turkiyenin-gri-bolge-plani
Türkiye'nin Gri Bölge Planı

Türkiye’nin Gri Bölge Planı

24 Temmuz 2020
Okuyucu

Mevcut tehdit anlayışındaki değişikliği anlayamamış çok kişi var; ki bunların bazıları uzman, politikacı, vs. Bugün savaş kavramının uygulamada “rekabet” demek olduğu bile bilinmiyor. Hatta “düşman yaratan” uygulamaların olduğu gibi suçlayıcı bir anlayış dahi var. Düşman da yok; “siyah ülke/güç” var. Bütün bunların cevabı açık; günümüzde güç mücadelesi değişti! Artık küreselleşme ve kaotik bir durum içinde, Siber Savaş, Hibrit Savaşı, Düşük Yoğunluklu Çatışma, vs. var. Rekabet Gri Bölge Faaliyetleri içinde yapılıyor. Eski düşünceleri bir yere bırakırsak iyi olur kanaatindeyim.

MİLLİ GÜVENLİK BOYUTU

Aslında 22 Temmuz 2020 Milli Güvenlik Kurulu kararlarının son maddesini yorumlarken hatırlatmış idim, “Türkiye bir Gri Bölge Planı yapmalı” diye. Neden? MGK kararında şöyle yazıyor: “DÜNYADAKİ SİYASİ VE EKONOMİK GÜÇ DÜZENİNİN YENİDEN YAPILANMA SÜRECİNE GİRDİĞİNİN ALTI ÇİZİLEREK, BU ÇERÇEVEDE TÜRKİYE’NİN HER ALANDA GÜÇLÜ BİR HAZIRLIK YAPMAK İÇİN GEREKEN MEKANİZMALARI OLUŞTURMASININ ÖNEMİ ÜZERİNDE DURULMUŞTUR.”

Peki bu nasıl olacak? Önerdiğim şekilde: Türkiye, Gri Bölge için Çok Taraflı Faaliyet Planı yapmalıdır. Bu plan MGK Siyaset Belgesi’nin Eki konumunda olmalıdır.

Demek ki bu tür bir planlama bir Milli Güvenlik meselesidir.

Türkiye’nin dış politikadaki adımlarını anlamak için şuraya bakmak gerekir. 1) Bir adım önde olacak hamleler yapılacak. Bu nedenle uluslararası hukuk ve haklarla ilgili meseleler, ikili ve çok taraflı anlaşma zeminleri ile meşru yapılarda ilerleme göstermek gerekecek. 2) Anlaşmazlıklarda yapıcı, barışçı, tırmanmayı engelleyici olmak.

TEORİ VE BÜYÜK GÜÇLERİN UYGULAMALARI

Öncelikle bu tarz bir analiz stratejik bakış açısını gerektirmektedir. Gri Bölge uygulamaları çok çeşitli konuları içerebilir. Ancak hemen bunun yanı sıra Hibrit Savaş ile desteklenmesi gerekmektedir. Bu iki uygulama bir araya geldiğinde örneğin Rusya kendi karakterine ve imkanlarına dönük bir şekilde; sahada Düşük Yoğunluklu Çatışma ile askeri ve siyasi içerikli faaliyetleri birlikte planlamaktadır. Sahada yoğun bir diplomatik çaba sarf edilmektedir. Sivil alanda uygulamanın yapılacağı ülkenin taleplerine dönük ticari faaliyetlerle ilgili önemli projeler dikkate alınmaktadır. 

Sonuçta bu bir Stratejik Eylem Planı halinde gerçekleştirilmektedir. Hepsine birlikte bakılırsa, Gri Bölgede yapılan her ne olacaksa, esasen icracı ülkenin stratejik güvenlik ihtiyaçlarını gerçekleştirmek amaçlanır.

ABD ve Çin veya ABD ve Rusya rakipler olarak Gri Bölge düzlemindeki faaliyetlerini bir üste taşırlarsa bunun adı (yeni) Soğuk Savaş olur. Demek ki başat güçlerin Küresel Güç Mücadelesi sıralaması şöyle: Gri Bölge Faaliyetleri, Soğuk Savaş, Dünya Savaşı.

Unutmayalım, bugün ABD ve Çin yeni bir Soğuk Savaşın eşiğindedir.

ABD, Rusya veya Çin kendi aralarında bir stratejik rekabet içerisindedir. Stratejik rekabetin grilik yaratan kısmının bir göstergesi de şudur: Rekabette birbirlerini karşısına alarak değil, üçüncü ülkelerde ve güçler üzerinde faaliyet gerçekleştirirler.

