Gürsel Tokmakoğlu|
Okuyucu
|
I: YER KÜRE YARATILDI
4,5-3,5 milyar yıl önce: Yerküre oluşumu. Azoik çağ. Prekambriyen dönem başlangıcı.
2,3 milyar yıl önce: Yerkürede ilk yaşamın başlaması.
II: HAREKETLİ CANLILAR SUDAN YARATILDI
1,4 milyar yıl önce: Oksijene dayalı yaşam süren ilk mikro-organizma varlığı.
III: SUDA TOPRAK ÖZLÜ YAPILAR MEYDANA GELDİ
570 milyon yıl önce: Proterozoik dönem. Denizlerde kimyasal değişimin başlaması. Yerkürede tür çeşitliliğinin artması görüldü.
230 milyon yıl önce: Mezozoik çağ. Trias dönemi. Denizlerde yaşam, karada ilk dinozorlar, yumurtlayan memeliler.
65 milyon yıl önce: Senozoik çağ. Tersiyer dönem. Dinozorların son dönemi.
65-53 milyon yıl önce: Paleosen dönem. Primat benzeri memeliler.
53-37 milyon yıl önce: Eosen dönem. İlk primatlar.
37-25 milyon yıl önce: Oligosen dönem.
23-5 milyon yıl önce: Miyosen dönem.
23-17 milyon yıl önce: Afrika’da hominoid (insansılar).
14 milyon yıl önce: Hominoidler Afrika, Asya ve Avrupa’da.
5-1,8 milyon yıl önce: Pliyosen dönem.
5,5-3,7 milyon yıl önce: Ardipithecus Kadabba, Ramidus ve Australopithecus Anamensis türü insansılar.
3,6-1,8 milyon yıl önce: Australopithecus Afarensis, Aethiapicus, Gahri ve Africanus türü insansılar.
IV: CANLI BİR TÜR TOPRAK ÖZÜNDEN YARATILMIŞ OLDU
3 milyon yıl öncesinden itibaren: İnsansıların neslinin tükenmeye başlaması. Homo ergasterlerle ortak yaşam.
2,7-1,2 milyon yıl önce: Afrika’da Homo Habilis, Rudolfansis ve Ergasterler.
2,5 milyon yıl önce: Etiyopya Omo Vadisi’nde, Zaire’de ve Malavi’de taş aletler. Etiyopya Hadar’daki aletler işlenmiştir. Yonga, çekiç, tek ve çift taraflı satır olmak üzere 4 tür taş alet.
2-1,2 milyon yıl önce: Homo Rudolfensislerin soyunun tükenmesi, Homo Habilis ve Ergasterlerin Erectuslara dönüşmesi ve bunların Afrika, Asya ve Avrupa’da görülmesi.
2 milyon-800 bin yıl önce: Homo Erectuslar.
1,8 milyon-10 bin yıl önce: Kuzey yarımkürede pleistosen dönem.
1,8 milyon-800 bin yıl önce: Austrapolithecus Robustus ve Bosiei.
1,5 milyon yıl önce: Evlilik.
800 bin yıl önce: Endonozya Flores Adası homo erectus/floresiensis (deniz yolculuğu).
800 bin yıl önce: İspanya Gran Dolina – Homo Antecessor (neanderthal öncesi).
600-250 bin yıl önce: Avrupa’da Homo Heidelbergensis.
500 bin yıl önce: Homo erectus; Örgütlü avlanma, ateş devamlı yanmaya başladı, et pişirme.
500 ve 435 bin yıl önce: Avrupa’da Günz ve Günz-Mindel buzul dönemi.
400 bin yıl önce: Kulübede yaşam.
400-380 ve 300 bin yıl önce: Avrupa’da Mindel ve Mindel-Riss buzul dönemi.
