Ukrayna-Rusya Savaşının Durum Değerlendirmesi (G130)

Ukrayna ve Rusya arasındaki bu savaş özgün ve kapsayıcı bir formatta periyodik olarak güncellenerek rapor halinde sunulmaktadır. Bu Türkiye’de Rusya-Ukrayna Savaşı’nı bütünüyle ve aralıksız takip eden tek rapordur. Bu periyot 4 Haziran – 3 Temmuz 2022’yi kapsar ve G130 (savaşın 130. günü) raporudur. Belli periyodlarla hazırlanan rapor, analitik bilgileriyle, savaşa hem ayrıntıyla hem bütün şeklinde bakarak sunmasıyla, yaşanacaklarla ilgi hususları açıklar mahiyette olmasıyla, doğru, isabetli ve gerekli bilgileri içermesiyle alanında tektir. Raporda önemli sorular ve önemli cevaplar var.

1. GELİŞMELER

Bu rapor dönemine dek çeşitli çevrelerce yaşanan gelişmelerin daha çok Rusya-Ukrayna arasında yoğunlaşıyor diye düşünülüyordu. Bu rapor döneminde esas meselenin Rusya-ABD arasında olduğunu daha bariz gören aynı çevreler biraz hayal kırıklığı yaşamış olmalılar. Halbuki bütün raporlarımızda da işaret etmekteyiz, rapor formatı bile durumu net ifade eder biçimde, Ukrayna bu işin sadece bir bölümüdür.

Savaşın başladığı günden bugüne olan gelişmeleri tam olarak görmek istiyorsanız bundan önceki raporlardaki grafiklere bakınız. Ben aşağıda görülen size kapsadığı periyod itibariyle G90-G130 (24 Mayıs – 3 Temmuz) arası olan grafiği sunuyorum. 

Süreci işaret eden bu grafik dikkatlice incelendiğinde Batı tarafında öne çıkan hususlar olarak şunları işaret etmek mümkündür:

• ABD ve Ortakları, askeri ve mali açılardan Ukrayna’ya tam destek vermekte, sürekli diplomatik faaliyet içinde hareket etmekte ve gündem oluşturmaktadır. Joe Biden’ın Madrid NATO Zirvesi sonrasında basın toplantısında ifade ettiği üzere savaşın başından bu yana ABD, Ukrayna’ya 7 milyar dolarlık askeri yardım yapmıştır.
• Savaşın başından bu yana fiilen tespit edilenler bize bugün net bir resim vermektedir, NATO Doğu Avrupa’ya daha güçlü şekilde yerleşmiş haldedir. Yine NATO Zirvesinden ifade edildiği üzere Doğu Avrupa’da 8 acil müdahale tugayı bekletilmektedir, bölgede 800.000 NATO askeri, Kara, Hava ve Deniz unsuru bulunmaktadır. 
• Gelinen noktada Ukrayna; resmen Avrupa Birliği aday ülkesi oldu ve fiilen NATO ülkesi halindedir, politika, silah, donanım, doktrin, usul ve diğer bütün yönlerle değişim göstermektedir.

Rusya açısından neler söylenebilir:

• Yavaş da olsa Donbas bölgesinde harekât devam etmektedir.
• İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya girmeleri yönünde sürecin başlatılması, Litvanya’nın Kaliningrad’a geçişi kapatması ve NATO’nun hem konvansiyonel hem de nükleer kapasitesiyle Doğu Avrupa’da askeri kapasitesini artırması, daha dikkat çekici gelişmeler olmaktadır.
• Çin’in hem operasyona dayalı ihtiyaçları karşılama hem de küresel meseleler üzerine gizli kapaklı da olsa destek vermesi bir nebze olsun rahat nefes almasına imkân vermektedir.

Sadece bu noktalar üzerinde durup düşünüldüğünde bile asıl konu küresel etkilerle ve ABD-Rusya arasındaki büyük savaşa göre açıklanmalıdır.