Örneğin ABD ve Rusya rekabeti Suriye’de, İran’da, Irak’ta, Türkiye’de vs. sahalarda sürdürürler, çoğu zaman bu üçüncü ülkelerde yan yana imiş gibi bile görünebilirler. Bu bakış açısıyla, Suriye’de ABD ve Rusya tamamen rakip iki ülke konumundadır, birbirlerinin dengelerini gözeterek hareket ederler. Griliğin olması bakımından bu durum dolaylı çatışma şeklinde de ele alınabilecek bir konudur. 

Analizciler Gri Bölgelerde sürdürülen güç mücadelesinin tamamına bütünlük içinde bakmazlar ise doğru sonuç elde edemezler. Bu şu demek oluyor; ABD, Rusya ve Çin’in yerküredeki tüm faaliyetleri hakkında bir inceleme yapmak şarttır. Örneğin ABD ve Rusya hakkındaki bir değerlendirme için sadece Suriye veya Libya harekât alanına bakmak demek eksik bir değerlendirme yapmak demek olur. 

Eğer ülke bu saydığım başat güçlerin dışında bir aktör ise o zaman yapacakları iki yönlü olur; ilki, başat güçlerle münasebetler bir mücadele ortamı yaratır; ikincisi, bölgesel güç kendi planını uygulayarak güç mücadelesi içinde üstünlük kurmaya gayret gösterir.

Eğer bu tarz bir yaklaşımla inceleme yapılırsa ele alınan başlıklar şunlar olur: 

  1. Ülke veya güç merkezleri, 
  2. Olayların kronolojileri, 
  3. Stratejik ortaklıklar ve karşıtlıklar, 
  4. Diğer devletler ve devlet dışı aktörlerin etkileri, 
  5. Planlama dışı gerçekleşenler.

Olaylar ve gündemler; sivil, ekonomik ve askeri faaliyetler halindeki bölümlere ayıracak şekilde yazılır. İnceleyelim:

  • Askeri faaliyetler dahilinde; intikaller, silah alım satımları, güvenlik anlaşmaları, tatbikatlar, operasyonlar ile bu konuların uzantısı sivil sahadaki faaliyetler dikkate alınacak birer olaydır. Operasyonlar çoğunlukla Hibrit Savaş yöntemiyle gerçekleşir ve bir Konvansiyonel Savaş temposuna tırmanma olmayacak düzeyde gerçekleşir. 
  • Gündemdekilerin ve görülen olayların stratejik arka planında yer alan motivasyonun ve elde edilecek kazancın iyi betimlenmesi gerekir. 
  • Sivil faaliyetler ise ekonomik yaptırımlar veya anlaşmalar, ticari ve finans anlaşmaları ve ortaklıkları, uluslararası hukuk davaları, demokrasilere müdahale, liderler üzerine sürdürülen faaliyetler, propaganda ve gerçeklik ötesi (post-truth) faaliyetleri, diğer Siber Savaş uygulamaları vardır.

Stratejik çatışmanın tarihi gelişimi bakımından Gri Bölge, Hibrit Savaş ve Düzensiz Savaş başlıklarını görmekteyiz.

Düzensiz Savaş operasyonları, Frank G. Hoffman tarafından 2007’de, Hibrit Savaş olarak anlatıldı. Popülerleşince 2009’da Hibrit Savaş açık bir şekilde tanımlandı. Hoffman’ın Hibrit Savaş tanımı daha sonra Gri Bölge Operasyonları terimi ile dönüşümlü biçimde kullanılmaya başlandı. Rusya bu yeni çatışma yöntemini Gerasimov Doktrini şeklinde tarif etti. 2013 yılında, Rusya Federasyonu Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı General Valery Gerasimov, ABD akademisyenleri tarafından Rusların Doğrusal Olmayan Savaş olarak adlandırdığı Düzensiz Savaş anlayışını aynı yaklaşımla değerlendirdi. 

Gerasimov Doktrini, Rusya’nın Doğrusal Olmayan Savaş biçimi birçok uzman ve stratejist tarafından aynı zamanda ABD’nin uygulamalarında ayna etkisi yaptı şeklinde ele alındı. ABD bu konuyu yaygın biçimde dokümanlarına ilave etti. Son olarak işaret ettiği; Rusya, Çin, İran ve Güney Kore ile ilgili çerçeve literatürde tam bir Gri Bölge Operasyonu halinde yer buldu. ABD Savunma Bakanlığı ve ABD Ordusu Eğitim ve Doktrin Komutanlığı tarafından yayınlanan 2017 Raporunun tanımladığı Çok Alanlı Operasyonları terimi resmiyet kazanmıştır. 

