBER-UZAY
Ukrayna Savaşı’nda Elon Musk projesi Starlink ile; Siber-uzayda Microsoft ve Meta (Facebook) ile devrededir. Zaten Bill Gates’i her küresel projede görmekteyiz. ABD, İngiltere ve NATO’nun Siber Kuvvet Komutanlıkları Rusya’ya karşı faaliyetlerini sürdürmektedirler. Belki bu hususları bugün somut biçimde göremiyoruz, ama bunlar Post-Ukrayna’da yapabilecekleri için şimdiden hazırlanıyorlar. Bu kadarla bilelim yeterli olur kanısındayım. Bunlar dediğimiz de ülkeler değil, küresel güçlerdir. Dengelemek adına bunların karşılarına ne koyabileceğimizi şimdiden düşünsek fena olmaz; belki de öylece kabul etmemiz gerekecektir.
KAMPANYA
Bugün medya faaliyetleri “haber-yorum” şeklinde ve kapasitesiz uzmanlarla sürdürülüyor. Bu da bilinçlice yapılan bir iştir. Zira, “bilgileri alın ve hemen sindirin, ama soru sormayın, daha ilerisini hiç düşünmeyin,” böyle isteniyor. “Haber bu, anlamı da bu, geç diğerine… Ama katiyen 2035’leri sorma, onları sizin adınıza birileri düşünüyor, hazırlıyor…” Şimdiki zamanın sosyal ortamı için “kampanya” bunu gerektiriyor. ABD’nin askeri talimnamelerde bile en çok “kampanya” sözcüğünü kullandığını biliyor muydunuz?
HİBRİT SAVAŞ
Evet, böyle… Bugün Rusya ve Ukrayna, görülen alanda Konvansiyonel Savaş ağırlıklı savaşıyor. Ama daha geniş ölçekte ve sahada, hatta değişik cephelerde Hibrit Savaş yapıldığı açıktır. İcra edilen karmaşık Hibrit Savaşın tarafları ve yöntemleri bugün Ukrayna’da gördüklerimizden bir hayli farklıdır.
Size Ukrayna Savaşı’nın bugününü anlatmak istemiştim, anlattım. Başlaması, gelişmesi, tarafların müdahaleleri ve bugüne gelindiğinde çıkan tablo. Peki “yarın” diye sordum ve şimdilik burada bırakıyorum… Asıl savaş yeni başladı. Biden şu meşhur sözü söyledi: Uzun Savaş!
NOT: Fikri mülkiyet hakları gereği bu bilgileri referans vererek kullanabilirsiniz.