350-30 bin yıl önce: Neanderthaller. Taş, kemik, ağaçtan yaptığı el gereçlerini kullanır. Çanak çömlek yapar. Deri işler. Her türlü hayvanı avlar. Ölüye tören düzenlerler. Ölülerini gömerler. Aile mezarlığı var. Öbür dünya inanışı var. Ruh olduğuna inanırlar. Süslenirler. Hasta ve sakatlara bakarlar, tedavi uygulaması var. Büyülere inanırlar. Buzul döneme uyumlular.
265-175 bin yıl önce: Avrupa’da Riss buzul dönemi.
V: YARATAN RUHUNDAN ÜFLEDİ, İNSAN TAMAMLANDI, İRADEYE DAYALI ÂDEMOĞLU HALİFE OLARAK ATANDI
150 binler: Homo Sapiens; Üstün İnsan. Âdem’in halife olarak atanması.
150-50 bin yıl önce: Âdem neslinin Nil’in doğduğu yerde çoğalması ve yayılması.
125-100 bin yıl önce: Avrupa’da Riss-Würm buzul dönemi.
100-50 bin yıl önce: Neanderthallerin Avrupa’da şiddetli buzul dönemlerinde bugünkü Türkiye, Suriye, İsrail ve Lübnan bölgelerine kaydıkları düşünülür.
75-40 bin yıl önce: Avrupa’da Würm buzul dönemi.
60-48 bin yıl önce: (Bugünkü) İsrail Kebara Neanderthalinde dil kemiği bulundu.
50-30 bin yıl önce: Öncekilerine benzer şekilde neanderthallerin neslinin tükenmesi. Bundan sonraki dönemde aynı havzalarda Kromanyon ve üstün insanların görülmesi. Bazı Kromanyonların Combe Capelle insanı olarak bilinmesi ve bunların Akdeniz insanı olarak tanımlanması. Ayrıca Chancelade tipi de farklı bir grup olarak anıldı.
VI: ÜSTÜN İNSANIN YÜRÜYÜŞÜ
50-45 BİN YIL ÖNCE: Üstün insanın Nil nehri boyunca kuzeye yürüyüşü
50-17 BİN YIL ÖNCE: Neanderthallerin Avrupa’da yok olması
30 BİN YIL ÖNCE: Simgesel anlatım ve sanat olgusu oluşumu
30-25 BİN YIL ÖNCE: Kromanyonlar Fransa ve İspanya’da görüldü
30-25 BİN YIL ÖNCE: Doğal mağara yaşantısından kulübe/ev yaşantısına geçiş; 4-5 ailelik 20-25 kişilik akrabalarla birlikte yaşama
23 BİN YIL ÖNCE: Ok ve yay icadı, avlanmada kolaylık
20-15 BİN YIL ÖNCE: En yakın Buzul Çağı (Avrasya kuzeyi, Kuzey Amerika Kıtası, Himalayalar çevresi dâhil Asya buzullarla kaplı), bugünkü Orta Doğu’da kadim kültür örnekleri görüldü
17 BİN YIL ÖNCE: Dikiş iğnesi bulundu
17 BİN YIL ÖNCE: Kromanyonlar Fransa Lascaux Mağarası sanat galerisine çevirmiş
15 BİN YIL ÖNCE: Buzulların erimesi, taşkınlar ve buna bağlı göçler; örneğin Orta Asya’da büyük göllerin oluşumu
15 BİN YIL ÖNCE: Köpek ehlileştirildi
14-9,5 BİN YIL ÖNCE: Urfa Göbeklitepe’de bulunanların dönemi, dini törenlerin yapılması için tapınak, ata kültü anlayışı, mezarlarda kesik baş, süslemede boğa başı kabartmasının kullanılması