2. BATI’NIN YARDIMLARI

a. Maddi:

Ukrayna’ya ABD silah yardımları sürüyor. Son açıklanan pakette HIMARS, NASAMS ve 155 mm’lik topçu mühimmatı ve topçu radar sistemi ağırlıklı 820 milyon dolar tutarında bir yardım söz konusudur.

Dünya Bankası Ukrayna’ya 525 milyon dolar yardım garantisi verdi.

b. Stratejik

Ukrayna’nın Batı desteği olmadan Rusya ile savaşması mümkün değildir. Bunun da ötesinde Batı’nın stratejik desteği ile Rusya’nın saldırıları bu ülkenin bir nüfuz alanı paylaşımı içerisinde olması anlamına gelmektedir.

Savaşın; Orta Avrupa bölgesinde Polonya istikametinde, Baltık bölgesinde Kaliningrad istikametinde, Karadeniz bölgesinde Moldova istikametinde ve Arktik bölge Finlandiya istikametinde gelişmesinin önüne geçmesi ihtimaline karşılık Doğu Avrupa’da NATO tam bir yığınak ve hazırlık halinde durmaktadır. NATO’nun bu stratejik caydırıcı pozisyonu savaşı Ukrayna sınırları içinde tutmakta, ayrıca Batı yardımlarının yerine ulaşmasına imkân sağlamaktadır.

c. Operatif

ABD, Ukrayna’nın Rusya ile savaşına gerçek zamanlı şekilde kesintisiz Komuta, Kontrol, Kompüter, Muhabere, İstihbarat, Keşif ve Gözetleme (C4ISR) desteği vermektedir. 

ABD Ukrayna’nın savaşı kazanmasına Siber Savaş desteği vermektedir.

3. ANALİZ (G130) 

a. Dönem Analizi (4 Haziran – 3 Temmuz 2022)

Analitik verileri ana hatlarıyla EK-A’dan inceleyebilirsiniz.

Bu veriler ışığında aşağıdaki tablo ise EK-B’dedir.

Çıkarılan sonuçlar şunlardır:

• ABD ve Ortakları, “Rusya’ya baskı artırılmalı,” şeklinde düşünmektedir. Halen ABD ve Ortakları zaman yönetiminde daha avantajlılar. Son dönemde politikalarının ve Ukrayna’ya verdikleri desteğin etkili olduğunu gördüler ve daha da etkili olmak için çaba içine girdiler. Ancak küresel sorunlar baş gösterir oldu: Tahıl ve enerji sorunları, tüketim mallarına olan ihtiyacın artması, tedarik zincirlerindeki sorunlar, gibi. Bütün bunlar ABD’nin ekonomisinin, buna bağlı diğer kalkınmış ülke ekonomilerinin daralmalarına ve enflasyonla mücadele amaçlı faiz artırımlarına neden olmaktadır. Küresel sorunlara rağmen Batı tarafı, Ukrayna’ya desteğini (sofistike silahlar ve diğer maddi katkılar) giderek artırmaktadır. NATO, Doğu Avrupa’ya daha fazla yığınak yaptı. Baltık ve Arktik bölge önem kazandı.
• Rusya’nın (Putin) durumu stabil hale geldi. Yaptırımlar ve sahadaki yavaş ilerleme görünür sonuçlardır, ancak yarattığı etki Batı’nın tahmininden azdır. Halen Putin, Ukrayna’ya verilen desteği engelleyecek yolu bulamıyor. Putin, Çin ile birlikte Pasifik’te varlık göstererek ABD’nin dikkatini başka alanlara çekmek istemektedir. Putin, NATO’nun Doğu Avrupa’ya yığınak yapmasından memnun değil. Putin, “Rusya olmadan küresel meselelerde çözüm olamaz,” fikrini kabul ettirecek faaliyetler içindedir. Putin’in imdadına küresel ekonomik daralma, enerji ve gıda krizi gibi meseleler yetişti, biraz da Rusya bunu körükledi, şimdi bu konulara dayalı yeni stratejik planlar yapmaya başladı. Ukrayna’da Putin’in planı, Donbas ve Kırım bölgeleriyle sınırlıdır. Bu hedefe birkaç hafta sonra eriştiğinde, Ukrayna’yı tekrar masaya çekmek olacaktır. Burada ne diyecek? “Ver Kırım ve Donbas’ı, buna göre anlaşalım, ABD’den sana fayda gelmez,” şeklinde olacaktır.
• Zelensky ülke liderliğinde kendini ispat etti. Ancak ülkede durum kritik seviyededir. ABD başta, Batı’dan alınan askeri ve mali yardımlarla ayakta kalmaktadır, bu yönden isteklerinin önemli kısmının karşılandığı görülmektedir. Alınan yardım paketlerinin tutarları giderek artmaktadır. Bunlar bir yerde teşvik manasına gelmektedir. Özellikle ABD ve İngiltere savaşın kısa sürede sonuçlanmasından yana olmadıklarını daha net açıklamaktadırlar. Rusya, Kırım ve Donbas’tan çıkmadıkça ABD ve Ortaklarının Zelensky’e destekleri sürecektir. Zelensky de kendi lehine olan gelişmelere bakarak, Rusya’nın ülkesinden çıkması hedefini öne çıkarmış ve bu durum yapılması beklenen görüşmelere etki etmektedir. Durum böyle geliştiğinden savaşın süresi uzamakta ve Ukrayna’nın daha çok yıprandığı görülmektedir. Burada ortaya çıkan durum ise Ukrayna’ya ağır silahların ve daha hassas istihbarat desteğinin verilmesi, Enformasyon Savaşı ve Siber Savaş gereği Rusya’ya yapılan ataklardır. Önceki rapordan ayrılan husus, bu yıkımın daha fazla sürmesinin Ukrayna’yı daha fazla çıkmaza soktuğu anlayışının yavaş yavaş Kiev’de de anlaşılmaya başlandığı ve bu gerçeği işaret edercesine, Kissinger gibi birinin hatırlatmada bulunmasıdır. Şu bir gerçek oldu, halen Ukrayna fiilen bir NATO ülkesi gibidir, ayrıca AB’ye resmen üyelik başvurusu işleme alınmış haldedir.

Bu sonuçları da içerecek şeklide bir karar grafiği incelemesi yapalım:

Yukarıdaki grafik liderlerin cayma durumlarını ve kararlarını göstermektedir. Bunun anlamı aynı zamanda barışa veya ateşkese yaklaşmalarını da ifade eder. 

Grafiğin G90’dan sonraki akışına bakıldığında savaşan tarafların, Rusya ve Ukrayna’nın durumları stabil seyir içerisinde olduğu görülecektir. Bu stabil durum savaşı uzatır, liderleri bir yönde karar vermekten alıkoyar. Küresel meselelerden dolayı ABD ve Ortakları son günlerde daha büyük sorunları aşmak durumda kaldıklarından şu an bir sorunlu dönem geçirmektedirler.

Bakılırsa: 

• Putin, operatif yönden Ukrayna meselesinin uzamasından sorun duymadığı bir evrededir.
• Zelensky, Rusya ordusu ülkesinden çıkmadıkça Putin ile anlaşmaz görünüyor, aldığı destekler teşvik edici, ancak ülkesinin geleceği hakkında iplerin kendisinde olmadığı görülüyor. Ukrayna fiili açıdan bir NATO üyesi ülke şekline dönüştü.
• Batı dünyası Ukrayna’ya tarihin en büyük desteğini veriyor. Küresel sorunlar arttı, gıda güvenliği, enerji, ekomnomi, vs.

