Ukrayna-Rusya Savaşının Durum Değerlendirmesi

Ukrayna ve Rusya arasındaki savaşın “harekât hedefleri” yönüyle takibini aşağıdaki formatta güncelleyerek sürdüreceğim. Bu ülkemizde pek bilinmeyen bir formattır. Örnek bir analitik çalışmadır. Bu alanda çalışanlar için ders niteliğindedir. Ancak bu analiz ile esas bakımından burada verilmek istenen, Ukrayna Savaşı’nın ve küresel yaptırımların etkisinin gidişatı hakkındadır. Buradaki güncellemelere bakarak topyekûn değerlendirmeye ve gelişme sonuçlarına dair fikir elde edebileceksiniz.

Buraya aynı formatı 10 gün periyodlarla mevcut yazıya ekleyerek ilerleyeceğim. Değişimlere paralel yapılan değerlendirmelerde düzeltmeler göreceksiniz.

Ukrayna Savaşı desek de bu aslında ABD’nin “liberal demokrasi” olarak tanımladığı düzeni ile (bugün) Rusya’nın “otokratik/oligarşik kapitalizm” diye tarif edilen düzeni arasında sürmektedir. Ukrayna bu iki düzenin arasında sıkışmış haldedir, ancak bu ülke belirleyici olma hüviyetine sahip bir jeopolitiktir.

Harekât planlarının hedefleri vardır ve atanmış komutan bunu takip eder. Ana karargahtaki operatif ve stratejik hedefleri seçenler ise taarruz hedef çalışanlarıdır. Taarruz edilecek hedefleri seçenler komutanın harekât hedeflerini seçecek türde seçimler yapar. Taarruzda hedef kategorileri ve listeleri vardır. 

Hedef Ukrayna Savaşı için Rusya’da Genelkurmay Başkanı hangi hedefleri belirler? Buna karşılık Ukrayna liderleri veya Güvenlik Konseyi Heyeti hangi hedefleri esas alır? ABD ve ortakları aynı şekilde duruma nasıl bakarlar? Bunun gibi soruların cevaplanması gerekir.

İlk 10 Gün (24 Şubat – 5 Mart 2022)

(Elde edilmesi istenen belirlenmiş parametrelere göre hedef seviyesi ve hissedilme süresi yönleriyle belirlenen değer ile şu anki seviye ifade edilir.)

1.ABD’nin ve ortaklarının cayması:

• Rusya’nın yaptırımlara direnmesi (%70 seviyede ve 6 ay hissedilirse) 
  • Şu anki seviye %10
• Çin’in Rusya’ya açıkça desteğini artırması (%50 seviyede) 
  • Şu anki seviye %10
• Avrupa’da enerji sorununun artması (%60 seviyede ve 6 ay hissedilirse) 
  • Şu anki seviye %30
• Nükleer Savaş riskinin aşırı artması (%30 seviyede) 
  • Şu anki seviye %10
• Ortalama: %52
  • Şu anki seviye: %15
• Hedef değerlendirmesi: Pes etmek için kritik eşiğe gelmedi.

2.Putin’in cayması:

• Yaptırımların baskısı (%70 seviyede ve 4 ay artan şiddette hissedilirse) 
  • Şu anki seviye %10
• Ukrayna’nın direnmesinin artması (%50 seviyede ve 4 ay artan şiddette hissedilirse) 
  • Şu anki seviye %30
• Ortalama: %60
  • Şu anki seviye: %20 
• Hedef değerlendirmesi: Pes etmek için kritik eşiğe gelmedi. Seviye artışı hızla gelişebilir, izlemek gerekir.

3.a.Zelensky’nin cayması:

• Rusya’nın baskısı (%50 seviyede ve 3 ay artan şiddette hissedilirse) 
  • Şu anki seviye %10
• Halkın zor şartlara itilmesi (%50 seviyede ve 1 ay artan şiddette hissedilirse) 
  • Şu anki seviye %30
• Ukrayna altyapısının çökmesi (%60 seviyede ve 3 ay artan şiddette hissedilirse)
  • Şu anki seviye %20
• Ordunun desteği kesmesi (%80 seviyede ve 4 ay artan şiddette hissedilirse) 
  • Şu anki seviye %5
• Kiyev’in düşmesi (%30 seviyede) 
  • Şu anki seviye %5
• ABD ve ortaklarının aktif desteğini kesmesi (%10 seviyede ve 1 ay hissedilirse)
  • Şu anki seviye %5
• Ülkenin istilası (%40 seviyede) 
  • Şu anki seviye %10
• Ortalama: %46
  • Şu anki seviye: %12
• Hedef değerlendirmesi: Pes etmek için kritik eşiğe gelmedi.

