Blinken ve Lavrov Görüşmesi

Ukrayna meselesini takip ediyoruz. Bugün ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile Rusya’nın tecrübeli Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov arasındaki Cenevre görüşmesi gerçekleşti. Peşinden önce Lavrov, sora Blinken ayrı ayrı basın toplantıları yaptılar. Biz de sıcağı sıcağına bu konuyu gizden geçirelim ve sonra kullanabilecek şekilde not edelim.

Önce Lavrov değerlendirelim. Lavrov, ABD’nin söz verdiğini ve önümüzdeki hafta Rusya’ya verilecek yazılı güvenceleri görmek istediklerini, daha sonra ne yapacaklarına karar vereceklerini ifade etti. Avrupa’nın güvenliği konusunun Ukrayna’ya indirgenmemesini ifade etmektedir. ABD ve NATO üyesi komşu ülkeleri gereksiz histeriye kapılmalarından dolayı uyardıklarını dile getirdi. ABD ve NATO ülkelerinin Ukrayna’ya silah vermesini gerçek husus olarak nitelemektedir. Lavrov, Normandiya-Minsk Dörtlüsü olarak Ukrayna sorununu çözebileceklerine inanmaktadır.

Rusya’nın önemsedikleri: 1) Önce küresel açıdan ABD ve Rusya arasında nüfuz alanları ve Avrupa’nın güvenliği konularını tartışmak gerekiyor. 2) Rusya, Ukrayna’yı kendi nüfuz alanı görmektedir. Eğer başka nüfuz alanları gündeme getirilirse pazarlık yapmak istemektedir. (Bu manada Kazakistan konusu Lavrov tarafından dile getirildi.) 3)Rusya, NATO içinde Avrupa ile ABD’nin yaklaşımlarının değişmesinden yanadır, buna çaba sarf etmektedir.

Blinken’in ifadelerini değerlendirelim. Rusya’nın askerini çekmesi gerektiği işaret edilmiş, bundan sonra gerilimin azaltılabileceği gündeme gelebilecektir. Blinken, Rusya’nın sadece bölgeye asker yığmadığını ve tatbikatlar yapmadığını, aynı zamanda Ukrayna içinde yönetimi değiştirmek adına eylemlerde bulunduğu söyledi. Bilinken için temel şart askeri müdahale olmamasıdır. Lavrov’a Rusya’nın niyeti ne diye sorduğunu ifade etmiştir. Aslında bu bir soru değil, Rusya’nın bu niyeti (Rusya’nın niyeti Kırım’ın ilhakının tanınması, Ukrayna’nın kendi nüfuzuyla hareket eden bir ülke olmaya devam etmesidir) terk etmesi gerektiğinin ifadesidir. Bu cevabı beklediği halde Blinken haliyle alamamıştır. Halen Ukrayna’nın NATO üyesi olmadığından 5. Md. işletilemeyecek, bu söylendi. Ancak biliniyor ki halen NATO kapsamında bütün irtibatlar düzenlendi. İstense başka formüllerle NATO’nun desteği bölgeye aktif savunma dahil her bakımdan gelebilir. Blinken Ukrayna’ya 650 milyon dolarlık yardıma devam ettiklerini açıkladı. (Bilindiği gibi 2014’ten bu yana Ukrayna’ya yardımlar 6.2 milyar dolar civarındadır.) Blinken’in en dikkatini çeken ifadesi; Lavrov’un sanki bu siyasi değil de bir iş görüşmesi gibi hareket etti, ifadesi oldu. Nüfuz alanları için aldım-verdim bahsi bu cümleden tarihe geçecek mahiyettedir. Blinken şu rakamları verdi: 2014’te Ukrayna’da Rusya’yı tercih yüzde 70’lerdeyken bugün yüzde 25’lerde; NATO’ya girmeyi isteme oranı 2014’te yüzde 25 iken bugün yüzde 60 olduğu.

Blinken’e İran’ın nükleer anlaşması konusu soruldu. Bu konuda da ilerlemek için şartlar ileri sürülmektedir.

ABD’nin önemsedikleri: 1) ABD’nin görüşmelerde Ukrayna olmazsa olmaz parolası devam ediyor. Ukrayna halkının kendi geleceğini tayin etme hakkına sahip olduğu savunulmaktadır. 2) Ukrayna kendi rızasıyla NATO’ya ve Avrupa Birliği’ne girmelidir. 3) Rusya çeşitli tedbirlerle caydırılmalı ve bu fiili halden vaz geçirilmelidir.

Yol haritası: Haftaya ABD, Avrupa ile alakalı bir yazılı güvence verecek. Rusya değerlendirecek. Diplomasiye, diyaloğa devam edilmesi kararlaştırılırsa kimler ne çerçeve bir araya gelecek, bu belirlenecek. Halen bir Putin ve Biden görüşme ihtimali düşüktür.

Risk nedir? Provokasyon ihtimaline karşı tüm taraflar dikkatli olmalıdırlar.