Harekattan Notlar (8 Mart)

Ülkemizde, Ukrayna-Rusya Savaşı gelişmelerini en net ve doyurucu, hatta ileri dönük değerlendirmelere yer verdiğinden dolayı en erken biçimde, sizler Politik Merkez’den takip etmeye devam ediyorsunuz. Bakış açımız duruma analitik yaklaşarak değişik yaklaşımlar üretmekle ilgilidir. Bu anlayışla, 24 Şubat’tan bugüne olanları irdeliyoruz; 10’ar günlük periyodik değerlendirmelerimiz Ukrayna-Rusya Savaşının Durum Değerlendirmesi olarak, önemli ara zamanlarda ise derhal, örneğin Harekattan Notlar (5 Mart) yazımızda inceleme imkânı bulduk. 5-8 Mart arasında yaşananları üst üste koyarak ilerlemeye devam edeceğiz.

5 Mart itibariyle operasyonel değerlendirmem şöyleydi: Rus ordusu; 

• Ukrayna’yı, Belarus, Rusya ve Karadeniz sınırlarında çevrelemek amacıyla sürdürdüğü harekâtı tamamlayacak biçimde, hedeflediği şehirlerden öncelikle Harkov, Çernigiv, Mariupol ve Sumi’ye daha fala kuvvetle baskı uygulayabilir; 
• Başkenti ele geçirmek amacıyla, Kiev kuzeyinden şehre yaklaşacak türden harekâtını sürdürebilir;
• Birinci hedefine ulaştıktan sonra ve ikinci hedefinde harekât sürüyorken, Odessa’ya baskısını artırabilir, bunun için Mikolayev ve Odessa’ya gelen karayollarını kontrol etmek amacıyla, bir birliği daha kuzeye Kropi’ye doğru gönderebilir;
• Dnipro yolunu açmak amacıyla, Mairupol’dan sonraki hedefine birliklerini, bir önceki gün eğitim tesisine saldırıda bulunulan nükleer santralin de bulunduğu Zaporizhia’ya doğru ilerletebilir;
• Kiev başta büyük yerleşim yerlerinde durum giderek büyük bir kent savaşına dönüşebilir, bu durum savaşın süresini uzattıkça, direnci daha fazla uzamadan kırmak amacıyla, Putin ordusundan daha fazla yıkıcı olmasını isteyebilir, bu olasılık gerçekleşirse insan kayıpları artabilir.

Aradaki üç gün içinde görüldü ki, durum beklediğimiz gibi gelişti. Üstelik ateşkese ve barışa yönelik çabalar da artmaya başladı. Bugün, 8 Mart itibariyle ifade edebileceklerimiz oldu. Önce bu konuları ele alalım.

Askeri Durum (5-8 Mart):

• Rus ordusu Kiev’e baskısını yeniden artırmaya başladı, ancak temkinli hareket ediyor. Batı ve kuzeyden Kiev’e birlikler emniyetli şekilde yerleşiyor. Ukrayna ordusu ise kenti savunmanın yanı sıra Rus birliklerinin lojistiğini hedef alıyor. Ukrayna birimleri lojistik konvoylara pusu kuruyor. Şu ana kadar doğu Kiev bölgesinde Ukrayna birlikleri daha etkili oldu. Ukrayna ordusunun kent direnişine kattığı yeni yabancı gönüllüler var.
• Harkov’dan Donbass bölgesi kuzeyinde Ruslar yavaş ilerlemekteler. Ukrayna savunma hattını zaman zaman rahatsız edecek operasyonlar düzenlemekteler. Sert bir operasyon görülmüyor, ancak önümüzdeki günlerde Ukrayna savunma hattı kırılırsa Rus birlikleri doğrudan Dnipro’ya ulaşabilecektir.
• Güneyde Ukrayna Mariupol’u tutmaya devam ediyor. Ancak giderek şartlar güçleşiyor. Rusya arada bir sivillerin çıkarılması için geçici-taktik ateşkes ilan ediyor. Benzer biçimde Ukrayna kuvvetleri Mikolayev kentini de savunmaya devam ediyor. Bu güney bölgesinde Zaporitsiya’ya yönelik Rus operasyonu etkili olmuştur. Ukrayna kuvvetlerinin Mariupol’u destekleme imkanı ortadan kaldırılmıştır.  
• Değişik kaynakların açıklamalarına göre harekatın başından bu yana Rusya, Ukrayna’daki hedeflere 625 füze taarruzu yapmıştır. Kötü hava koşulları, Rus Hava Kuvvetlerinin gece ve kötü hava şartlarında harekat yapmasını engelleyen faktör olmaya devam etmektedir. Bu şartlarda sınırlı hava harekâtı yapan Rus Hava unsurlarına Ukraynalı birimlerin omuzdan atılan kıza menzilli roketlerle yaptığı karşı atışlar etkili olmuştur. Gelecek haftalarda hava durumu düzeldikçe harekatın havadan desteklenmesi daha da artacaktır. Belki de hava şartları müsait olunca Rusya harekât bölgelerinin tamamı için yeni bir hava üstünlüğü hamlesi gerçekleştirecektir.
• Enformasyon (Bilgi) Savaşı olanca hızıyla devam etmektedir. Ukrayna askeri ve ulusal liderliği, dış destekle beraber, enformasyon/dezenformasyon harekatında önemli bir gayret içerisindedir. Sadece Ukrayna içinde değil, dünya kamuoyunun etkilemek maksadıyla yoğun çaba sarf edilmektedir. Bu yoğun Ukrayna Bilgi Harbi dünya kamuoyunda Rusya’nın gerilediği izlenimi vermektedir, ancak sahada olup biten bunun tersine seyretmektedir. Bir önemli nokta var, o da Rusya Ukrayna’da muhalefeti Bilgi Harbiyle henüz etkilemiş değildir.

