Ukrayna-Rusya Savaşının Durum Değerlendirmesi (G40)

Ukrayna ve Rusya arasındaki savaşın “harekât hedefleri” yönüyle takibini belli bir formatta güncelleyerek sürdüreceğimi ifade etmiştim. Yayımlanan G10, G20 ve G30’den sonra (Ukrayna-Rusya Savaşının Durum Değerlendirmesi) bu G40 raporu şeklinde dördüncüdür. 

Bu raporda aşağıdaki süreç grafiğini ekledim:

G (24 Şubat) gününden G40 (4 Nisan) gününe kadar ana hatlarıyla savaşta yaşananlar bu akışta görülmektedir. Yaklaşık 9-10 Mart 2022’ye kadar az da olsa sahada harekâtı geliştirebildiği gözlenen Rusya’nın bu tarihten sonra, yaklaşık 22-24 Mart 2022 tarihlerine kadarki ara dönemde, harekatta durgunluk yaşadığı gözlenmiştir. Bu tarihten sonraki evrede;

• Ukrayna’nın Rusya birliklerine “karşı taarruzlar” yapabildiği,
• ABD ve Ortaklarının (NATO dahil) Avrupa’dan Rusya’ya daha yüksek sesle konuşma yaptıkları, ilave yaptırımları ilan ettikleri, 
• İstanbul’da heyetlerin bir ateşkes veya barış arayışı için görüştükleri, görüşmelere devam etme kararı aldıkları,
• Rusya’nın işaret ettiği Özel Operasyon için II. Safhada Donbass’a ve Kırım’a daha fazla eğilecekleri, diğer alanlardan çekilecekleri, Chernihiv ve Kiev bölgelerinden büyük oranda çekildikleri anlaşılmıştır.

G40 (Dördüncü 10 Gün: 27 Mart – 4 Nisan 2022)

(Elde edilmesi istenen belirlenmiş parametrelere göre hedef seviyesi ve hissedilme süresi yönleriyle belirlenen değer ile şu anki seviye ifade edilir.)

I. ABD’nin ve ortaklarının cayması:

1. Rusya’nın yaptırımlara direnmesi (%70 seviyede ve 1 yıldan fazla hissedilirse): Şu anki seviye %10
2. Çin’in Rusya’ya açıkça desteğini artırması (%50 seviyede): Şu anki seviye %15
3. Avrupa’da enerji sorununun artması (%60 seviyede ve 6 ay hissedilirse): Şu anki seviye %35
4. Nükleer Savaş riskinin aşırı artması (%30 seviyede, hassas): Şu anki seviye %1
5. Biden’ın politikasının geçersiz kalması (%80 seviyede ve 1 yıldan fazla hissedilirse): Şu anki seviye %1

II.Putin’in cayması:

1. Sosyo-Ekonomik ve Teknolojik yaptırımların baskısı (%70 seviyede ve 4 ay artan şiddette hissedilirse): Şu anki seviye %50
2. Sosyo-Politik ve Medya yaptırımların baskısı (%70 seviyede ve 4 ay artan şiddette hissedilirse): Şu anki seviye %40
3. Ukrayna’nın direnmesinin artması (%50 seviyede ve 4 ay artan şiddette hissedilirse): Şu anki seviye %40
4. Rusya’nın içerisindeki güç odaklarından tepkilerin artması (%50 seviyede ve 3 ay artan şiddette hissedilirse): Şu anki seviye %30
5. Harekatın istenen şekilde gitmemesi (%90 seviyede ve 4 ay artan şiddette hissedilirse): Şu anki seviye %70
6. Putin’in politikalarının geçersiz kalması (%50 seviyede ve 4 ay artan şiddette hissedilirse): Şu anki seviye %25
7. ABD’nin Siber Savaş baskısının artması (%50 seviyede ve 1 yıl artan şiddette hissedilirse): Şu anki seviye %20

III.a.Zelensky’nin cayması:

