Savaş konusu konuşulduğunda uzun bir süre durup düşünülmeli. Kişisel fikrim böyle ama birilerinin, hem de kardeş olan Ademoğullarının savaş sözcüğünü kolayca dile getirebilmeleri büyük bir paradoks değil mi? Buradaki konu insanın var olma sebebine ters yapılan davranışları; yumuşak veya sert yaptırımları, sıcak ve soğuk savaşları, çatışma ve direnişleri, sanal ve gerçek olanları kapsar. Hepsinde bir aldatma, saldırma, kan, gözyaşı, bunalım, baskı var. İyi de; neden isteniyor bu kadar? Merak ediyorum, insanlar ne düşünüyor.
Gelin basit bir anket uygulayalım. Sıradan sorular soralım:
- İnsanlar savaşı ne zannediyor? O halde böyle bir soru olsun. Cevap verenler ölüm mü, oyun mu, gerekli görüp görmediğini işaretlesin.
- Tarihte savaşlar çeşitli nedenlerle çıkmıştır. Ancak işin tam da göbeğinde sade insanlar yer alır. O halde onlara sormak gerekmez mi? Savaşı kimin açtığını biliyorlar mı acaba? Cevaplar belirli bir çizgi ifade etsin istiyorum. Bakalım kimmiş?
- Çok savaş vardır ilan edilmeden gerçekleştirilmektedir. Hani o büyük ordularla ve büyük cephelerde yapılan savaşlar vardı ya, bırakalım onları. “Ben geliyorum,” diyen, durumu her halimden belli savaşların yerini sanki başka bir şey aldı. Başladı mı, ortasında mı, bitti mi, belli değil! Durum net mi, değil mi; sormamız gerekiyor.
- Savaşın yeri önemlidir. Çünkü bence “vatan” diye önemli bir kavram var. Kan akıtılmış, nice bedeller ödenmiş, yurt tutulmuş ve huzur-güven içinde bereketli yaşam alanı anlaşmalarla teyit edilmiş. O halde, böyle bir vatan içinde, türü ne olursa olsun, bir savaşın kabul edilmesi ne anlam taşır? İnsanların anılarını tuttuğu ve geleceğini bağladığı topraklar için böyle bir sorunun cevabını merak etmemek mümkün değil! Paylaşılamayan, kazanılan, kaybedilen, ödenmesi gereken bedel; kimin için ve ne için ki bu dünyadaki “sıradan olmayan bir yer” üzerinde bir savaş gerekli olsun.
- Zannediliyor ki savaş edilmesinden medet uman aktörler “belirgin” bir savaş olmasını ister. Böyle bir kural mı var? Savaşlar vardır ki hiç bilmediğiniz cephelerde gerçekleşir. O halde soralım, siz savaşın türü hakkında bir fikir sahibi misiniz? Ben öyle zannediyorum ki işler karma karışık!
- Şahıs olarak verilmesi gereken bir cevap için soralım; savaşın içinde olmak ister misin? Samimiyetini görelim.
- Savaştan medet umulur mu? Vaktiyle bahsedilirdi, birileri savaşır, kan döker, diğerleri mal satar zengin olur, diye… Belki durum değişmemiştir. Hatta Soğuk Savaş’tan sonraki savaş ve çatışmalarda ben merak ediyorum; Atlantik Bölgesi’nde basılan paraların hacmi nedir, nasıl dünya ekonomisine sokulmuştur? Bahse konu ölçekler o kadar büyüktür ki!.. O halde savaş isteyen birinin de bundan nasiplenmek için çabası olur, diye düşünüyorum. Yersiz bir endişe mi? Sade vatandaş ne kazanıyor bu işten?
- Savaş isteyenler, zorla savaşın içine sokulanlar veya savaşı büyük değerler gereği kabullenenler olabilir. Öyle veya böyle, savaştaki biri nerede olmak ister; önde mi, arkada mı, yanda mı?
- İyi de, savaşacak güç var mı? Bu kas gücü değil, yürek, para, zaman, akıl… Eğer muhatap devletse devlet olarak cevap versin. Ama bizim anketimiz sade vatandaşadır.
- Başka bir soru zamanla ilgili olsun. Hangi savaşın süresi bilinir? Savaşı tayin edenleri bilebiliyor muyuz ki, zamanını bilelim? Belki her şey çok çabuk olacak, belki Amerika’nın da belirlediği bir konseptte görüldüğü gibi; bir “Sonsuz Savaş” mı?
Ey benim güzel kardeşim, “sonsuz” denen bir savaştan hiç haberin oldu mu?
Anket bu ya cevaplara bir de “bilmiyorum” ekleyelim.
Anketimizin soruları belli oldu artık. Şimdi gelin iki örnek verelim. Cevapları rasgele işaretleyelim. Ardından değerlendirmelerini yapalım.
Siz de cevaplayabilirsiniz ve kendinizi değerlendirebilirsiniz.
Örnek-I Savaş Anketi
Savaş sence nedir? Ölüm … Oyun … Gerekli .X. Bilmiyorum …
Savaşı kim açtı? Ben … Başkası … Bilmiyorum .X.
Savaş ilan edildi mi? Evet … Hayır … Açık değil .X. Bilmiyorum …
Savaş nerede olsun istersin? İçeride … Dışarıda .X. Arasında … Bilmiyorum …
Savaşın türü ne? Kitlesel … Klasik … Sanal … Karma .X. Bilmiyorum …
Savaşın içinde olmak ister misin? Evet … Hayır … Bilmiyorum .X.
Savaştan çıkarın olur mu? Olur … Olmaz .X. Bilmiyorum …
Savaşta nerede olmak istersin? Önde … Geride … Yanda .X. Hiçbir yerde … Bilmiyorum …
Savaşılacak güç var mı? Var … Yok … Bilmiyorum .X.
Savaş süresi hakkında fikrin nedir? Uzun … Kısa .X. Bitsin … Sürsün … Bilmiyorum …
Örnek-I Sonuç
İdeolojiksin, işin gücün yok, başkalarının ağzına bakıyorsun, zamanla çok şeyin elinden gidecek ve sen başkalarını suçlayacaksın.
Örnek-II Savaş Anketi
Savaş sence nedir? Ölüm … Oyun .X. Gerekli … Bilmiyorum …
Savaşı kim açtı? Ben .X. Başkası … Bilmiyorum …
Savaş ilan edildi mi? Evet … Hayır … Açık değil … Bilmiyorum .X.
Savaş nerede olsun istersin? İçeride .X. Dışarıda … Arasında … Bilmiyorum …
Savaşın türü ne? Kitlesel … Klasik … Sanal .X. Karma … Bilmiyorum …
Savaşın içinde olmak ister misin? Evet .X. Hayır … Bilmiyorum …
Savaştan çıkarın olur mu? Olur … Olmaz .X. Bilmiyorum …
Savaşta nerede olmak istersin? Önde .X. Geride … Yanda … Hiçbir yerde … Bilmiyorum …
Savaşılacak güç var mı? Var .X. Yok … Bilmiyorum …
Savaş süresi hakkında fikrin nedir? Uzun … Kısa … Bitsin … Sürsün .X. Bilmiyorum …
Örnek-II Sonuç
Seni dikkate almak gerekmiyor.