13-11 BİN YIL ÖNCE: Holosen dönem; tarım ve yerleşik yaşam, toprak ana tanrıçası heykelleri, bugünkü Orta Doğu’da bitki örtüsü değişimi, ormanların artması, yukarı Mezopotamya’da ilk tarım, yabanıl buğday ve arpa Anadolu’da ekilir oldu, tahılların taş dibekte ufalanması, arazide gazel, keçi, geyik, geviş getiren büyükbaş hayvanlar, evcilleştirmeler, baraka ve evlerde yaşam, ölüler yaşanılan yerin zeminine gömülüyor, toprak çanak çömlek imalatı, arazi işleme, mülkiyet hakları, nüfusta artış, mesleklerin oluşumu, ticaretin başlaması, sosyal sınıfların ortaya çıkması
9 BİN YIL ÖNCE: Anadolu’da bakır işleme, keten liflerinden dokuma, sütten kesilen bebeğe ek gıda, hayvan sütü verilmesi
8 BİN YIL ÖNCE: Güney Doğu Asya’da tarımın başlaması
7,5 BİN YIL ÖNCE: Çatalhöyük’te nüfus 10 bin, tarım için sulama kanalları, çanak çömlek ticareti
7 BİN YIL ÖNCE: Büyük Sahra yaşanabilecek iyi bir yer
6 BİN YIL ÖNCE: Amerika’da tarım dönemi
5 BİN YIL ÖNCE: Doğu Afrika’da tarım dönemi
3 BİN YIL ÖNCE: Japonya ve Kore’de tarım dönemi
MÖ 5000: Mısır ülkesi süper güç
MÖ 4000-2100: Akadlar dönemi
MÖ 3500-2000: Sümerler dönemi
MÖ 3200: Yazının bulunuşu
MÖ 3000: Tekerlekli araç kullanımı
MÖ 3000-100: Truvalılar
MÖ 3000-2000: Kiklad dönemi
MÖ 2900: Hz. Nuh dönemi ve Tufan
MÖ 2560-2551: Keops Piramidi
MÖ 2500: Avrupa’da Bakır Çağı
MÖ 2300-1200: Hitit dönemi, Anadolu’da demirin kullanılması
MÖ 2000’ler: Bugünkü Orta Doğu’da yoğun göç hareketleri
MÖ 2000-17: Kommanegeliler
MÖ 1900: Hz. İbrahim ve Hz. Lût dönemi
MÖ 1900-612: Asur dönemi, MÖ 1100’de Asurlular Babil’e galip geldi
MÖ 1792-1750: Hammurabi dönemi, Babil’in en parlak zamanı, Bileşik faiz uygulandı
MÖ 1700: Hz. Yakub dönemi
MÖ 1683-1647: Mezopotomya’da Kral Ammiditana dönemi “hamiline” kâğıt ödeme sistemi
MÖ 1650: Hz. Yusuf dönemi
MÖ 1500: Hz. Hûd dönemi
MÖ 1500-800: Kimmerler dönemi
MÖ 1500-1300: Mitanniler dönemi
MÖ 1500-800: Hinduizm Kutsal Metni: Vedalar
MÖ 1450: Hz. Şuayb dönemi
MÖ 1400: Hz. Musa dönemi
MÖ 1400-1100: Miken dönemi
MÖ 1274: Mısır-Hitit Kadeş Anlaşması
MÖ 1000: Hz. Davud dönemi
MÖ 993: Hz. Davud İsrail Krallığı’nı kurdu ve Kudüs’ü başkent yaptı
MÖ 967: Hz. Süleyman Kudüs’te birinci tapınağı inşa ettirdi
MÖ 858-549: Medler dönemi
MÖ 800-700: Urartu dönemi
MÖ 800-300: İskitler
MÖ 800-200: Hinduizm Kutsal Metinleri: Brahmanalar, Upanişadlar, Sutralar
MÖ 750-300: Frigler dönemi, Tuna havzasında demirin kullanılması
MÖ 750-336: Antik Yunan dönemi
MÖ 715: Hz. Salih dönemi
MÖ 700: Hz. Yunus’un ilk tebliği Asur Ninova’da