Buna karşılık 1999’da iki Çinli askeri analist, Düzensiz Savaş operasyonlarının Çince versiyonunu yayınladı ve buna Sınırsız Savaş adını verdi. Albay Qiao Liang ve Albay Wang Xiangsui Sınırsız Savaşın teorisini yazdı.

Değişim hızlı ve anlaması güç. Caydırıcılık, Stratejik Risk ve Zamanı Kullanma kavramları değişti. Ayrıntıya bakalım:

  • Caydırıcılık: Bugüne kadarki bilgimle caydırıcılık konusunun barış ve istikrar için halen önemli olması gerektiğini düşünmekteydim. Ancak yeni düzende bu bile bir ideale dönüştürülmüşe benziyor ve reel politikte hesaba katılması gereken nokta bundan böyle çok miktarda değişik içerikli fiili sahaya yansıtmakla ilgileniyor. Yukarıdaki tanıma göre caydırıcılık dahi ortadan kaldırılarak planlı başka bir kazanım elde edilmesi söz konusu olabilmektedir. Bu aslında bizleri kaotik duruma iten bir senaryoyu sahaya yansıtmak demek olmaktadır.
  • Stratejik Risk Oluşturmak: Bu nispeten anlayabileceğimiz bir konudur. Eğer gücünüz varsa her alanda hasmın ayağına basarsınız, işin boyutlarını ve derinliğini artırırsınız, meseleleri kolaylıkla altından kalkılamayacak ve dünyaya ve kendi seçmenlerine hesap verilemeyecek noktalara getirirsiniz, bu şekildeki bir ortamdan küçük küçük de olsa çıkarlar ve imtiyazlar elde edersiniz, yaptığınız oldubittileri görünmez kılarsınız.
  • Zamanı Kullanmak: Güç ve etkinlik isteyen konulardır. Doğru yer ve zamanda en etkili yöntemi devrede tutarsanız stratejik başarıyı elde edebilirsiniz. Burası tamam! İşte bu tanımdan hareketle ele alınan ayrıntı, zamana oynamakla ilgili stratejik kazanım elde etme yönteminin planlanmasıdır. 

ABD veya Rusya gibi uzun yıllar birbirlerine hasım iki gücün belli formatlarda işaret edebilecekleri çok yöntemleri vardır. Peki, üçüncü ülke, örneğin Türkiye, bu rekabet ortamından ne yapabilir? Belki küresel ölçekte çok taraflı mesele ile ilgili olarak, ABD veya Rusya gibi olmasa da kendi bölgesinde hâkim olduğu dinamikleri iyi analiz ederek bölgesel planlarını aynı mantıkla çözebilir. Buna en iyi örnek Suriye’dir. Türkiye ölçeklediği alanda benzer tarzda uygulamalar yapmaktadır. Dahası Rusya ve ABD’nin birbirlerine olan rakip pozisyonlarını da oyununa katmaktadır. İşte bu tarz Türkiye gibi üçüncü ülkelerin planlarında değişik boyutların hesaba katılarak hareket edilmesi söz konusu olmaktadır.

Bu şartlarda öncelikle ifade edelim, plandaki bazı uygulamalar hemen sonuç alınacak baskın ve sürpriz karakterli, bazıları ise çok sonra etkisini gösterecek kadar uzun soluklu türden olmalıdır. 

Gri Bölge çalışmasında olması gereken amaç, strateji, prensipler ve planlama bilgileri neler?

  • Amaç: Faaliyetlerin sonucunda ne beklenecek? Kısa, orta ve uzun vadeli güç artırımı. Başka bir açıdan, refah ve güvenliği birlikte ilerilere taşımak. 
  • Strateji: Kurulan stratejide aldanmamak önemlidir, zira kısa vadeli kazançlar orta ve/veya uzun vadeli büyük kayıpları doğurabilir.
  • Prensipler: Konular ortaya çıktıkça ve etki-tepki ile değil; 1) inisiyatif, 2) baskın, 3) hedef, 4) zaman, 5) etkinlik, 6) elastikiyet, 7) teksif, 8) koordinasyon prensipleriyle gerçekleştirilmelidir.
  • Planlama: Bölge faaliyetlerinin uygulanacağı ülke/güç odakları tasnifine göre bakalım; 1) hepsi bir bütünlük ifade eder, eksik olmamalıdır, 2) her defasında ön alarak herkesten önce davranılmalıdır, 3) ayrı kategorideki ülke/güçlere ayrı planlar yapılmalıdır, takipleri de bu tasnif içinde gözden geçirilmelidir, 4) faaliyetler askeri ve diplomasi alanlarında olduğu kadar, hukuk, ekonomi, ticaret, teknoloji, siber, medya kanalları açılarak, baskıyla sürdürülmelidir. 