• Putin’in Seçenekleri

Putin’in seçenekleri değişmedi, dört seçeneği var, bunlar: 

• (Uzlaşma) Ukrayna ile barış masasına oturabilir. Putin masaya Kırım ve Donbas’ı Ukrayna’ya vermeksizin bir anlaşmaya yanaşma sinyalleri vermektedir. Bu durum harekatın süresini etkilemektedir. 
• (Sorunu yayma) Putin’in Moskova’sında yaptırımlara rağmen halkın ve devlet sisteminin şu anda sorun yokmuş izlenimi vermesi dikkat çekicidir. NATO’nun son İsveç ve Finlandiya hamleleri daha öne çıkan hususlar olmaktadır. Bu durum Arktik Bölgeyi öne çıkarmaktadır. Arktik Bölgenin önemi Putin kadar Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’i de ilgilendirmektedir. Dolayısıyla NATO’nun İsveç ve Finlandiya ile genişlemesi hamlesine bağlı Rusya, Çin ile bir anlaşmayla küresel hamlede bulunabilir. Nitekim Çin ve Rusya, Tayvan açıklarında ve Japon Denizi’nde askeri tatbikatlar yapmaktadır.
• (İnatlaşma) Ukrayna sınırları içinde daha da sertleşecek ve tüm kaynaklarını kullanarak Kiev’e ilerlemeyi hedefleyebilir, ABD ve Ortaklarının sınırlarında suikastlar ve provokasyonlar yapmaya yeltenebilir, caydırmak için taktik nükleer silah kullanmayı dahi düşünebilir. 
• (Gemileri yakma) Doğu Avrupa’yı savaş alalına çevirecek, NATO ile karşı karşıya gelmeyi göze alacak, bu noktaya geldiğinde Kitle İmha Silahları’nı (KİS) depolarından çıkaracak adımları atarak, sonu belli olmayan şartlara doğru ilerleyebilir.

Bu dört seçenekten size hangisi mümkün görülüyor? Putin, birinci ve ikinci seçenek üzerine gelişme gösteren adımları atmaktadır. 

4. RUSYA-UKRAYNA OPERATİF KONVANSİYONEL SAVAŞ

Operatif seviyededir. Rusya bu savaşa “Özel Operasyon” adını vermiştir. Rusya tarafına göre İkinci Safha sürmektedir. Ayrıntılar aşağıdadır:

a. Donbas ve İzium Bölgesi

Donbas bölgesinde önemli savunma direncine sahip Severodonetsk Rusya birliklerince alındı. Son olarak Ukrayna birliklerinin Lysychansk’tan da çekildikleri haberleri alındı. Lysychansk’ta petrol rafinerisi Rusların eline geçti. Harekât Klynove ve Lyman batısında devam ediyor. Hedef Slovyansk ve müteakiben Kramatorsk olacak.

b. Kharkiv Bölgesi

Rusya, Kharkiv kuzeyinde Prudyanka mevkiindeki sınır bölgesini elinde tutuyor. Ternovo bölgesindeki cepte ilerleme imkânı arayan Ukrayna kuvvetlerinin direnişi devam ediyor. Ruslar buraya sınırdan içeriye Rubizhne istikametine bir birlik kaydırarak durumu kontrol edebildi. Şu an bölgede muharebeler stabil.

c. Kherson Bölgesi

Rus güçleri çok yavaş biçimde Vysokopilya ve Davyidiv istikametlerinde kuzey-batı istikametinde ilerliyor. Bölge sulaktır ve dikkatli hareket etmelerinin nedeni budur.

Ruslar işgal ettikleri Kherson’da belediye yönetimini ele geçirmek için haksız bir düzenlemeye gitti. 28 Haziran 2022’de, Kherson şehrinin seçilmiş Belediye Başkanı Ihor Kolykhaiev, büyük olasılıkla işgale karşı muhalefeti bastırmak amacıyla tutuklandı.

d. Zaporizhzhia Bölgesi

Rus birliklerince roket, top ve küçük çaplı taarruzlar oluyor. Amaçları Dnipro istikametini emniyete almaktır. Rus ve Ukrayna birliklerinin Zaporizhzhia’daki faaliyetleri bu dönemde arttı. Marinka ve Vuhledar arasında Rus birlikleri, Novomykhaillvka bölgesindeki birkaç küçük kasaba ve köyü ele geçiren bir dizi saldırı başlattı.