1. Rusya’nın baskısı (%50 seviyede ve 4 ay artan şiddette hissedilirse): Şu anki seviye %30
2. Halkın zor şartlara itilmesi (%50 seviyede ve 4 ay artan şiddette hissedilirse): Şu anki seviye %45
3. Ukrayna altyapısının çökmesi (%60 seviyede ve 3 ay artan şiddette hissedilirse): Şu anki seviye %40
4. Ukrayna kaynaklarının Rusya kontrolüne geçmesi (%60 seviyede ve 3 ay artan şiddette hissedilirse): Şu anki seviye %15
5. Ordunun desteği kesmesi (%80 seviyede ve 4 ay artan şiddette hissedilirse): Şu anki seviye %5
6. Kiev’in düşmesi (%30 seviyede): Şu anki seviye %1
7. ABD ve ortaklarının aktif desteğini kesmesi (%10 seviyede ve 1 ay hissedilirse): Şu anki seviye %1
8. Ülkenin istilası (%40 seviyede): Şu anki seviye %1
9. Zelensky’nin politikasının geçersiz kalması (%50 seviyede ve 4 ay artan şiddette hissedilirse): Şu anki seviye %5

III.b.Ukrayna halkının cayması:

1. Rusya’nın baskısı (%50 seviyede ve 4 ay artan şiddette hissedilirse): Şu anki seviye %30
2. Ülke topraklarının belli bölümünün Rusya kontrolüne geçmesi (%40 seviyede): Şu anki seviye %15
3. Kiev, Odessa, Sumy ve Kharkiv’in Rusya kontrolüne geçmesi (%60 seviyede): Şu anki seviye %20
4. Mariupol’un Rusya kontrolüne geçmesi (%40 seviyede): Şu anki seviye %35
5. Ukrayna altyapısının çökmesi (%60 seviyede ve 3 ay artan şiddette hissedilirse): Şu anki seviye %40
6. Ukrayna kaynaklarının Rusya kontrolüne geçmesi (%60 seviyede ve 3 ay artan şiddette hissedilirse): Şu anki seviye %15

III.c.Ukrayna ordusunun cayması:

1. Rusya’nın baskısı (%70 seviyede ve 6 ay artan şiddette hissedilirse): Şu anki seviye %15
2. Dış askeri yardım kesintiye uğraması (%80 seviyede ve 2 ay artan şiddette hissedilirse): Şu anki seviye %5
3. Milislerin desteğinin kesilmesi (%60 seviyede ve 3 ay artan şiddette hissedilirse): Şu anki seviye %5
4. Liderliğin kesilmesi (%50 seviyede ve 1 ay artan şiddette hissedilirse): Şu anki seviye %1
5. Kiev, Odessa, Sumy ve Kharkiv’un Rusya kontrolüne geçmesi (%60 seviyede): Şu anki seviye %20
6. Mariupol Rusya kontrolüne geçmesi (%40 seviyede): Şu anki seviye %35
7. Donbass direnişinin kaybedilmesi (%80 seviyede): Şu anki seviye %35
8. Askeri birlikler (özellikle 93ncü, 92ncü, 81nci, 95nci, 54ncü, 17nci, 57nci, 72nci, 1nci, 14ncü Tugaylar) bulundukları bölgeleri tutamazlarsa ve ağır zayiat alırlarsa (%80 seviyede ve 3 ay artan şiddette hissedilirse): Şu anki seviye %30
9. Deniz bağlantısının kesilmesi (%50 seviyede): Şu anki seviye %45
10. Hava Üstünlüğünün kaybedilmesi (%30 seviyede): Şu anki seviye %20
11. Ülke topraklarının 1/3’nün istilası (%40 seviyede): Şu anki seviye %10
12. Moral ve motivasyonun kaybolması (%70 seviyede en az 6 ay artan şiddette hissedilirse): Şu anki seviye %5

MUKAYESELİ TABLO

Öne çıkan savaş/operasyon türleri ve Beklenen Gelişmeler

• Küresel Ekonomik Savaş: ABD lehine, Rusya aleyhine gelişmektedir. 
• Küresel Enformasyon Savaşı: Ukrayna ve onu destekleyen ABD ile Ortaklarının lehine gelişmektedir.
• Şehir Savaşı (Meskûn Mahal Çatışması): Mariupol’da şehir savaşı yaşanmaktadır.
• Konvansiyonel Savaş: Operatif seviyededir. Rusya bu savaşa “Özel Operasyon” adını takmıştır. Ayrıntılar aşağıdadır.