Bunun yanı sıra ilave yapılacaklar şunlardır: 

  1. Bölgesel Analizler: Henüz süper güç seviyesinde olmayan ülkeler veya güçler kendi planlarını yaparlarken, bölgesel dinamikleri herkesten çok iyi analiz etmeliler ve buna göre hassas noktaları kontrol ederek çalışmalılar yapmalılar.
  2. Çok Katmanlı ve Boyutlu Plan: Süper güçlerin birbirleriyle olan küresel çok alanlı savaşındaki durumu her an itibarıyla takip ederek fırsatlardan yararlanmalılar, dolayısıyla çok katmanlı ve boyutlu plan yapmak zorundalar. 
  3. Uluslararası Hukuk: Uluslararası dengelere ve hukuka dair çok açık haklılık sebepleriyle hareket etmek avantaj sağlayacaktır.

Uluslararası Hukuk henüz net bağlayıcılığı olmayan, aslında kendisi bir Gri Bölge olan konudur. Bu gri alan çok iyi bir baskı aracıdır. Uluslararası Hukuk diğer ögelerle desteklenerek kullanılır.

Gri Bölge Operasyonları, şiddet içermeyen ekonomik manipülasyondan paralı askerler kullanan düşük şiddet düzeylerine kadar, her türlü eylemi ifade eder. 

Eylemlerden bazıları şunlardır:

  • Konuşlanma, intikal, üslenme, danışmanlık, silah transferleri veya askeri tatbikatlar, 
  • Askeri bölgelere yönelik iddialar,
  • Yaptırımlar (hukuk dahil) ve ticaret engellerinin kullanımı (Ticaret Savaşları), 
  • Ekonomik Savaş,
  • Teknolojik Savaş, 
  • Bilgi Savaşı,
  • Diğer devletlerin ve devlet dışı aktörlerin desteklenmesi, 
  • Stratejik ve taktiksel avantaj elde etmek için tasarlanan diğer rekabet biçimlerinin tümünün rekabete dahil edilmesi.

Çin ve Rusya ile Amerikan stratejik rekabeti açısından uygulamada sürekli yeni yollar bulmak önemlidir. ABD stratejisi, Gri Bölge Operasyonlarını tanımlayan sabit kuralların olmadığını kabul eder. ABD açık bir biçimde askeri güç kullanımına gitmek ile diğer yandan siyasi, ekonomik veya ulusal, bölgesel ve küresel bazda geniş bir yelpazedeki farklı faaliyetlere dayalı rekabeti ayırır. Sonuçta Gri Bölge ve Düzensiz Savaş kriterleri bizlere ABD, Rusya ve Çin küresel bir uygulama değişikliğinin örneklerini sunar. 

Bu tür yöntemler tarihte değişik şekillerde kullanılmıştır. İmparatorluklar büyük güçleri temsil eder. Örneğin Osmanlı İmparatorluğu’nun Fransa’ya verdiği kapitülasyonlar tamamen Stratejik Gri Bölge uygulaması içinde değerlendirilebilir. Buradaki hedef Avrupa’yı da aşan alandır. Sonra konu başka sonuçlar doğurmuştur, bu ayrı. İmparatorlukların savaş alanlarına indirgenen son askeri uygulaması daha başka değerlendirilmelidir. Dünya Savaşları süreci ise bunlardan ayrı düşünülebilir. O süreçler daha komplikedir. 

Ortaya konan çalışmalardaki “coğrafi dağılım yoluyla analiz yapma biçimi” önemli görülmektedir. Kronoloji, faaliyetleri belirli kampanyalara göre renklendiren bir haritayı kullanır. Bu kampanyalar, pozitif veya negatif Gri Bölge Faaliyetlerini temsil eder. Bir kampanyanın renginin daha koyu tona sahip olmasıyla ülkelerin Rusya ile güçlü bir pozitif ekonomik, askeri veya sivil ilişkileri ifade ettiğini belirlemek mümkündür. Bu tür ilişkili ülkelerle Rusya silah satışları, doğal kaynaklara erişim, askeri ittifaklar ve ortak sivil kalkınma projeleri gibi faaliyetleri yürütür. ABD’nin küresel rekabetini doğrudan tehdit eden ve Rusya ile ittifak içindeki ülkeler haritada siyah renkle vurgulanıyor (İran ve Kuzey Kore). Bu analizde Gri renkte kalan ülkeler ya Rusya ile tarafsız bir ilişki ya da Rusya ile olumsuz rekabettedir. Ancak şöyle düşünülmelidir, Rusya bu Gri ülkelerle ilişkilerini daha da geliştirmek veya derinleştirmek üzere Aktif bir şekilde üzerinde çalıştığını ortaya koyar.