3.b.Ukrayna halkının cayması:

• Rusya’nın baskısı (%40 seviyede ve 4 ay artan şiddette hissedilirse) 
  • Şu anki seviye %30
• Ülke topraklarının belli bölümünün Rusya kontrolüne geçmesi (%40 seviyede) 
  • Şu anki seviye %10
• Kiev, Odessa ve Harkov’un Rusya kontrolüne geçmesi (%50 seviyede) 
  • Şu anki seviye %10
• Ukrayna altyapısının çökmesi (%60 seviyede ve 3 ay artan şiddette hissedilirse)
  • Şu anki seviye %20
• Ortalama: %48
  • Şu anki seviye: %18
• Hedef değerlendirmesi: Pes etmek için kritik eşiğe gelmedi. Ülkeden çıkış 1 milyon kişi.

3.c.Ukrayna ordusunun cayması:

• Rusya’nın baskısı (%70 seviyede ve 6 ay artan şiddette hissedilirse) 
  • Şu anki seviye %5
• Milislerin desteğinin kesilmesi (%60 seviyede ve 3 ay artan şiddette hissedilirse) 
  • Şu anki seviye %5
• Liderliğin kesilmesi (%50 seviyede ve 1 ay artan şiddette hissedilirse) 
  • Şu anki seviye %1
• Kiev, Odessa ve Harkov’un Rusya kontrolüne geçmesi (%50 seviyede) 
  • Şu anki seviye %5
• ABD ve ortaklarının aktif desteğini kesmesi (%80 seviyede ve 1 ay hissedilirse)
  • Şu anki seviye %5
• Ülkenin istilası (%40 seviyede) 
  • Şu anki seviye %10
• Ortalama: %58
  • Şu anki seviye: %5
• Hedef değerlendirmesi: Pes etmek için kritik eşiğe gelmedi.

“G-10” Ukrayna Cephesi (Stratejik/Operatif/Taktik) Genel Değerlendirmesi: 