e. Odessa Bölgesi

Dönem sakin geçti. Bunun yanında Odessa açıklarındaki Yılan Adası 30 Haziran 2022’de Ukrayna eline geçti. Bu Karadeniz’de önemli bir hadisedir. Çekilmeyi Rusya Savunma Bakanlığı duyurdu. 

f. Mariupol Bölgesi

Rusya Mariupol’un kontrolünü tamamlamıştır. 

g. Moldova Sınırı

Gerilim yaşanmadı.

h. Lviv 

Askeri noktalara hava taarruzları oldu. Birkaç kez bölgedeki özel hedefler seyir füzesi ile vuruldu.

i. Kiev

Askeri noktalara hava taarruzları oldu. Rusya’nın Batı silahlarının deposu şeklinde tarif ettiği Kremenchuk’ta bir alışveriş merkezine daha füze taarruzu gerçekleşti.

j. Hava Gücü

Rusya Hava Unsurları (uçak ve helikopter) harekât bölgelerinde günde yaklaşık 250 sorti uçmaktadır. Ayrıca füzelerle havadan etki sağlanmaktadır. Özellikle Karadeniz’den gemi ve denizaltılardan atılan Kalibr füze taarruzları ülke çapında etki sağlamaktadır.

Rus uçakları Donbas bölgesine yoğun saldırılar düzenlemektedir.

Son olarak 27 Haziran 2022’de Kremenchuk alışveriş merkezini etkileyen füzenin büyük olasılıkla bir Kh-32 olduğunu gösteriyor. Bu, Sovyet dönemi Kh-22 KITCHEN’ın yükseltilmiş bir versiyonudur.

Füze taarruzları ile özellikle Ukrayna’ya getirilen Batı malzeme istasyonları vurulmaya çalışılmaktadır.

Zelensky, Rusya’nın ülkesine savaşın başından bu yana 2.800 seyir füzesi kullandığını söyledi.

k. Deniz Gücü (Karadeniz)

Odessa’da Rus ablukası devam ediyor. Rus Karadeniz Filosu, Batı Karadeniz’de Odesa’ya giriş ve çıkışları engellemek ve Ukrayna genelinde kritik Ukrayna altyapısına karşı seyir füzesi saldırıları düzenlemek için aktif olmaya devam ediyor.

• 6 adet Denizaltı: Kilo Sınıfı
• 5 adet Firkateyn: 2 adet Krivak ve 3 adet Grigorovich Sınıfı
• 20 adet Korvet: 3 adet Bykov, 4 adet Buyan-M, 6 adet Grisha, 2 adet Dergach ve 5 adet Tarantul Sınıfı
• 9 adet Mayın Arama: 3 adet Alexndrit, 5 adet Natya ve 1 adet Gorya Sınıfı
• 19 adet Amfibi: Çeşitli Sınıf

l. Hedefler

Rus ordusunun Ukrayna’da uçak ve füzelerle vurduğu veya vurabileceği hedef kategorileri şunlar olabilir: Tren istasyonları; tüm hava ve deniz limanları; lojistik altyapı noktaları, tesisleri ve köprüler; enerji hatları ve istasyonları; silah/mühimmat depoları ve fabrikaları; komuta kontrol merkezleri; hava savunma sistemleri.

m. Kayıplar

Ukrayna’da Ortalama Günlük Rusya Kaybı (Minimum-Maksimum Adet):

• Asker: 279-301
• Tank: 10-12
• ZPT: 24-33
• ÇNRA: 1.5-2
• Uçak: 1.5-2
• Helikopter: 1-2
• Güdümlü füze: 0.8-1
• Deniz vasıtası/gemi: 0.08-0.1
• Diğer araç/yakıt tankı: 16-21

(24 Şubat – 25 Mart ila 4 Mayıs – 3 Haziran arası zayiat fazla oldu.)

