Harekattan Notlar (5 Mart)

Ukrayna ve Rusya arasındaki savaşı izlemeye devam ediyoruz. Bu konuda onar günlük periyodlarla “Ukrayna-Rusya Savaşının Durum Değerlendirmesi” başlığıyla yayınladığım analitik değerlendirmeleri takip edebilirsiniz. Anlık değerlendirmeleri kendi Twitter hesabımdan takip edebilirsiniz. Bir de bu başlayacağım “Harekattan Notlar” yazılarında öne çıkan hususları birleştirerek size sunacağım. Bütün bunlar tarihi zamanlara tanıklık ettiğimiz bu dönemin askeri, stratejik ve siyasi hususlarını içeren önemli bir arşiv oluşturacaktır. Bu bilgilendirmelerime ifade ettiğim gibi ilk notlar ile başlayayım. 

Harekât başlamadan önce, ABD ve İngiltere, “Rusya Ukrayna’ya topyekûn saldıracak,” dediğinde, başta Avrupa ülkeleri olmak üzere dünya bu iddiayı ihtiyatla karşıladı. Harekât başladı ve şöyle dendi; Rusya Zelensky’yi devirir, bunun için birkaç gün içinde Kiev’i ele geçirir, Donbass’taki nüfuzunu sağlamlaştırır, belki Kırım bölgesiyle Donbass’ı birleştirerek o bölgede kontrol ettiği sahayı genişletir. Ancak gerçekleşen şuydu; Kiev direndi, Zelensky güçlü bir liderlik göstermeye başladı. Kiev’e 6 km kadar yaklaştığı ifade edilen zırhlı ve motorize birliklerin önünde yer alan özel-öncü birlikler fazla zayiat verdi ve ilerleyemedi. Bunlar başarısız olunca asıl güçler geriye çekildi ve bu bir zaman kaybı, operasyon planı ve taktik değişikliği gerekçesiydi. Daha sonra yüksek perdeden, hatta nükleer tehdit söylemlerini de işittik, nükleer santral yakınlarında çatışmayı da gördük. Bir de Belarus’ta başlatılan ateşkes görüşmeleri gibi diplomatik bir masa kurulması konusu oldu; ki bu ümitsiz bir çaba da olsa devam ediyor, üçüncüsü yapılacak. Kiev’e saldıran Rus birliklerini geri püskürten Zelensky ABD ve ortaklarından (NATO dahil) Hava Gücü istedi ve üstelik Uçuşa Yasak Bölge ihdasını talep etti. Buna karşılık ABD ve ortakları, Rusya’nın bütün milli güç unsurlarını ve prestijini hedef alan kapsamda yaptırımlarına devam ett. Bu sürerken Ukrayna ordusuna yüklü miktarlarda silah ve mühimmat desteği ile istihbarat verilmesi saplandı ve bu durum etmektedir.

Bu arada hemen ifade edelim, Zelensky’nin Hava Gücü talebi ile Uçuşa Yasak Bölge talebi bu aşamada karşılanamaz. ABD, Avrupa ve NATO bu savaşa fiilen girerse bu bir Dünya Savaşı başladı anlamına gelir. Nitekim Putin bugün bu konuyu savuşturur nitelikte ikazlarda bulundu.

ABD ve ortaklarından Zelensky silah ve mühimmat istemektedir. Ukrayna’nın daha çok zırhlı vasıtalara, uçak ve helikopterlere karşı atılan akıllı/güdümlü silahlara ihtiyacı vardır. Sonuçta bu tür yardımlar Ukrayna’ya ulaşmaktadır.

