Ukrayna semalarında düşürülen Malezya uçağının yeni açıklanan raporunun yankıları sürüyor.
17 Temmuz 2014 tarihinde Ukrayna üzerinde düşen Malezya Hava Yolları’na ait MH17 kodlu Boeing 777 tipi uçağın düşme sebebi açıklandı. Hollandalı yetkililere göre uçak Rus tipi yerden havaya füze sistemi BUK ile düşürüldü. Bu açıklamalar 14 Ekim 2015 tarihinde açıklandı.
Hollanda’nın hava güvenliğinden sorumlu kuruluşu Güvenlik Araştırma Konseyi (OVV) tarafından hazırlanan rapor Başkan Tjibbe Joustra tarafından açıklandı. Joustra şunları söyledi: “MH17 sefer sayılı uçak bir savaş başlığının kokpitin sol üst kısmında infilak etmesi sonucu düştü. Söz konusu savaş başlığı, BUK füze sistemlerinden fırlatılan 9M314M tipi, bir karadan havaya füze idi. Patlama uçağın ön kısmında yırtıklar oluşturdu. Uçak havada parçalandı. Enkaz Ukrayna’nın doğusunda yaklaşık 50 kilometrelik bir alana düştü.”
Ancak raporda füzenin kim tarafından fırlatıldığına dair bir bilgi yer almıyordu. Buna rağmen uzmanlar, Rusya yanlısı ayrılıkçıların yolcu uçağını, bölgedeki Ukrayna savaş uçaklarıyla karıştırdıkları için yanlışlıkla vurduklarına inanıyorlar. Rus yetkililer ise yanlışlık bile olsa bu durumu tamamen ret ediyor. Çünkü, eğer uçağın bir Rus füze sistemi ile düşürülmesi söz konusu ise ve bu Ruslar tarafından onaylanır ise; yanlışlık var diyenlerin yanı sıra bu emri Rusya’nın kasıtlı verildiğini söyleyecekler de çıkabileceğinden endişe ediliyor.
Olayda 283 yolcu (80’i çocuk) ve 15 mürettebat hayatını kaybetti. En büyük kayıp Hollandalılar’a ait idi (196 yolcu). Hollandalı yolcuların yanı sıra, Malezyalı ve Avustralyalı daha fazla olmak üzere, İngiliz, Endonezya, Belçika, Alman, Filipin ve Kanada yolcuları olayda hayatını kaybetti.
Raporun Suriye’de Rus askeri gücünün faaliyetinin hemen sonrasına gelmesi ise dikkat çekti. Zira Kırım’ı işgal eden Putin, bu kez Batı’nın çıkarlarına ters bir şekilde Suriye’de varlık göstermekte. Suriye’de askeri üsleri bulunan Rusya, Esad rejimine destek vermeye devam ediyor ve özellikle Rus askeri üslerinin de yer aldığı bölge olan Batı-Suriye ve Şam bölgesinin mevcut Suriye yönetiminde kalmasına olanca desteğini veriyor. İşte bu noktada Rusya Başkanı Putin’in köşeye sıkıştırabileceği ve hatta sorumluların suçlu ilan edebileceği sebeple Malezya uçağı önemli bir işlev görecek nitelikte, diye düşünenler var.
Zamanlama açısından raporun bugünlerde açıklanmasının Suriye krizine bağlaması doğru olmayabilir. Zira olayda adı geçen tüm ülkeler Rusya’nın bu gibi olaylara sebep olduğunun ispatına yönelmişler idi. Stratejik hesapların yanı sıra insani yaklaşımlarla konu çok önemli görülmektedir. Ve hatta olayla ilgili sigorta ve tazminat işlemlerinin kesin şekilde tamamlanması söz konusudur. Bu nedenle ilgililer asıl sorumluyu bilmek istiyorlar.
Bilindiği gibi Rusya-Kırım krizi Şubat 2014’de genişlemeye başladı. 16 Mart 2014’de ise referandum yapıldı ve Kırım Rusya’ya bağlandı. Aynı dönemde Kırım’ın haricinde daha sonra Malezya uçağının düştüğü Donetsk bölgesinde de Rusya’ya katılmak için ayrılıkçılar harekete geçmişlerdi.
Kırım işgalinden bu yana ABD ve AB, Rusya’yı cezalandırmak için bazı yaptırımlar uygulamaktadırlar. Hatta bu açıdan Rusya’ya karşı bir ekonomik savaş başlatıldığı da söylenmektedir. Petrol fiyatlarının bu denli düşmesinin arkasında bu gibi işgal ve setlik konularının olduğunu iddia edenler de vardır.
Olayla ilgili görülen bir başka önemli tarih de G-20 zirvesi idi. 15-16 Kasım 2014 tarihinde Brisbane-Avustralya’da G-20 zirvesi yapıldı. Avustralya Başbakanı Tony Abbott Kırım’ı işgal eden Rusya’nın zirvenin ruhuna ters düşeceği nedenle Putin’in davetinin iptalini istemişti. Putin zirveye katıldı ama bu kez başka bir kriz daha meydana geldi. Putin Rus donanmasını Avustralya açıklarına getirdi. Gerginlik yaşandı. Bu olaylar sebebiyle zirve esnasında Kanada Başbakanı Stephen Harper’da Putin’e tepkili konuşmuştu.
Batı kaynaklarına göre Rusya MH17’nin düştüğü döneme ilişkin fazlasıyla spekülasyon yarattı. Örneğin üst düzey Amerikan yetkilileri de Rusya’nın düşen MH17’nin araştırılmasını örtme çabası içine gireceğini duyurdu. Örneğin Rusya bölgedeki ayrılıkçıların Ukrayna’ya ait bir AN-26 uçağını düşürdüğünü duyurdu. AN-26’nın düştüğü yerdeki parçaların uydu resimlerini tüm dünyaya yayımladılar. Ocak 2015’te Avrupa Birliği, ICAO’nun da içinde olduğu tamamen tarafsız bir inceleme heyetinin çalışmasını temin etti. Dolayısıyla bu MH17 uçağı konusu başından itibaren önemli bir soruşturma konusu oldu.
Hollanda raporu açıklanır açıklanmaz basın Avustralya Başbakanı Abbott’un yorumunu almaya yöneldi. Abbott, Rusya’nın itirazlarının gerçeği değiştiremeyeceği yönünde bazı açıklamalar yaptı. Zira Rus askeri yetkililer uçağın düştüğü bölgede BUK tipi füzelerin olmadığını, hatta Rusya’nın envanterinde de olmadığını açıkladılar. Olayın olduğu andan beri Ukraynalı yetkililer de bu olaydan Ruslar’ın suçlu olduklarını açıkladılar.
Türkiye ise bu konuyu bir magazin bilgisi gibi takdim etmeye devam ededursun, MH17 uluslararası ilişkiler, ulaştırma, terörizm, özgürlük, strateji, ekonomi, güvenlik, sigorta, hukuk, politika ve diplomasi konularında önemli bir dosyadır. Bakalım bugünün bilgi birikimi ve kapasitesi bu işi nasıl sonlandıracak?
Not: Hollanda 28 Eylül 2016’da inceleme sonucunu açıkladı, füze Rusya’dan, dedi.