5. RUSYA-UKRAYNA MUHAREBE ŞARTLARI VE BAŞARI MUKAYESESİ 

Savaşın yaklaşık dört ayı tamamlanmışken, Rusya ve Ukrayna’nın operasyonlarında en fazla ateş gücünü artırmakla ilgileniyorlar. Cephede daha fazla ateş gücü demek daha fazla silah sistemi ve mühimmatı demek oldu. Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodymyr Zelensky, Rusya’nın işgali altındaki topraklarını kurtarmakla ilgili gayretini sürdürürken, olanca gücüyle Batı’dan silah ve mühimmat tedariği için çaba içindedir. 

Ukrayna’daki savaşta Rusya’nın 25 Mart’tan itibaren başlattığı Özel Operasyon’unun İkinci Safhasındaki önemli farklılık ateş gücünü artırmak oldu. Şubat’ın 24’nde başlayan harekatta (İlk Safhada) birliklerini sahaya çok fazla yayan Rusya’nın başarısızlığından sonra, Harp Prensiplerinden “sıklet merkezi” oluşturmaya dayalı İkinci Safhadaki en büyük fark, ateş gücünün artırılmasıyla elde edildi. 

İkinci Safhada önemli çatışmalar Kharkiv ve Donbas bölgesinde gerçekleşti. Bunun yanı sıra Ukrayna, Kherson’da ve Zaporizhzhia’da karşı taarruz yapma arayışına girişti. Öte yandan Odessa’nın olası bir harekata karşılar savunmasının artırılması ihtiyacı ortaya çıktı.

ABD ve Ortakları Ukrayna’daki bu durumu hemen değerlendirdi ve dengeyi sağlayabilmek adına Ukrayna Ordusu’nun ateş gücünü artıracak tarzda askeri yardımlarını planladı. Öncelikle Ukrayna, ABD’nin verdiği 155 mm’lik M777 toplarını bu bölgeye yönlendirdi. Bir miktar denge sağlanır gibi oldu. Bu aşamada Rusya ateş gücünü tekrar artırdı. Sadece top ve roket değil, aynı zamanda Hava Kuvvetleri ile de bu amaca yönelik baskı gücünü artırdı. ABD, İngiltere ve Polonya gibi Doğu Avrupa’daki bazı ülkelerden tedarik edilen toplarla Ukrayna bir kez daha desteklendi.

Bu sıklet merkezine dayalı ateş gücünü artırma çabası belirgin bir rekabete dönüştü. Ukrayna günde 5-6 bin top mermisi tüketiyor ama dengeyi zor zahmet sağlayabiliyordu. Halbuki ülkesindeki Rus birliklerini çıkarabilmesi için daha fazla ateş gücü gerekliydi. Hava Kuvvetleri olmadığına göre bu kez ABD ve İngiltere yapılan yardımlar kapsamında roket atış ünitelerini göndermeye başladı. Amerika Birleşik Devletleri M142 HIMARS, İngiltere ise M270 MLRS gönderme kararı aldı. Burada amaç Ukrayna’nın cephedeki ateş gücünü 20-25 mil mesafeden, 50-70 mil ileriye kadar çıkarmaktır.

Ateş gücü mukayeselerinde Rusya (ortalama) 1/10 fazla güce sahipti. Aradaki farkı kapatabilmek amacıyla Ukrayna birlikleri daha fazla savunma manevrasına, etkili ve zırh delici özelliği olan taarruzlara yönelmekteydi. Bu durum ise birlikleri ayrıca yormaktaydı. (ABD ve Ortaklarının Ukrayna ordusunun hedeflerine karşı kesin isabet kaydedebilmesi için verdiği C4ISR desteğinden söz etmiyorum, bu zaten var.)

Bu arada bir istihkam sorunu ortaya çıktı. Her iki tarafın güçleri için, ilerleyebilmek veya savunma hattı tesis edebilmek adına, nehir geçişlerini emniyetle yapmak durumundaydı. 