Operasyonel açıdan bunları söyleyebiliriz. Ayrıca Üçüncü Görüşme’nin sonunda Ukrayna heyeti Rusya’nın sunduğu belgeleri alarak Kiev’e döndü. Belarus’ta Dördüncü Görüşme olacak şeklinde açıklama yapıldı.

Dışişleri Bakanları seviyesinde bir görüşme olacak. Bu önemli bir konu. Lavrov ve Kuleba Perşembe günü Antalya’da buluşacaklar. Bu seviyede çok önemli bir görüşme olacaktır.

Değerlendirme (8 Mart):

• Rusya Yönüyle: Ruslar zayıflayan Ukrayna savunma hatlarında sınırlı ama etkili operasyonlarını sürdürebilir. Başkent Kiev hala Rusya için ana hedeftir. Ancak şu unutulmamalıdır; bakılması gereken yönlerden bir diğeri de Donbass’tan Dnipro’ya ilerleyecek harekattır. 
• Ukrayna Yönüyle: Ukrayna ordusu hala kilit ulaştırma hatlarını kontrol etmeye devam etmektedir. Kiev’i savunmak amacıyla; Meskûn Mahal Çatışması için ayrılmış nizami unsurlarla, gayrinizami unsurlarla ve gönüllülerle sürdürmeye daha fazla ağırlık verecek ve hava savunmasında MANPAD birimlerini aktif kullanmaya devam edecektir. Harekât birliklerinin bir kısmını, kuzey ve doğudan ilerleme potansiyeli yüksek Rus ana taarruz hattını durdurmak amacıyla, doğuya doğru ayırma ihtimali görülebilir. 
• İnsani Durum: BM kaynakları, yaklaşık 1,7 milyon (2 milyona ulaştığı da ifade ediliyor) mültecinin Ukrayna’dan Batıya yöneldiği, mülteci oldukları önemli bir sonuçtur. Siviller ve sivil altyapılar zarar görmektedir. Taraflarca insani ateşkes imkanları iyi kullanılmalıdır.
• Hava Durumu: Kiev’de önümüzdeki 24-48 saat bulutlu hava ve kar yağışı devam ediyor. Doğuda kar Cuma gününe kadar devam edebilir. Güneyde hafta boyunca bulutlu bir gökyüzü bekleniyor.

Sonuç:

Bir genel değerlendirme yapalım ve aslında beyin fırtınası için bir konu koyalım ortaya. Şimdi ortaya bir soru çıkmaktadır: Eğer Ukrayna, Kırım’ı tanır, anayasasını değiştirir ve Rusya ile anlaşır ise bu durumda ABD ne yapar? 

ABD ve Ortakları sadece silah veriyor. Bugün AB, Ukrayna Gürcistan ve Moldova’ya üyelik için bir fasıl açma kararı aldı, ne zaman bitecek bilinmez ama neden bugün oldu bu süreç? Zelensky ve halkı için savaşın başındaki ABD ve Ortaklarına güven hakkındaki düşünceler acaba geçerli mi?

Bu şartlarda Zelensky’nin iki yolu olabilir: 1) Rusya ile anlaşıp Kiev’de kalmak, 2) ABD’ye ve Ortaklarına güvenip, savaşmak. Çok zor karar!

Eğer savaş ABD ve Rusya arasında oluyor, küresel gerilime bakalım, dersek, tablo nasıl gerçekleşti? Ukraynave Rusya bu savaşı kaybetse de bir sonuç netleşti: 1) ABD ve Ortakları dediğimiz bir ülkeler birliği var, 2) Rusya bugün ilan etti, daha net, artık onun da dostları ve düşmanları var. 

Bu bölünme size neyi açıklıyor? Henüz dünyada bir kutuplaşma yok diyenler olabilir, ama sanki o yoldayız.

NOT: Fikri mülkiyet hakları gereği bu bilgileri referans vererek kullanabilirsiniz.

Gürsel Tokmakoğlu