MÖ 700: Homeros
MÖ 700-300: Etrüksler
MÖ 624-546: Miletli Tales dönemi
MÖ 610-546: Anaksimandros dönemi (insanlığın ilk evrim halkasına dair fikirler ileri sürdü)
MÖ 604-531: Lao Tsu’nun doğumu: Taoizm
MÖ 600: Çinli Tao Te Ching, Taoizmi (erdemlilik kitabı) yazdı
MÖ 600: Anadolu’da sikke (Lidya)
MÖ 586: Nabukadnezar Kudüs’te Hz. Süleyman mabedini yaktı
MÖ 585: Tales güneş tutulmasını ilk öngören
MÖ 580-490: İyonyalı Pisagor dönemi (İlk matematik formülü: Dik üçgenin hipotenüsünün hesabı)
MÖ 563-483: Sidarta Hindistan’da Budizmi kurdu
MÖ 551-479: Çinli filozof olarak bilinene Konfüçyus inanç sistemini kurdu
MÖ 550-330: Persler
MÖ 540: Vardhamana’nın doğumu: Caynizm
MÖ 516: I. Daryus’un zamanında Kudüs’te ikinci tapınak yapıldı
MÖ 510-27: Roma Cumhuriyeti (öncesi Roma Krallığı)
MÖ 495-429: Perikles dönemi
MÖ 484-425: Herodot dönemi
MÖ 460-370: İyonyalı Demokritos dönemi (Atom veya bölünmeyen öz teorisi)
MÖ 459-399: Sokrates dönemi
MÖ 435-355: Kyrene Ahlakı dönemi
MÖ 427-347: Platon dönemi
MÖ 385-322: Aristo dönemi
MÖ 341-270: Epiküros dönemi
MÖ 336-323: İskender İmparatorluğu
MÖ 336-146: Helenistik dönem
MÖ 334-263: Kıbrıslı Zenon’un Stoa Ahlakı dönemi
MÖ 280: Keltlerin Roma ve Yunan topraklarına saldırması
MÖ 287-212: Arşimet dönemi (Kaldıraç yasası, suyun kaldırma kuvveti, yansıma)
MÖ 221: Çin İmparatorunun standart sikke bastırması
MÖ 220-46: Büyük Hun Hanlığı
MÖ 214: Çin Seddi’nin yapılması
MÖ 200-MS 300: Hinduizm Kutsal Metinleri: Mahabharata, Ramayana
MÖ 175-165: Romalı Antiochus Kudüs’ü yağmaladı
MÖ 115-MS 274: I. Himyar Krallığı
MÖ 69-30: Mısır’da 7 nci Kleopatra
MÖ 63: Romalı Magnus Kudüs’ü fethetti
MÖ 27-MS 476: Roma İmparatorluğu
0: Gregoryan takviminde Milat, Hz. İsa doğumu
33: Hz. İsa’nın ölümü
50: Kudüs konsülü toplandı
64: Roma’nın yakılması
65: Aziz Paulus’un ölümü
66-73: I. Roma-Kudüs savaşı, Titus şehri kuşattı
70: Yahudi ayaklanması ve Yahudilerin Avrupa’ya yayılması
90: Katolik geleneğinin gelişmesi
274-525: II. Himyar Krallığı (Tubbe)
300-750: Hinduizm Kutsal Metinleri: Puranalar
325: Constantinus Yeni Roma İmparatoru olduğunu açıklar
325: İznik konsülü toplandı
330-800: Avrupa tarihinde karanlık dönem
354-430: Aziz Augustinus’un Hıristiyan Kilise Felsefesi
370-469: Batı veya Avrupa Hun Devleti
375-600: Germen kavmi Ostragotlar ile karşılaştı, Avrupa Kavimler Göçü
395: Roma İmparatorluğu Doğu-Batı olarak bölünmesi
406: Franklar Kuzey Galya’yı istila etti
458-469: Atilla dönemi
571-632: Hz. Muhammed s.a.s.