ABD için Rakipler

O halde Gri Bölge çalışmasında bu renk kodlamasını belirginleştirelim:

  • Siyah ülkeler/güçler: Hasım ile ittifak halinde olan ülkeler.
  • Koyu tonlu ülkeler/güçler: Hasmın çok yönlü Gri Bölge Operasyonlarına maruz kalmış, ittifak pozisyonuna yaklaşmış ülkeler.
  • Açık tonlu ülkeler/güçler: Hasmın üzerinde kısmen Gri Bölge Operasyonu yapabildiği ülkeler.
  • Gri ülkeler/güçler: Hasmın Gri Bölge Operasyonlarında karşı durduğu ve renklendirmek için çaba sarf ettiği ülkeler. Bu gruptakilere Aktif Tedbirler uygulanır.

Görüldüğü gibi çalışma tamamen Gri Bölge anlamı çerçevesinde şekillendirilir. Savaş ilan gibi eski yaklaşımlar yok!

Bu tür çalışmalar için karargahlar açmak ve uzmanların yönetiminde çalışmalar yapmak esastır. Değişik konular var: Ticaret, ekonomi, hukuk, askeri, sosyal, politik, teknolojik, medya (özellikle post truth) gibi ayrı departmanların çalışması gereken çok detay var.

Aşağıdaki harita ABD aşısından rakibi Rusya’nın Gri Bölge Faaliyetlerini resmeden:

Rusya’nın ABD’ye Yönelik Gri Bölge Faaliyet Kampanyaları

Ama neticede bu konu; 

  • Olağanüstü şartları hazırlayan, sahayı baskılayan, kriz yaratan, krizleri yöneten tarzda çalışmalar yumağını içerir ve 
  • Riskli sahalarda en ince detayına kadar karar mekanizmaları ile sistemlerin sistemini yönetmeyi hedefler bir çalışmadır.

Teorik yaklaşımla şunu da ilave edeyim. Bu yeni anlayışı hesap edemeyenlerin en önemli sorunu zaman eksenidir. Uluslararası ilişkilerin bu konusuna ekonomistler opsiyon borsası hesaplarında yer verirler. Basit bir anlatımla, maçın başındaki gol ile maçın son dakikasında atılan golün değeri aynı olmayabilir. Yani zamanın sona gitmediği durumda, sonuca yaklaştıkça hareket kabiliyeti azalabilir. Size anlattığım Gri Bölge konusunda bir oyuncunun, örneğin ABD’nin, sonlu oyunda karşındakilerin, örneğin Rusya, Çin, İran ve Kuzey Kore’nin, hareket penceresini daralttığından her kaybedilen zaman geri dönülmeyen çıkmaz durumu oluşturur. Dominant oyun teorisi oynar gibi adım atmadıkça, artarak kayıp vermek ancak beklenen bir kabul, sanki kader olur. Kazanımı yaratan hamlelerin sahibi, her şartta daha fazla hareketi tahmin etmelidir. Herkesçe hesap ve hatta takip edilebilen adımlar kolay lokmalardır. Adımlar beklenen yerlere atıldığından sürekli karşı tarafa avantaj sağlar. Halbuki çok fazla noktaya değişik hamleyle angajman gerçekleştiriliyorsa bu daha fazla caydırıcılık sağlar. Rakip her defasında geride kalır.

Denge konusu önemlidir, ama klasik düşüncedeki hata şurada, hareket halindeyken sabitmiş gibi dengede durmak nafiledir, çok boyutlu ve hareketli olarak dengede kalınabilir. Şimdiki bakış açısı zamanı ve olayı sabitliyor ve kayıtlar denge ifadeleriyle dolu. Halbuki bu çok anlamsız! Bütünsel çekim alanı yaratmak aynı zamanda çok fazla hareketi kapsar. Uzaydaki gezegenlerin dönülerine ve oluşlarındaki süreçlere bir bakın, tıpkı böyle düşünülmeli! Dış politikada klasik bakış açı sahipleri her bir incelemeyi laboratuvardaymışçasına kaydeder ve değerlendirir. Doğal ve yapay olanlar ayrı ele alınmalıdır, bu yeni bir değerlendirme biçimi demektir.

ABD tarafından ceridesi tutulan Rusya’nın Gri Bölge faaliyetleri yukarıdaki haritada görülmekte, hamleler çok ve küresel. Eğer bölgesel güç bunu hayacak olsaydı, rakibi lokal veya bölgesel ise hamleleri çok ve bölgesel olacak idi.