Hatırlatayım, 24 Şubat ila 5 Mart 2022 tarihleri arasını kapsayan ilk 10 günlük değerlendirmelerin taktik, operatif ve stratejik bazı noktaları şunlar idi: 

1. Savaş, Putin liderliğindeki heyetin beklediğinden fazla uzadı ve uzayacak görünüyor.
2. Rusya’nın bütün yönleriyle yarattığı baskıyla Ukrayna’nın olumsuz etkilenme seviyesi milli güç unsurlarının topyekûn ölçeğiyle %25 kadardır. Bu önemsenmesi gereken bir değerdir.
3. Taraflarda (ABD ve ortakları, Putin liderliğindeki Rusya, Zelensky liderliğindeki Ukrayna, Ukrayna halkı ve Ukrayna ordusu) “cayma” eşiğine gelen aktör henüz yok. Savaş süresi uzama eğiliminde. Eğer savaş 3 ayı geçer ise caymaya yakın aktörler kritik eşiğe yaklaşacaklar, Putin, Zelensky ile Ukrayna halkı olacaktır.
4. Konvansiyonel Savaş operatif seviyededir. İzlenmesi gerekenler: Rusya’da Putin’in ve Ukrayna’da Zelensky’nin liderlik durumu, ABD ve ortaklarının küresel etkisi, şu an için kritik Kiev, Harkov, Odessa ve Mariupol kentleridir. Taktik Şehir Savaşı (meskûn mahal çatışması) başlayacaktır. Ukrayna savaşı kısa/orta vadede çözülemez ise Gerilla Savaşı riski artarak devam edecektir. Gölge Savaşı yönüyle lidere (Zelensky) suikast yapılması hususu gündemdedir.
5. Küresel Ekonomik Savaş sürmektedir. ABD kazançlı çıkan taraftır. Küresel Enformasyon Savaşı, Ukrayna ve onu destekleyen ABD ile ortaklarının lehine gelişmektedir.
6. Stratejik seviyeli savaş bakımından Rusya nükleer tehditte bulunmaktadır. Savaşın stratejik seviyedeki durumu “tehdit etme” düzeyindedir. Rus tarafında sürekli nükleer silahlardan bahsedilmesi ABD ve ortaklarını caydıran önemli bir konudur. Üçüncü Dünya Savaşı’nın çıkmaması istenmektedir.
7. Harekatta stratejik seviyede propaganda, dezenformasyon ve Siber Savaş yöntemleri tatbik edilmektedir.
8. Rusya işgal ettiği 4 cep bölgesini (Kiev, Harkov, Mariupol, Herson) birleştirerek ülkenin %60’lık sınır bölgesini (Karadeniz dahil) kontrol edecek haldedir.
9. Rusya, Ukrayna hava gücünü ele geçiremedi, nakliye uçaklarıyla ABD ve ortaklarının desteği harekât alanlarına ulaşabilmektedir. Ancak Ukrayna’nın hava gücünün olmaması aktif savunma imkânı vermemektedir, satıh birlikleri (şehirlerdeki operasyonlar hariç) arazide korumasız kalabilecektir.

Bu konularda daha fazla bilgiyi Ukrayna-Rusya Savaşının Durum Değerlendirmesi’nde bulabilirsiniz.

Şimdi bu değerlendirmelerin üzerine koyarak ilerleyelim, notlarımızı geliştirelim.

Ukrayna’da savaş uzadıkça Rusya’nın bölgedeki askeri gücü yetmiyor. Bölgedeki askeri güç Kiev ve Harkov gibi büyük şehirleri ele geçirmek için yeterli varlığa sahip değil. En önemli sorun ise sivillere verilecek zarar. Putin bunu istemiyor. Dolayısıyla çözüm bulana dek eli kolu bağlandı. Savaş bu şekilde uzarsa ve barış olmaz ise Rus ordusu şehirlerde yıkıma başlar.

Rusya, Ukrayna’da bugün 2 yerleşim yeri (Mariupol kenti ve Volnovaha köyü) için 5 saat sivillerin çıkması için operasyonu durdurdu. Pek uygulanmadı ama dünyaya insancıl görüntü vermek gibi genel bir mesajın yanı sıra, Ruslar başka ne düşünmüş olabilirler? Ayrıca, benim ve birçok uzmanın değerlendirmeleri bu şekilde olmasa da Putin, “harekât planlandığı gibi ilerliyor” diyordu. Her ikisine bakalım o zaman: Bu yeni bir yöntem veya durumdur. Anlaşılan o ki, diğer yerleşim bölgelerinde de tekrarlanacaktır. Sivillerin çıktığı yerlerde, yerleşim yerleri yıkılsa da ağır bir saldırı başlatılacaktır.

