İtalya kritik anayasa reformlarının oylandığı referandum için sandığa gitti. Kesin olmayan sonuçlara göre, sandıktan %60 “hayır” çıktı. Bu aslında “Her şeye hayır!” olarak da yorumlanabilir. Referandumdan önce sonuca göre hareket edeceğini açıklayan İtalya Başbakanı Matteo Renzi sözünde durdu ve “İstifamı bugün -5 Aralık- Cumhurbaşkanına sunacağım,” dedi. Renzi’nin istifasını sunmasının ardından atılacak adıma İtalya Cumhurbaşkanı Sergio Mattarella karar verecek. Referandumdan çıkan sonucu yorumlayan uzmanlar, İtalya’nın Euro Bölgesi’nden çıkmasına kadar varabilecek bir süreci başlatabileceğine dikkat çektiler. Sonuçlar piyasaları da etkiledi ve Euro, Dolar karşısında değer kaybediyor.
Anayasa teklifinde neler vardı? Anayasa değişikliği parlamentonun alt kanadına daha fazla yetki verilmesini öngörüyordu. Buna karşın senatonun yetkilerini azaltıyordu. Referandumda ayrıca, senatör sayısının 315’ten 100’e indirilmesi planlanıyordu. Önerilen reformlar arasında yerel yönetimlerin bazı yetkilerinin merkezi hükümete devredilmesi de bulunuyordu. Renzi, anayasanın 1/3’ünü değiştirecek reform paketi sayesinde, yasama sürecinde yaşanan tıkanıklıkların aşılacağını ve 70 yılda 63 hükümet değiştiren İtalya’da “siyasi istikrar” sağlanacağını savunuyordu, ama öyle olmadı. Referandum aynı zamanda Renzi için bir güvenoyu niteliğindeydi.
Anayasa reformu, karşıtları tarafından ise “tek adam yönetimine yol açacağı,” gerekçesiyle eleştiriliyordu. Muhalefet, Senato’nun yetkilerinin elinden alınmasıyla bir kontrol mekanizmasının devreden çıkarılmış olacağını ve merkezi hükümetin eline aşırı güç verileceği gerekçesiyle reformlara karşı çıkıyordu. Yine yorumculara göre, ekonomik şartların giderek kötüleşmesine rağmen halkın her şeye rağmen “demokrasi” tercihinde bulunması dikkat çekici bulundu.
Muhalefet, hükümetin elinin fazlasıyla güçleneceği ve güçler ayrılığı ilkesinin zarar göreceği endişesini taşımaktaydı. İtalya’nın Euro bölgesinden çıkmasını savunan 5 Yıldız Hareketi’nin olası bir erken seçimden güçlenerek çıkacağı öngörülüyor. 5 Yıldız Hareketi, iktidara geldiği takdirde, bu konuyu referanduma götüreceğini açıklamıştı. Bu durum Avrupa Birliği (AB) ülkelerini “birliğin geleceği” konusunda kaygılandırıyor.
Peki, AB anlayışı içinde neler oluyor? AB projesi savaşların ardından büyük bir barış, istikrar, insan hakları ve demokrasi projesi idi. Euro bölgesi ile ekonomik ve ticari sistemin güçleneceği beklentisi vardı. Ancak böyle olmadı. AB içinde ekonominin özellikle son sekiz yıldır İtalya, İspanya, Portekiz ve Yunanistan’da giderek kötüleşmesi, yatırımların azalması ve işsizliğin artması önemli bir “öfkeli” toplum yarattı. Özellikle İtalya’da işsiz gençlerin oranı %20’ler mertebesindedir. Yakın zaman önce, zaten Euro bölgesine dahil olmamış İngiltere’nin Brexit ile AB’den çıkması bu öfkeli toplumu daha da endişelendirdi. Sonuçta “İtalya bu şartlar altında bile sağlam bir demokrasi açısından karar verdi,” denmektedir.
Burada bize bir ders var mı?