Şimdi güncel hayatta bize kaotik gibi gelen konuların ve aslında, “Ne kadar da çok olay oluyor!” dedirten karmaşıklığın asıl sebebini anlayabiliyor muyuz? Bir de büyümek ve küresel güç olmak isteyen ülkelerin her biri bu tür yeni tür çatışma ve rekabet yöntemlerini uygulamak zorundadır ve bu yapılırsa sahadaki kaotik durumun daha da fazla artacağı açıktır.

Küreselleşmenin dikte ettirdiği bir durum var. Küreselleşme kendi güç dinamiklerini üretti. Örneğin birçok ülke GSYİH’ndan fazla geliri olan küresel şirketler ve bazı hükümet liderlerinden daha fazla sözü dinlenen şahıslar ortaya çıktı. Bugün masaya oturduğunuzda muhatap kavramı içinde kapısı çalınacak başka güçler de hesabın içine veya yanına yönüne yerleşmiş durumda. Bu durumda Gri Bölge konusu tam da anlamını buluyor.

TÜRKİYE İNCELEMESİ

Türkiye’nin Gri Bölge Faaliyetlerini nasıl açıklarız? Bu anlamda kronolojik bir detaya girmeden ana hatlarıyla bölge içindeki bazı temel başlıklara yer vereceğim.

Türkiye’nin sahaya inerek politika yapmak yöntemine geçmesinden itibaren, ister istemez büyük güçlerin rekabet uygulamalarını analiz etmiş ve benzer uygulamaları kendine göre türetmiştir. Dolayısıyla hem Gri Bölge hem de Çok Alanlı Faaliyetler bağlamında işaret edilen birçok teorik konu Türkiye için de geçerli olmaya başlamış gözükmektedir.

Türkiye Gri Bölgeler için Çok Alanlı Faaliyetler bağlamında henüz askeri ve diplomatik çözümleri öne almaktadır. Bu konuyu “sahada ve masada” ifadesiyle özetlemektedir. Terörle mücadelede ise Uzaktan Önleme Stratejisini uygulamaya koymuştur. Suriye’deki süreçle beraber Türkiye yerel muhalefeti eğitmek ve bunlarla birlikte hareket etmek şeklindeki uygulamaya aktif bir biçimde dahil olmuştur. Bu şekilde önceki adı Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) olan silahlı muhalefet kanadı ile yola çıkmış, sınırına kurulmak istenen terör devletçiğine engel olmuş, daha sonra bu yapının Suriye Milli Ordusu (SMO) çalışmaları güçlendirilmiştir. Sonuçta SMO Suriye’de muhalif kanattır. Biz bu oluşumla hareket etmeye Hibrit Savaş uygulaması mantığıyla bakabiliriz.

Türkiye yakın zamanda çok kutuplu ve katmanlı stratejik faaliyetlerini yeni ortaklarla geliştirmek adına Yeniden Asya açılımını ifade ederek, buradan hareketle Orta Asya, Güney Asya ve Uzak Doğu ile ilgili politikalarına yeni bir boyut kazandırmıştır. Bu açılımın amacı daha çok ekonomik ve politik esaslıdır.

Türkiye’nin Gri Bölge bağlamında sürdürdüğü veya sürdürebileceği Çok Alanlı Faaliyetleridir. Türkiye’nin bu gruptaki faaliyetleri başat ülkeler (ABD, Rusya, Çin) cephesinde başka, diğer alanlarda daha başka sürdürülmektedir.

Küresel kaotik ortamı yaratan bu başat rakip grup ülkeler ve içindeki ve bağlısı güçlerdir. Ortam buysa soyutlanmak mümkün müdür?

Başat Ülkeler: ABD, Rusya, Çin bu kapsam içindedir. Bu başat ülkeler kendileri Gri Bölgelerde Çok Alanlı Faaliyetlerini planlayıp uygulamaktadırlar. Daha önceki paragraflarda birbirlerine rakip bu üç güçlü ülkenin birbirleri için küresel çapta faaliyetlerindeki doktrinleri ve örneğini görmüş idik. Hepsinin birden dünyanın çeşitli noktalarına teknolojik, ticari, ekonomik, sosyal, politik, askeri, biyografik, siber, medya, vs. konuları fazlasıyla yaratıp bastığını düşünürsek, ortaya çıkan kaotik durumun, örneğin Türkiye’nin alanındaki etkisinin ne denli karmaşıklık yaratabileceğini de anlamış oluruz. 