618-907: Çin-Tang Hanedanlığı
629: Bizans İmparatoru Heraklios Kudüs’ü aldı
638: Hz. Ömer Kudüs’ü aldı
673 ve 717: Müslümanların Constantinapol’ü kuşatmaları
687-691: Kudüs’te Kubbet-üs Sahra inşa edildi
700: Aritmetikte onluk sistemin bulunması (Hindular)
715: Kudüs’te Mescid-i Aksa inşa edildi
742-814: Şarlman’ın doğum ve ölümü
750-1270: Orta Çağ dönemi
800: Şarlman Kutsal Roma Germen İmparatoru
800-1500: Skolâstik Felsefe dönemi
840-1212: Karahanlılar dönemi (Kutadgu Bilig, Divanü Lügatit-Türk, Tarih-i Kaşgar)
853-944: Maturidi dönemi
870-950: Farabi dönemi
961-1186: Gazneliler dönemi
980-1037: İbni Sina dönemi
988: Kiev Kralı Vladimir Rusları Ortodoks yaptı
1031: Selçuklular’ın Ceyhun Irmağı’nı geçmesi
1054: Katolikler ve Ortodokslar resmen ayrıldı, Bizans Ortodoksların merkezi
1058-1111: Gazâli dönemi
1071: Malazgirt Savaşı
1038-1308: Selçuklular dönemi
1095-1099: I. Haçlı Seferi
1096-1291: 7 adet büyük Haçlı Seferi dönemi
1096: Haçlılar Rhineland’da 8 bin Yahudi katletti
1146: Moskova bölgesinin Slavlar’ın dikkatini çekmesi
1147-1149: II. Haçlı Seferi
1150: Avrupa’da hukuk, tıp, sanat, felsefe ve eğitime daha fazla değer verilmesi
1167: Oxford Üniversitesi
1179: 3 ncü Lateran Konsülü tefecileri aforoz etti
1187: Selahaddin Eyyubi Kudüs’ü Haçlılardan geri aldı
1189-1192: III. Haçlı seferi
1202: Fibonacci’nin Hesap Kitabı yayımlandı
1215: Magna Carta Libertatum
1220-1292: Roger Bacon dönemi
1225-1274: Aziz Tommaso dönemi
1242-1502: Altınordu Devleti
1254-1324: Marco Polo dönemi
1271-1368: Çin-Yuan dönemi
1274-1294: Çin-Kubilay Han’ın dönemi
1299: Osmanlı Türk Devleti’nin kuruluşu
1330: Avrupa’da çok yerde üniversite açılması, İtalyan bankerleri
1337-1453: Yüzyıl Savaşları
1340: Medicilerin Cenova’da muhasebe sistemi kullanması
1347-1351: Avrupa’da Veba Salgını
1350: İlk gerçek sigorta poliçesi
1368-1644: Çin-Ming dönemi
1378: Giovanni Fiorentino’nun Ahmak hikâyesi: Yahudi tefecileri
1384: İng. John Wyciffe Vatikan’ı eleştirdi ve yakıldı
1385: İtalya’da Medicilerin bankası
1400’ler: Avrupa’da toplama ve çıkarma sembollerinin kullanılması
1415: Prag Üniversitesi rektörü Jan Hus kiliseyi eleştirdi ve aforoz edildi
1439: Rus Ortodoks Kilisesi millileşti
1480: Moskova, Slav-Ortodoks Prensliği, Çar İvan
1450: Gutenberg’in matbaayı bulması
1450-1670: Rönesans ve Reform hareketleri
1453: İstanbul’un Fethi, Batı Roma/Bizans İmparatorluğu’nun yıkılması, Yeni Çağ
1453: Rus Ortodoks Kilisesi
1469-1527: Machiavelli dönemi
1488: Ümit Burnu’nu keşfi
1492: Colombus Yeni Dünya’ya ayakbastı, sömürgeciliğin başlangıcı
1492: Hıristiyanlar İspanya Granada’yı işgal etti, Yahudilere engizisyon
1494: Sistematik muhasebeye geçilmesi
1483-1546: Martin Luther, 1517 reformu
1498: Vasco da Gama Hindistan’ın deniz yolunu açtı