Her ne kadar güç kapasitesi fazlaysa da askeri durum Rusya aleyhine dönmeye başlamıştır. Bunun üzerine G30’da hedefini yenilemiştir. Rusya’nın Ukrayna’da olası II. Safha pozisyonunun aşağıdaki gibi neticelenmesi beklenmektedir.

Rusya, direnişinin fazla olduğu kentlerde yıkıcı etkisini daha fazla göstermeye başlamıştır. Donbass ve Mariupol’da Rusya’nın ateş gücüyle baskısı sürüyor. İzium’daki dengeyi lehine çevirebilmek için Rusya, Kharkov’dan güneye birlik sevk etmek istemekte, buna karşılık Ukrayna güçleri bunu engellemeye çaba sarf etmektedirler. 

Rusya’nın Odessa’ya girmesi beklenmemektedir. Kherson su kaynakları yönüyle önemlidir. Kırım’a su buradan gitmektedir. Kherson’u ele geçiren Rusya burayı elinde tutmaya gayret etmektedir. 

Rusların Deniz Ablukası devam etmektedir. Bu noktada serbest kalan Ukrayna’ya ait mayınların Karadeniz’den üst akıntı yollarını takip ederek İstanbul Boğazı’na doğru ilerlemesine tanık olunmuş, bulunan mayınlar Türk Deniz Kuvvetleri unsurlarınca etkisiz kılınmıştır. Bugüne kadar Türkiye 2 adet, Romanya 1 adet mayın etkisiz hale getirmiştir.

Ukrayna güneyi bir ölçüde Rusya kontrolündedir. Buna rağmen Mariupol’da kritik çatışma devam etmektedir. Çatışma kentin içerisindedir. Rusya aşırı güç kullanarak yıkıma gitmiştir. Hatta denizden de atış yapılmaktadır. Yakın zamanda Mariupol’deki direnen güçler arasında irtibat kaybolma noktasına gelmektedir. Bugünlerde Rus kuvvetleri Mariupol’daki Azovstal ile Primorsky bölgelerini birbirinden koparmak maksatlı operasyonlarını yoğunlaştırmaktadır. Rusya, Azak’taki bu kendi almak istemektedir.

G30’da Rusya Savunma Bakanlığı birinci sıradaki hedefinin Kiev olmadığını ifade etmesi dikkat çekmiştir. Sahada Ukrayna birlikleri İrpin, Bucha, Vorzel, Borodyaka, Andrivka ve Makariv’i geri almışlardır. Bucha’dan Rusya geri çekilirken sivilleri yok yere öldürdüğü ortaya çıktı. Kremlin 30 Mart itibariyle buradaki askerlerinin geri çekildiğini iddia etmektedir. Bu durum Kremlin ile sahadaki askeri birlikler arasında büyük bir kopukluk olduğunun da göstergesidir.

Bugünlerde Rusya taktik av-bombardıman uçaklarıyla yaklaşık 300 sorti üretmektedir. Uçuşlar Donbass bölgesinde yoğunlaşmaktadır. Ukrayna ordusu omuzdan atılan füzelerle az da olsa uçak ve helikopter düşürmeye devam etmektedir.

• Stratejik Seviyeli Savaş: Rusya nükleer tehditte bulunuyor. Savaşın stratejik seviyedeki durumu “tehdit etme” düzeyindedir. NATO buna “retorik” gözüyle bakmaktadır. Nükleer Savaş beklenmemektedir.
• Gölge Savaşı: Lidere (Zelensky) suikast yapılması hususu gündemden düşmüş gözükmektedir.
• Siber Savaş: Rusya, ABD ve İngiltere tarafından siber taarruzlar karşılıklı yapılmaktadır. Bu konuda ABD ve Ortakları daha etkili görünmektedir.

Dönem İçindeki Takti/Operatif Gelişmeler 

Dönem içinde değişik kaynakların açıklamaları var. Bunlara bakalım:

• Rus askerileri Bucha’da katliam yaptı. 
• Donbass bölgesine ilave Wagner paralı askerleri getirildi.