Şimdi başat ülkelere (ABD, Çin ve Rusya’ya) ilave durumu açıklayacağım.

Türkiye Açısından Bölgesel Faaliyetler (örnektir):

  1. Doğu ve Güney Doğu Ülkeleri Kampanyası: Suriye, Irak, İran, Ermenistan, İsrail, Lübnan.
  2. Sorunlu Akdeniz Ülkeleri Kampanyası: Fransa, Yunanistan, GKRY.
  3. Sorunlu Müslüman Ülkeler Kampanyası: Mısır, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE).
  4. Yakın Ülkeler Kampanyası: Libya, Katar, Ukrayna, Romanya, Bulgaristan, Gürcistan, Arnavutluk, Kuzey Makedonya, Hırvatistan, Sırbistan.
  5. Uzak Dost Ülkeler Kampanyası: Venezuela, Güney Kore.
  6. Kardeş Ülkeler ve Türk Konseyi Kampanyası: Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Macaristan; Azerbaycan, Pakistan.
  7. Avrupa Ülkeleri Kampanyası: Almanya, İtalya, İspanya, İngiltere.

Gri Bölge mantığıyla; Türkiye’nin rakip (hasım) diye adlandırabileceği ülkeler kimler? Fiili komşuları olan ABD ve Rusya baştadır. Daha sonra Fransa, Yunanistan, GKRY, Ermenistan, Mısır, BAE ve Suudi Arabistan gelmektedir. Bu rakiplerin güdümündeki, hasmın ittifak kurarak kendi faaliyetlerini yürüttükleri kimler? Rejimler, bölgesel terör örgütleri, sahte liderler, radikal terör örgütleri, paralı askerler olmaktadır. Burada rakibe ve rakibin güdümündeki siyahlığa böyle bakmak gerekir. Peşinden, siyahtan griliğe doğru renk tonları grubu içindeki ülke ve güçleri rakibin faaliyetlerine göre okumak gerekir.

Bazı bölgeleri özet halinde bir tabloda görelim. Güvenlik Politikaları çalışması için bu tablo tam değildir. Tablo örnek olması bakımından çokça sözü edilen bazı bölgelerin nasıl tasnif edilebileceğini göstermek için düzenlenmiştir. Şöyle:

Gri Bölge Faaliyetleri

Görüldüğü üzere yukarıdaki tabloda Irak, Suriye, Ermenistan, Libya ve Mısır örneklenmiştir. Esasen Bölgesel Faaliyetler adı altına alınan tüm ülke/güçler bu şekilde ele alınır. Libya Bölgesinde Mısır rakip ülke konumundadır. Eğer Mısır’ı Bölge Faaliyeti içinde ele alırsak rakipler değişir; ABD, Rusya, İngiltere, Fransa ve İsrail olur. Mısır siyah güç rejimdir.

Türkiye yoğun bir faaliyet temposu içerisindedir. Akdeniz’de, Libya’da, Irak’ta, Suriye’de… Şüphesiz çok yönlü ve kararlı bir tutum sergileniyor. ABD, Rusya, Fransa, Almanya, vs. ülke devlet başkanlarının en fazla temas ettiği ülke neredeyse Türkiye oldu.

Kampanyalarda daha ziyade askeri diplomatik ve politik faaliyetler sürdürülüyor. İhtiyaçlar neler? Halen birtakım önemli faaliyetler bölgesel ve küresel çapta, dikkat çekici ölçekte sürdürülüyor. Yine de bazı alanlarda yoğunlaşma sağlanması gerektiği açık. Bunların en başında Siber Savaş ve Medya Operasyonları gelmektedir. Bu iki teknik konuda daha fazla yatırıma gerek duyulmaktadır.

Bir de buna Uluslararası Hukuk alanında uygulama eksikliğinin giderilmesi gerektiğini eklememiz gerekiyor. Davalar açıp kazanmak gerekiyor. Zira Türkiye bu konuda çok avantajlı ve bakir; tecavüzkar olanların birçok hukuksuz oldubittilerinden mustarip olmuş bireysel ve kamusal dava konuları var.

Türkiye’nin yumuşak karnı ise Ekonomik Savaş için yeterli imkanları oluşmuş değil. Ekonomik bakımdan yola çıkıldığında çoğu çabada küresel ölçekte çalışmalar yapmak gerekiyor.

Bu yöntemin gereği olarak özetleyelim: Türkiye rakibini karşısına almıyor, grilikler içinde operasyonlarını sürdürüyor; rakiplerin faaliyetlerinin bütününe bakarak değerlendirme yapıyor; kronolojik değerlendirme esastır; askeri, sivil ve gündem meseleleri fiilen sonuç alacak biçimde türetilir.