1500’ler: Avrupa’da aritmetikte eşittir işaretinin kullanılması, saatin saniyelerle bölünerek gösterilmesi
1500: Avrupa devletleri dünyanın %10’una (yüzölçümü) hâkim
1500: En büyük kent Pekin, nüfusu 600 bin
1509-1564: Jean Calvin dönemi
1516: Venedik’te Yahudi “ghetto nuevo” yerleşmesi, Tefecilik
1532: İnka Medeniyeti ile karşılaşma
1533-1603: Kraliçe Birinci Elizabeth dönemi
1538: İnka altın ve gümüşünün İspanya’ya getirilmesi
1555: Fransa’nın ilk koloni kurma girişimi (Rio de Janeiro)
1561-1626: Francis Bacon dönemi
1564-1642: Galilei dönemi
1571-1630: Kepler dönemi
1572: İnka İmparatorluğu tarihten silindi
1579: Osmanlı’nın Duraklama Devri
1588: İspanyol Kral İkinci Felipe’nin İngiltere seferi
1588-1679: Thomas Hobbes dönemi
1596-1650: Descartes dönemi
1602-1799: Hollanda Birleşik Doğu Hindistan Şirketi dönemi
1608: İlk hisse senedi borsası Amsterdam’da
1609: Amsterdam Kambiyo Bankası kuruldu, darphane
1618-1648: 30 Yıl Savaşları
1632-1677: Spinoza dönemi
1632-1704: John Locke dönemi
1643-1727: Isaac Newton dönemi
1644-1912: Çin (Qing) dönemi
1650-1789: Aydınlanma ve mutlakıyet dönemleri
1657: Stockholm Bankası, kredi uygulaması
1670-1733: Mandeville dönemi
1671-1729: Edinburgh’lu ekonomist John Law dönemi
1694: Londra Bankası, devlet borcunun banka hissesine dönüştürülmesi
1694-1778: Volter dönemi
1700: Avrupa savaşlarından çekilen İngiltere
1707: British East India Company kuruldu
1712-1778: Jean Jacques Rousseau dönemi
1717: Hollanda Birleşik Batı Şirketi kuruldu
1724-1804: Immanuel Kant dönemi
1742: İngiltere’de faizsiz banknot basımı
1743-1826: Thomas Jefferson dönemi
1748-1832: Bentham dönemi
1749-1827: Laplace (Laplace Markisi Pierre Simon) dönemi
1756-1763: Yedi Yıl Savaşları
1760: Amerika kıtasında koloni savaşları
1763: İngiltere’nin Hindistan’ı ele geçirmesi
1768-1774: Osmanlı-Rus Savaşı
1770-1831: Hegel dönemi
1781: James Watt buhar makinesini buldu, Sanayi Devrimi dönemi
1782: İngiltere Amerika’nın bağımsızlığını kabul etti
1789: Fransız Devrimi, Yakın Çağ
1798-1857: Auguste Comte dönemi
1799: Nathan Mayer Rothschild’in İngiltere’ye gelmesi
1815: Waterloo
1815: Viyana Kongresi
1815: Amerika’nın ikinci bağımsızlık savaşı
1815-1914: Dünya güç merkezleri oluşumu, sistematik sömürgecilik
1818-1883: Karl H. Marks dönemi
1823: Monroe Doktrini
1820: Hans C. Orsted manyetizmayı buldu
1825: Buharlı lokomotif uygulaması
1826: Bank of England ülkenin tek para basma işini aldı
1826-1829: Latin Amerika borç krizi
1830: Nathan Mayer Rothschild ABD’de iş yapmaya başlaması
1830: Maden çıkarma ve işleme yöntemleri geliştirildi
1831: Michael Faraday elektrik akımını üretti
1834: Amerika’da biçer-döver
1838: Balta Limanı Antlaşması
1839: İngiltere’nin Çin’e açtığı Afyon Savaşı
1840: Okyanus ötesi düzenli buharlı gemi seferleri
1842: İngiltere-Çin Nanking Anlaşması