• Ukrayna’nın topyekûn durum değerlendirmesi: Ortalama %47.
  • Şu anki seviye: %12
  • Değerlendirme: Savaşın süresinin uzama eğilimine girmesi.
• Rusya saldırısı altındaki Ukrayna’nın savaştan olumsuz etkilenme seviyesi %25.
• Taraflarda cayma eşiğine gelen aktör yok. Savaş süresi (en az 3 ay) uzama eğiliminde. Eğer savaş 3 ay uzarsa pes etmeye yakın aktör hem Putin hem de Zelensky ile Ukrayna halkı kritik eşiğe yaklaşır bir duruma gelir.
• İzlenmesi gerekenler: 
  • Rusya’da Putin’in ve Ukrayna’da Zelensk’nin liderlik durumu.
  • ABD ve ortaklarının küresel etkisi.
  • Şu an için kritik Kiev, Harkov, Odessa ve Mariupol kentleri.
• Öne çıkan savaşlar ve operasyonlar:
  • Küresel Ekonomik Savaş.
  • Küresel Enformasyon Savaşı: Ukrayna ve onu destekleyen ABD ile ortaklarının lehine gelişmektedir.
  • Taktik Şehir Savaşı (meskûn mahal çatışması). Ukrayna savaşı kısa/orta vadede çözülemezse Gerilla Savaşı riski devam edecektir.
  • Konvansiyonel Savaş: Operatif seviyededir.
  • Stratejik Seviyeli Savaş: Rusya nükleer tehditte bulunuyor. Savaşın stratejik seviyedeki durumu “tehdit etme” düzeyindedir.
  • Gölge Savaşı: Lidere (Zelensky) suikast yapılması hususu gündemdedir.
• Rusya’nın Konvansiyonel Savaş hedef seçimleri:
  • Stratejik: Ayrı ayrı, dünyaya ve Ukrayna halkına verilecek mesaj ve ülkede elektrikleri kesmek için nükleer santral (Zaporijye).
  • Operatif: 1) Hava kuvvetleri imkân ve kabiliyetleri. 2) Harkov valilik binası. 3) Ukrayna’da haberleşmeyi kesmek için televizyon anteni (Kiev). 4) Odessa limanı.
• Rusya’nın Konvansiyonel Savaş silah seçimleri:
  • Stratejik: Henüz kullanmadı, tehdit eder şekilde göstermekte.
  • Operatif: 1) Uçaktan atılan güdümlü 3M54-1 Kalibr füzesi (deniz versiyonu da var, gerektiğinde atacaklardır). 2) Satıhtan atılan İskender füzeleri.
  • Taktik: Topçu, roket, termodinamik mühimmat.
• Propaganda temaları:
  • ABD (küresel baskılayan taraf): “Otokrasileri bitireceğiz.”
  • Rusya (saldırgan taraf): 1) Dünyaya yönelik, “Nükleer savaş çıkartırım.” 2) Ukrayna’ya yönelik, “Biz kardeşiz. Yönetim ve içinizdeki Neonaziler bizi ayırıyor. Emperyalistlere inanmayın.”
  • Ukrayna (masum taraf): “Özgür ülkemizi işgalcilerden koruyacağız. Gerekirse nükleer silah kullanırız.”
• Rusya tarafından siber taarruzlar yapılmaktadır.
• Rusya işgal ettiği 4 cep bölgesini birleştirerek ülkenin %60’lık sınır bölgesini (Karadeniz dahil) kontrol edecektir.
• Sektörlerde Rusya ilerlemesi:
  • I. Sektör (Kiev): Başkent direniyor. Ancak 4 Mart itibariyle Kiev kuzeyi Irpim’de çatışma yoğunlaştı. Buradan sivil tahliyeler arttı.
  • II. Sektör (Donbass): Kuzeyde Harkov ve güneyde Mariupol Ukrayna elinde direniyorlar. Eğer bu kentler Rusya eline geçer ise harekât batıya doğru Dnipro istikametine genişler. Zaporijye nükleer santrali Dnipro-Mariupol arasındadır. Bu sektörde harekât bu alanda yoğunlaşmaktadır.
  • III. Sektör (Karadeniz): Rusya tarafından Maliupol ve bundan sonra Melitopol alınır ise Azak Denizi kapısı Rusya’nın eline geçer. Herson’dan sonra Mikaloyev istikametinde harekât ilerlerse Odessa kenti deniz kıyısına sıkıştırılır, Rusların ablukası altında kalır. Ukrayna güneyinde taktik üstünlük Rusya eline geçmek üzeredir. Harekât buradan kuzeye ve batıya gelişmesi muhtemeldir. Rus kara birlikleri Donbass sektöründen Dnipro’ya ilerler ve Karadeniz sektöründe Odessa ablukası gerçekleşir ise birlikler birleşip batı istikametinde Kiev güneyine kadar Vinnytsia’ya ulaşarak ülkenin en az yarısını ele geçirebilirler.
  • IV. Sektör (Batı): Ukrayna için lojistik ve insani yardıma açık ve uygun bölge. Ukrayna için Lviv’in kontrolünün devamı önemli.

• Rusya, Ukrayna hava gücünü ele geçiremedi, nakliye uçaklarıyla ABD ve ortaklarının desteği harekât alanlarına ulaşabilmektedir. Ancak Ukrayna’nın hava gücünün olmaması aktif savunma imkânı vermemektedir, satıh birlikleri (şehirlerdeki operasyonlar hariç) arazide korumasız kalabilecektir.

“G-10” Küresel Genel Değerlendirmesi:

• Küresel Ekonomik Savaş göstergeleri:
  • Küresel enflasyonist ortam:
    • Petrol: Brent petrol 112 doları aştı.
    • Doğalgaz: Avrupa’da bin metreküp fiyatı 2.200 doları aştı.
    • Buğday: Son yılların en üst seviyesinde, fiyat 1.350 cent.
  • Döviz parite: 1 dolar 110 ruble (savaşın başında 85 ruble idi).
  • Ons altın: 1.930 dolar altında seyrediyor.
  • Küresel borsalarda Rusya hisseleri: Yüzde 30-60 arası düştü.
• Küresel enerji riski: Yok, ikame dilebilir.
• Küresel yatırım cazibe merkezi eğilimi: ABD
• Yaptırımlar ile ABD’nin küresel konsolidasyonu: (Blok) G7, NATO, AB, AUKUS, QUAD; (para birimi) dolar, pound, avro, yen; (borsa merkezleri) New York, Londra.

NOT: Fikri mülkiyet hakları gereği bu bilgileri referans vererek kullanabilirsiniz.

Gürsel Tokmakoğlu