Görüldüğü gibi günümüzde düşman kavramı çok farklı bir yere kaymıştır. Uluslararası İlişkiler ve Güvenlik Uzmanları bu tür yeni anlayışları iyi tarif etmelidirler. Eğer eski akılla yeni gelişmelere açıklık getirmek gibi bazı zorlamalar içine girilirse halk bunu anlamakta güçlük çekebilir. ABD, Rusya ve Çin bu sosyal bilim alanında tarifleri değiştirmiş, biz neden değiştirmedik? Joseph Nye’nin Yumuşak Güç uygulamasını dahi beş yıl gibi bir süre sonra kitaplarına yazan uzmanlarımız bu teorik açıklamalardan yararlansınlar ve müfredatlarına Gri Bölge konusunu ilave etsinler. Önce fikirde geri kalmamak gerekir…

NOT: Alıntı yapıldığında referans verilmesi ve kişisel haklara riayet edilmesi gerekmektedir.

Bir yanıt yazın

Your email address will not be published.

mgkdan-teror-ve-kuresel-tedbir-mesaji
ÖNCEKİ YAZI

MGK’dan Terör ve Küresel Tedbir Mesajı

lubnan-coktu
DİĞER YAZI

Lübnan Çöktü

Güvenlik 'ın son yazıları

86 views

Küresel Silahlanma Tartışmaları

Her ülke silahlanıyor? Bu silahlanmanın caydırıcılık amacıyla yapılıyor olması bize neyi açıklar? Asıl konu egemenlik mi, küresel mücadele içinde daha fazla güçlü olabilmek mi? Bilinmedik şeylerden mi bahsediliyor? Bu soruları cevaplandıracağız. Ayrıca Macron ve Putin neler söyledi, değerlendireceğiz. Bu şekilde, asıl ilgilendiğimiz olgular ve temel düşünceler olacaktır.
82 views

Milli Güvenlik Siyaseti

Türkiye daima kazanan ve gelişen olmak zorundadır, başka türlü düşünülemez! Milli Güvenlik Siyaset Belgesi (Kırmızı Kitap) gibi dokümanların kendi gücü için geri planda çok çalışılmalı, fikri altyapısı ve anlayışı özgün ve tutarlı olmalıdır. Ama önemlisi; bunun uygulanmasında herkesin, her kurumun, her şirketin, inanarak, gösterilen hedefleri elde etmek amacıyla, bütünlük halinde ve bu bağlamda tek yolda yürümesi gerekmektedir. Bu, "devlet disiplini" konu ve kapsamını aşan bir yaklaşımdır, ülkece disiplinli olmayı gerektirmektedir. Eğer ülkece disiplinliysek hak edilen gelişmenin yolunda oluruz! Siyasetin kendisi, entelektüel yaklaşımlar veya iş dünyası bizi yolumuzdan alıkoymamalıdır. Bu çok hassas bir konudur.
78 views

Küresel Stratejik Savunma 

Bu makalede, küresel savunma ve küresel strateji, savunma sanayiine olan ihtiyaç, bununla refah ve güvenlik yönleriyle kazanılacak avantaj, stratejik plan ve proje konuları ve KAAN projesinin değeri ortaya konacaktır. ABD, Rusya, Birleşik Krallık ve Türkiye örnekleri üzerinde duracağım.
110 views

Ukrayna-Rusya Savaşı ve Geleceği

İkinci yılı dolan, üçüncü yılının da hızlıca geçeceği öngörülen, hemen herkesi ilgilendiren önemli bir savaşı değerlendiriyorum. Bugünden yarına bakılırsa, gelişmeler Ukrayna aleyhine gibiyken, acaba ne yapılırsa durumda önemli bir değişiklik yaratılabilir? Yoksa bugünkü muğlaklık devam mı edecek? Cephede ve stratejik alandaki sorunlar nasıl gelişiyor? Putin, satranç hamlelerini ustaca yapabiliyor mu?
126 views

Dersimiz Terörle Mücadele

Yerel seçimlerin arefesinde medyada uzmanlar arasında ve entelektüel seviyede ilginç tartışmalar oluyor ve ben bunlara bakarak, bugün bile terörle mücadeleyi anlamayanlar var, diyorum. Nasıl mı? Bunu anlatacağım. Ama daha önemlisi, en azından son kez olsun isterim, teröristlerin yöntemlerini, siyaset yapma biçimlerini, sistemli istismarın durumunu, Gri Bölge Operasyonlarını, Hibrit Savaşı ve Asimetrik Savaşı açıklayacağım.
DÖNBAŞA

Okumadan Geçme