1844: Amerika’da ticari telgraf sistemi
1844-1900: Friedrich Nietzsche dönemi
1844: Fransa ve Amerika Çin’de
1846: Amerikan-Japon anlaşmazlıklarının başlangıcı
1850-1910: Japonya Meiji dönemi
1851: Çin Tayping ayaklanması
1852-1908: Antonie H. Becqurel ve radyoaktivite
1854: Japonya-Amerika anlaşması
1856-1940: J.J.Tomson ve elektron
1857-1894: Heinrich R. Hertz ve elektromanyetik dalga
1858-1947: Max Planck ve kuantum kuramı
1858: Çin’in Fransa ve İngiltere ile Tien-Tsin Anlaşması
1861-1865: Amerikan İç Savaşı
1865: Mendel ve genetik
1867-1934: Madam Curie ve radyum
1870: Maxwell ve elektromanyetik, ışık hızı
1870: Konserve yiyecek imalatı
1870: Afrika’nın onda biri sömürge
1871-1937: Ernest Rutherford ve atom modeli
1876: Telefon bulundu
1879-1955: Albert Einstein ve uzay-zaman, kütle-enerji
1880: Alman Bismarck’ın Sosyal Sigorta Yasası
1882: İng. Başbakanı Gladstone’un Mısır’ı işgal emri
1883-1946: Keynes dönemi
1888: Ziraat Bankası’nın kuruluşu
1889-1953: Edwin Hubble dönemi
1894-1895: Çin-Japon Savaşı, Japonya’da sömürgeci oldu
1896: İngiltere-Fransa Siyam Anlaşması
1896: Ford’un içten yanmalı motorla yürüyen arabası
1899-1901: Çin-Boixer Ayaklanması
1900: En büyük kent Londra, nüfusu 6,5 milyon
1902: Ford’un montaj hattı uygulaması
1903: Wright kardeşlerin uçuşu
1904-1905: Rus-Japon Savaşı
1908-1927: Ford 17 milyon araba sattı
1913-1921: Demokrat Woodrow Wilson dönmemi
1913: İlk robot yapımı
1913: İlk genetik haritanın yayımlanması
1913: ABD’de Federal Rezerv Sistemi kurulması
1913: Batı, dünyanın %58’ine, GSYİH’nın %79’una hâkim
1913: FED son şekli
1914-1945: Dünya savaşları dönemi
1914-1918: 1 nci Dünya Savaşı
1917: Rusya’da Devrim
1917: Rus Ortodoks Kilisesi patriklik ilanı
1918: Wilson Prensipleri
1918-1988: Richard Feynman dönemi
1919: Versay Barış Anlaşması
1919-1939: Fransız sömürgeleri dünya toprağının %8,7’si
1923: Almanya’da hiper enflasyon
1923: Televizyonun bulunması
1927: Dünya nüfusu 2 milyar
1927-2008: Samuel P. Huntington dönemi
1929-1933: Amerika mali krizi, Büyük Buhran
1929: Keynesyen devlet ekonomisi
1933-1945: Demokrat Franklin D. Roosevelt dönemi
1934-1945: Adolf Hitler dönemi
1939-1945: 2 nci Dünya Savaşı
1940: Hedge Fon
1942-…: Stephen Hawking dönemi
1944-1971: Bretton Woods dönemi
1944: Dünya Bankası Kuruldu
1945-1953: Demokrat Harry S. Truman dönemi
1945: Hiroşima ve Nagazaki’ye atom bombası atıldı
1945: Birleşmiş Milletler kuruldu
1945: Uluslararası Kalkınma Bankası kuruldu
1945: Uluslararası Para Fonu kuruldu
1945-1991: Soğuk Savaş dönemi
1947: Marshall Planı
1948-1949: Arap-İsrail Savaşı
1948: İlk bilgisayar
1949: NATO kuruldu
1951-…: Edward Witten dönemi
1952: 3 ncü Dünya Ülkeleri tanımlandı
1953-1961: Cumhuriyetçi Dwight D. Eisenhower dönemi
1955: Bandug Konferansı