Kiev’e baskı uygulayanların dışında Rusya, kuzeyde dört kenti sarmış durumdadır. Helen Ukrayna kuvvetleri Harkov, Çernigiv ve Mariupol ve Sumi’yi elinde tutmaya devam ediyor. Ancak Sumi’den gelen haberler kritik, kentte sokak çatışmaları başladı. Güneyde, Karadeniz’de ise Rus kuvvetleri bir liman kenti olan Mikolayev’e doğru ilerliyor. Odessa denizden abluka altında, kentin hemen kuzeyinde Mikolayev Rus birliklerince ele geçilirse şehrin nefes alması güçleşecektir.

Rusya, Kiev ve Harkov bölgelerine uçaklarla ve füzelerle taarruzlarını sürdürmektedir. Bu kentlerin ileri istikametlerindeki birlikleri ateş altına almak maksadıyla top atışları ve uçak/helikopter taarruzları gerçekleştirilmektedir.

Rusya Devlet Başkanı Putin, “Uçuşa Yasak Bölge olursa bunu savaş sebebi kabul ederiz,” şeklinde bir konuşma yaptı. Putin’in benzer ifadeleri “yaptırımlar” ile de ilgiliydi: “Yaptırımlar savaş ilanına benziyor.” Her iki konuyu birleştirerek okuyalım; Putin, ABD ve ortaklarına, “Üçüncü Dünya Savaşı’nı çıkaran taraf siz olmayın,”demek istiyor.

Rusya-Ukrayna Savası çok sonuç üretecektir. Burada birini ifade edelim: Küresel medya, sosyal medya haberciliği, dezenformasyon, ulus devlet, sansür, özgürlük, otokrasi, kavramları iç içe geçti. Mutlaka bir sonuç türeyecektir. Bunu Post-Ukrayna başlıklı makalemde etraflıca okuyabilirsiniz.

Ukrayna dışına çıkan mülteci sayısı bugün 1.2 milyon olup, önümüzdeki 1-2 gün içinde bu sayı 1.6 milyona ulaşabilir.

Operasyonel Değerlendirme

Rusya ordusu; 

1. Ukrayna’yı, Belarus, Rusya ve Karadeniz sınırlarında çevrelemek amacıyla sürdürdüğü harekâtı tamamlayacak biçimde, hedeflediği şehirlerden öncelikle Harkov, Çernigiv, Mariupol ve Sumi’ye daha fala kuvvetle baskı uygulayabilir; 
2. Başkenti ele geçirmek amacıyla, Kiev kuzeyinden şehre yaklaşacak türden harekâtını sürdürebilir;
3. Birinci hedefine ulaştıktan sonra ve ikinci hedefinde harekât sürüyorken, Odessa’ya baskısını artırabilir, bunun için Mikolayev ve Odessa’ya gelen karayollarını kontrol etmek amacıyla, bir birliği daha kuzeye Kropi’ye doğru gönderebilir;
4. Dnipro yolunu açmak amacıyla, Mairupol’dan sonraki hedefine birliklerini, bir önceki gün eğitim tesisine saldırıda bulunulan nükleer santralin de bulunduğu Zaporizhia’ya doğru ilerletebilir;
5. Kiev başta büyük yerleşim yerlerinde durum giderek büyük bir kent savaşına dönüşebilir, bu durum savaşın süresini uzattıkça, direnci daha fazla uzamadan kırmak amacıyla, Putin ordusundan daha fazla yıkıcı olmasını isteyebilir, bu olasılık gerçekleşirse insan kayıpları artabilir.

NOT: Fikri mülkiyet hakları gereği bu bilgileri referans vererek kullanabilirsiniz.

Gürsel Tokmakoğlu