Yarın NATO zirvesi var ve Genel Sekreter Jean Stoltenberg imzalanan NATO 2030’un duyurusunu yapacak. Liderler bu akşam Brüksel’e ulaştılar. ABD Başkanı Joe Biden Londra yakınlarında G7 zirvesini yaptı ve son olarak Londra’da Kraliçe Elizabeth II ile görüştü, o da Brüksel’e ulaştı. Türkiye’de gözler ABD Başkanı Biden ile Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ikili görüşmesinde. Bir analiz yapalım ve hangi konular öne çıkıyor şimdiden bir tahminimiz olsun.
Bugün Türkiye’den Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ayrılmadan önceki konuşmasını dinledim. Bana göre tema şöyle: Erdoğan, Biden’e karşı da NATO müttefiklik kartını öne sürecek. NATO konuşmasında, terörizm (tüm terör örgütleriyle Türkiye’nin başarıyla verdiği mücadele ve özellikle Suriye’deki durum), istenmeyen, kontrölsüz göç ve 2030 vizyonunda Türkiye’nin rolü (NATO’nun gelecekte Türkiye’ye daha fazla ihtiyaç duyacağı) konularını anlatacak.
Joe Biden’ın NATO çerçevesinde yapacağı konuşmada konu başlıkları şöyle olabilir: Küreselleşme, Covid-19, iklim değişikliği, küresel ekonomi, NATO’nun gelecekteki görevi, Çin ve Rusya, uzay ve siber savaş, demokrasi (Soğuk Savaş’ta NATO’nun totaliter rejimlere karşı en önemli argüman idi, bu zirvede de otoriter rejimler vurgusu olacak ve ittifakın bu konudaki çabası ifade edilecek), insan hakları, özgürlük ve ittifak ruhuna başlılık nasıl olacak konusu (Biden, Türkiye’ye bu başlıktaki konuşmasında gönderme yapacaktır).
İkili görüşmede ise Türkiye’yi üzen konular olarak işaret edilen sözde Ermeni soykırımı tasarısının onaylanmasından Türk halkının hissiyatını, Cumhurbaşkanın dedikodular dediği başlık altında iktidarı değiştirmek konusundaki hususları, masada kalan konular başlarında ise F-35 ve Patriot projeleri olacak gözüküyor. Eğer konuşmalar iyi geçerse 100 milyar dolarlık ticaret hacmine ulaşılması başlığında bazı detaylar görüşülebilecek. Bu manada savunma sanayii projeleri ve enerji (özellikle Exxon Mobil ile işbirliği) konuları detaylandırılacak.
Bugün akşam saatlerinde Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Sullivan’ın bir açıklaması olmuştu, buna göre; Erdoğan ile Biden arasındaki yaklaşık bir saatlik görüşmede iki liderin Afganistan, Suriye ve Libya konularını konuşacağı ifade edildi. Bu başlıklar somut görünüyor ve halli yoluna gidilebilecek bazı detayları içeriyor.
Bugün bir analiz yapmıştım (görselden takip edebilirsiniz). Başat güç olarak ABD ve Rusya’yı ele aldım (bunlar birbirinin düşmanıdır). Çin’i bu analizin dışında tuttum, zira Biden ve Erdoğan görüşmesi içinde geçmeyeceğini düşündüğüm bir konu. Kurum olarak OPEC, NATO ve AB’yi dikkate aldım. Küresel, bölgesel ve yerel ülkeleri dikkate alarak bağlantı şemasını çıkardım (network’ler). Sorunlu alanlar belliydi. Birinci derecedekiler: Filistin, Suriye, Irak, Libya ve Afganistan. İkinci derecedekiler: Kıbrıs, İran (ABD’nin düşman dediği bir diğer ülke), Azerbaycan-Ermenistan ve Ukrayna.
Ayrıntısına girmeden ifade edeyim, bu şematik ilişkilerden çıkardığım sonuç ABD’nin ileri sürdüğü başlıklarla aynı: Afganistan, Libya ve Suriye. Bunların içinde Libya ve Afganistan konuları ABD ile Türkiye’nin (hem müttefiklik bağlamında) sonuç alınabilecek en rasyonel başlıklardır, Suriye çalışmayı gerektirir.
NATO, Ukrayna ve Afganistan konularını kendisi açar ve işlenir.
S-400 diye başlık olmaz, ancak müttefiklerden beklentiler dolaylı ifade edilir.
FETÖ konusu gerekirse Erdoğan tarafından Biden’a ifade edilir. Başlık olarak yer almaz.
Uzun uzadıya Suriye, PKK/YPG ifade bulmaz. ABD ve Türkiye birlikte ilerleme yolu arayacak denir. Ancak ihtiyaç olursa Erdoğan konuyu genişletir.
Yarın göreceğiz, nasıl bir görüşme olacak…
NOT: Fikri mülkiyet hakları gereği bu bilgileri referans vererek kullanabilirsiniz.
Gürsel Tokmakoğlu