1957: ABD dolar banknotu son şekline geldi
1957: AET Kuruldu
1957: Sputnik 1’in fırlatılması
1960: Birleşmiş Milletler üye sayısı 99
1960: Küba Krizi
1961-1963: Demokrat John F. Kennedy dönemi
1962: Telstar iletişim uydusu
1963-1973: Vietnam Savaşı
1967: Arap-İsrail 6 Gün Savaşı
1968: Japonya dünyanın 2 nci büyük ekonomisi
1968: Dünya fikir hareketi
1969: İnternet kullanılmaya başlandı
1969-1974: Cumhuriyetçi Richard Nixon dönemi
1970: Liberal ekonomi
1971: Dünya nüfusu 4 milyar
1971: Nikson altın-dolar bağını kesti
1972: Elektronik posta kullanımı
1973: AB 1. Büyüme (9 ülke)
1974: Kıbrıs Harekâtı
1977-1981: Demokrat Jimmy Carter dönemi
1979-1990: İngiltere’de İşçi Partili Demir Lady Margaret Thatcher dönemi
1980: Birleşmiş Milletler üye sayısı 154
1980: Faiz Takası, Kredi Temerrüt Takası (CDS) ürünleri
1981: AB 2. Büyüme (10 ülke)
1982: Falkland Savaşı
1981-1989: Cumhuriyetçi Ronald Reagan dönemi
1985: Neoliberal ekonomi, özelleştirmeler, küreselleşme
1986: AB 3. Büyüme (12 ülke)
1987: Gorbaçov; Glastnost ve Perestroika
1987: Dünya nüfusu 5 milyar
1988: El Kaide kuruldu
1989: Berlin Duvarı’nın yıkılması
1989: “Nonlinear Savaş” teorisi
1989-1993: Cumhuriyetçi George H.W. Bush dönemi
1990: Ortalama Amerikalı, ortalama Çinliden 73 kat zengin
1990: Birleşmiş Milletler üye sayısı 159
1991: Soğuk Savaş sona erdi
1991: 1. Körfez Savaşı
1992: Yugoslavya’nın yıkılışı, Bosna Savaşı
1992: Maastricht Anlaşması (AB)
1992: INTOSAI Kongresi, Washington Mutabakatı
1993: Samuel Huntington’un “Medeniyetler Çatışması” teorisi
1993: Şangay Özel Ekonomi Bölgesi inşasına başlanması
1993-2001: Demokrat Bill Clinton dönemi
1995: Dünya Ticaret Örgütü kuruldu
1995: AB 4. Büyüme (15 ülke)
1997: Asya mali krizi
1998: Brezilya ve Rusya mali krizi
1999: Dünya nüfusu 6 milyar
1999: IŞİD (ISIS) Temeli atıldı
2000: ABD’de Yeni “Human Intelligence” anlayışı
2000: (Seattle) Dünya Ticaret Örgütü Toplantısı ve küresel protestolar
2001-2009: Cumhuriyetçi George W. Bush dönemi
2001: “11 Eylül” İkiz kulelere saldırı (Dünya Ticaret Merkezi)
2001: Afganistan Savaşı (Küresel Terörle Savaş)
2001: Adalet ve Kalkınma Partisi kuruldu
2001: Çin Dünya Ticaret Örgütü üyesi
2002: NATO’nun Kosova’ya müdahalesi
2002: AB ortak para birimi: Avro
2003: 2. Körfez Savaşı
2004: AB 5. Büyüme (25 ülke)
2004: AB Anayasası imzalandı
2006: (Karakas) Dünya Sosyal Forumu Hareketi
2006: Dünya nüfusu 7 milyar
2007: Küresel finansal kriz
2007: “Uzun Savaş” teorisi
2007: AB 6. Büyüme (27 ülke)
2009-2016: Demokrat Barack H. Obama dönemi
2009: ABD Siber Savaş Komutanlığı
2010: Arap Baharı başladı
2011: Usama Bin Laden öldürüldü
2011: Suriye İç Savaşı başladı
2013: Standart Model tamamlandı (Higgs Bozonu)
2014: IŞİD (ISIS) aktifleşti
2017-…: Cumhuriyetçi Donald Trump dönemi
2020: Dünya nüfusu 8,3 milyar
