ABD Başkanı Donald Trump’ın davetlisi olan Cumhurbaşkanı Erdoğan 13 Kasım 2019’da Beyaz Saray’daydı. Bu ziyaretin kapsamında hatırlanması gerekenler neler, bir göz atalım.
13 Kasım’da Cumhurbaşkanı Erdoğan ABD Başkanı Trump’ın daveti üzerine Washington’a resmi bir ziyaret gerçekleştirecek. Burada gerçekleştirilecek zirvenin Türk-Amerikan ilişkileri için “dönüm noktası” olacağını söyleyenler çıkabilir, ama bu biraz zor. Dönüm noktası olmaz ise ne olur? Belli anlayışların gelişmesi için “basamak teşkil edecek” denirse yanlış mı olur?
Anlatamıyoruz Herhalde!.. Anlatamıyor muyuz, yoksa onlar anlamamak için ısrarcılar mı? Kesin ikincisi. Ama yine de çuvaldızı kendimiz batırmamız lazım. Çünkü ortada bir ısrar varsa onu caydırmak, vazgeçirmek bizim görevimizdir. O zaten başka bir gerçekliği kanıksatmak ister. Politika böyle bir şeydir. Hatta uluslararası ilişkilerde ve kamu diplomasisinde bu böyle işte. Böyle düşünmek gerekir. Bu Amerika üç maymunu oynuyor, belli! Bilerek yapıyor bunu. Yaratılmış gerçeklikle politik kazanım elde etme taktiği…
Cumhurbaşkanı Erdoğan 29 Ekim resepsiyonunda yaptığı konuşmada Batı dünyası ile farkı açıklarken onların bir damla petrolü bir damla kana tercih ettiklerini vurguladı. Sık sık bir medeniyet mücadelesi verdiğimizi işaret eden Erdoğan bu kez veciz şekilde ifade ettiği bu benzetme ile Batı dünyasının çıkarcılığını açıklarken diğer yandan güncel konuların özetini de vurgulamış oldu. Nitekim gece saatlerinde ABD Temsilciler Meclisi’nin anlamsız Türkiye aleyhine aldığı iki karar tasarısı ile Amerikanın çıkarcı yaklaşımı bir kez daha görülmüş oldu. Şimdi bu noktadan hareketle mevcut konuyu hem Amerika ile bakış farklılıkları hem de Suriye meselesi gibi güncel meselelerin özeti halinde sunalım.
Yarın (29 Ekim) öğlen 12’de Suriye’de Güvenli Bölge konusunda Rusya ile Soçi’de varılan kısaca 150 saatlik olarak anılan mutabakatın ilk safhasının dolacak. Akşam saatlerinde ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Türkiye’nin Suriye’de izleyeceği yeni adımlarına dair ipuçları verecek. Şimdiden kamuoyu neyi beklemeli, seçenek ne, inceleyelim.
Dün (17 Ekim 2019, Barış Pınarları Harekâtı 9. Günü) Cumhurbaşkanlığı’nda Türk tarafı ABD’nin Başkan Yardımcısı Mike Pence, Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ve Ulusal Güvenlik Danışmanı Robert O’brien’dan oluşan heyeti kabul etti. Dört saat yirmi dakika süren görüşmelerden sonra bir anlaşmaya varıldığı açıklandı. Ortak bildiri yayımlandı. Sonuçta Güvenli Bölge konusunda bir anlaşma sağlandı, bunun için ABD’ye 120 saat (5 gün) bir süre verildi. Akla gelen soruları cevaplayalım.
Bir süredir grafiklerle Suriye konusundaki gidişatı açıklamaya çalışıyorum, Türkiye Cumhuriyeti’nin karar süreçleri nasıl gelişiyor, şartlar ne yönde oluşuyor diye. Neticede dün Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan “Suriye Kuzeyindeki Barış Koridorunu Barış Pınarlarıyla sulamak” olarak ifade ettiği kararını açıkladı ve bir anlamda, “ABD ile sürdürülen A Planı bitmiştir, B Planımızı uyguluyoruz, harekatın adı da Barış Pınarları’dır,” demiş oldu. Şimdi konuyu toparlamakta yarar var kanısındayım. Neden? Çünkü en fazla birlik beraberlik ihtiyacına sahip olunan bir anda, savaşa giriyorken, aramızdan durumu kavrayamamışlar olabilir.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Sivas’ta nükleer başlıklı füzelerle ilgili söyledikleri üzerinde durmak gerekiyor. Ay sonuna doğru (25-27 Eylül 2019) Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda (BMGK) dünyaya seslenecek olan Cumhurbaşkanı Erdoğan daha önce çok çarpıcı bir konuşma yapacağının sinyallerini vermişti. Sivas’taki bu sürpriz nükleer vurgusu ister istemez akla BMGK konuşmasının tasarlandığını gösterir niteliktedir. Türkiye için nükleer silah konusu henüz bir niyet beyanıdır. Bir yerde de Cumhurbaşkanı nabız yoklarken, diğer yandan hem kurumsal yapısıyla BM’yi hem de elinin altında nükleer silah tetiği olan ülkelerin yöneticilerine, “Bu adil değil!” demek istiyor, daha doğrusu, “Eşitlikten ve adaletten söz ediyorsanız, bu şartlarda size kimse inanmaz,” diyor.
Bugün Moskova’da günübirlik ziyaret ile Putin ve Erdoğan birlikte oluyorlar. Aslında konu İdlib gibi, ama onlar Suriye fotoğrafına ve ikili ilişkilere daha geniş pencereden bakıyorlar. Elbette konunun merkezinde yine son günlerin İdlib ile gündeme gelen Rus destekli rejim güçlerinin Türk sınırına doğru ilerleyişi ve sivillerin kuzeye göç dalgası bulunmaktadır. Buna benim bir değerlendirmem olacak, beklenenlerin dışında, Suriye konusunda çözüm daha başka olacak gibi görülüyor. Üstelik Ankara’da 16 Eylül’de gerçekleştirilecek Astana Mutabakatı Erdoğan, Putin ve Ruhani üçlü zirvesi için bu ön görüşme bir zemin oluşturacak mahiyet taşımaktadır. Öyleyse, Erdoğan ve Putin’in bugünkü temaslarında konular neler, görelim.
Türkiye Cumhuriyet tarihinin en büyük meydan okumasını yapıyor. ABD’nin Suriye ve IŞİD ile ilgili işlerinden sorumlu James Jeffrey Ankara’ya gelip gidiyor. ABD’li yetkililerle sürekli temas halindeyiz. ABD, Türkiye’ye karşı, “zaman kazanmak ve SDG konusunda ikna etmek” üzerine bir politika izliyor. Genel hatlarıyla ifade bu ama detayını da bilmemiz gerekiyor. ABD’nin Kuzey-doğu Suriye’de oynadığı oyun ne? Son gelişmelere bakarak, bu bölgeyle ilgili uluslararası kamuoyunun zihnindekiler neler, bunları gözden geçirmek gerekiyor. Unutmayalım, karşı tarafın aklının gerisinde tuttukları neler ise bunu iyi bilmeden siz de hamlelerinizi isabetli yapamayız. Türkiye son MGK toplantısı ile bir karar verdi. Kararlılık gösterdi. Kısaca, Kuzey-doğu Suriye sınırı boyunca her türlü terörü ortadan kaldıracak şekilde, Türkiye bütün gücüyle bir “Barış Koridoru” oluşturacak. Asker Suriye sınırında. Demek ki bu durum iyi biliniyor.