Ukrayna direndi, hem kimsenin beklemediği şekilde. Rusya lojistik, taktik, bir sürü hata yaptı. Rusya’nın savaş için iyi bir mevsim seçmediği, lojistik sorunlarının fazla olduğu, harekât planlarının siyasi hedefini/hedeflerini karşılamak için yetersiz kaldığının anlaşıldığını ifade ettim. Buna karşılık Ukrayna’nın; iyi bir savunma yaptığı, coğrafyayı iyi kullandığı, lojistik hatları istismar edebildiği, Rusya’yı şehir savaşına çektiği, Batı’dan aldığı desteği (hafif silahlar ve güdümlü roketler, istihbarat, siber, vs.) iyi kullandığı, anlaşılmaktadır. 

Stratejik ve Çok-Uluslu Gelişmeler

• NATO’nun 6-7 Nisan Brüksel Dışişleri Bakanları toplantısına davet edilenler: (Avrupa’dan) Ukrayna, Finlandiya, İsveç, (Transkafkasya’dan) Gürcistan, (Pasifik’ten) Avustralya, Yeni Zelanda, Japonya ve Kore Cumhuriyeti. Genel Sekreter Stoltenberg Finlandiya ve İsveç’i İttifak’a kabul etmek için istekliliğini bir kez daha bildirdi.
• Pakistan’da İmran Han Hükümeti güvenoyu alamadı, seçimler tekrara yinelenecek.

Sonuç: “G40” Ukrayna Savaşı Genel Değerlendirmesi 

G30’a kadar Rusya’nın durumu her geçen gün kritikleşmekteydi. Kendilerinin Özel Operasyon dedikleri bu harekât hedefini safhalara bölerek açıklamalarını ve sahada buna göre yeniden tertibat almalarını müteakip son 10 günde (G30-G40 arasında) durumlarını yatay seyre getirebilmişlerdir. Buna karşılık başlangıçta ABD ve Ortakları etkinlik gösterip göstermeyeceği şeklinde kritik bir seyirdeyken, uyguladıkları politikaların meyvelerinin G30’dan sonra alarak, bu dönemden sonra gayet iyi durumda gözükmektedirler. Bu durum hem onların politikalarının doğruluğunu teyit eder hem de savaşın taraflarının birbirlerine olan etkilerinin sonucuna bağlı Rusya’nın giderek avantajını kaybetmesiyle ortaya çıkar. En dezavantajlı olan Ukrayna’nın zaman içinde durumunu geliştirdiği gözlenmektedir. Bunda hem kendi çabası hem de aldığı desteğin payı vardır. Ayrıca Rusya’nın hataları da Ukrayna’nın başarısını öne çıkaran bir etken olmuştur.

Kremlin’in bu şartlarda ya Onurlu Çıkış için kendine bir kapı bulması gerekecektir ya da Özel Operasyon’u sürdürecektir. Bu dönem G30 sonuçlarını koruyor. Nisan ayı iyi değerlendirilmelidir. Taraflar üzerine kalıcı ateşkes ve barış amaçlı girişimlerin artırılması evresine girildi. Barış/ateşkes için teknik görüşmeler sürdürüyor. Nisan ayında liderler arasında da bir temas olabilir. G40’ta %41’lik seviye oldukça kritik süreci işaret etmektedir. Rusya harekatın seyri ve yaptırımlar nedeniyle daha hassas bir konumdadır (%64). “Onurlu Çıkış” şartları oluşturulur ise buradan ateşkes veya barış adına bir sonuç çıkarılması mümkün gözükmektedir. Geç kalınır ise durum kronikleşir, ateşkes olsa bile çatışmalar değişik alanlarda devam edebilir. Durum kronikleşirse G60’taki açıklamasına bakmamız gerekecektir. Rusya II. Safhayı ve sonrasını tanımlayacak, buna bakılacaktır.

Sürecin akışında da görüldüğü üzere, Ukrayna’da, özellikle Donbass (Doğu) ve Kırım (Güney) bölgelerinde, Rusya’nın adımlarını takip etmeye devam edeceğiz. Ancak savaş belirtilen alanlarda yoğunlaşırken, daha çok konuşulan konular diplomatik-politik alanda gelişme gösterebilir.

NOT: Fikri mülkiyet hakları gereği bu bilgileri referans vererek kullanabilirsiniz.

Gürsel Tokmakoğlu