Bu yorucu ve yoğun ateş gücü altında süren harekatta Rus tarafı günde yaklaşık 280-300, Ukrayna ise yaklaşık 150-200 kayıp vermektedir. Yaralı oranları ise her iki taraf için bu sayıların yaklaşık 5 katıdır. Bu durumda personel takviyesinin ve sağlık çalışmalarının öne geçmesi söz konusu oldu.

Savaşın başından itibaren düşünelim. Ukrayna ordusunun envanterinde Rus menşeili silah ve mühimmat vardı. Örneğin savaş başlayınca havan topu, Uragan ve Smerch gibi MLRS sistemleri ve T-72 tankları için gerekli ikmal işlemleri hemen tüketildi. İkinci Safhada ateş gücüne dayalı savaş temposu artınca ve tedarik Rusya’dan yapılamadığına göre, Ukrayna, yeni baştan silah bulmak zorunda kaldı. Bu Ukrayna için tam bir kâbus oldu. ABD ve Ortakları bu noktada kendini zorlayarak zamanında tedarik programlarını cephe hattına ulaştırmakla uğraştı. Havan topu, MLRS, tanklar ve bunların mühimmatı için (Polonya başta) Doğu Avrupa’dan ülkelerin deposunda işe yarar ne varsa toplanıp Ukrayna’ya gönderildi.

Yardımlar paketler halinde sürdürülmektedir. İlk safhada Ukrayna’ya teslim edilenlerin başında tanksavar, uçaksavar, bunların mühimmatı vardı. İkinci Safhada ise durum değişmişti, yeni baştan top, roket sistemi ve mühimmatı verilmek zorundaydı.

ABD ve Ortakları, Ukrayna’ya gönderdiği Batı silahlarının eğitimlerini Almanya’daki askeri üslerde vermektedir. Savaşın içinde eğitim konusu da bir başka sorundur.

Zelensky’nin bu dış destekle savaşı bu şekilde sürdürmesi güç görünmektedir.

6. ÖNE ÇIKAN DİĞER SAVAŞ TÜRLERİ VE BEKLENENLER 

a. Küresel Ekonomik Savaş

Bugüne kadarki raporlarımda küresel ekonomik durum Rusya aleyhine gelişmektedir şeklinde ifade etmekteydim. Ancak ABD enerji, gıda, tedarik zincirleri, küresel enflasyonist ortam, ekonomik daralmalar gibi pek çok veri takip edildiğinde ABD’nin bütün bunlara çözüm bulması gereken bir güç olması gerektiği, bu sorumluluğun giderek omuzlarında ağırlık meydana getirdiği ortaya çıkmaya başlamaktadır.

b. Küresel Enformasyon Savaşı

Ukrayna ve onu destekleyen ABD ile Ortaklarının lehine gelişmektedir. 6 Nisan sonrasında Enformasyon Savaşı baskısı daha da arttı.

c. Stratejik Seviyeli Savaş

Genel manada önceki raporlarda olduğu gibidir. 

Dönem bakımından öne çıkan hususlar Ukrayna’daki savaşın önüne geçmiş gözükmektedir. Bunlar NATO’nun genişlemesi ve uzun süreli ve derin etki yapabilecek potansiyeli olan küresel sorunların belirleyici olmaya başlaması. Somut olarak ekonomik daralma ve yükselen enflasyon, buna ilave olarak, tahıl ve enerji krizi konuları var. 

Buradaki sorunların büyümesinin temelinde ise Çin’in gizliden gizliye sürdürdüğü politikalar (kendisi açısından tedbirler denebilir) bulunmaktadır. Tam da bu noktada ABD, Pasifik’te hamleler yapma ihtiyacı duymuştur. İlk olarak Tayvan konusu hatırlanmıştır. İkinci konu ise Hint-Pasifik açısından önemli olan QUAD Liderler Zirvesinin yapılmasıdır.

Stratejik konular kıtlık, enerji ve tedarik zincirlerindeki bozulmanın fiyatları yükseltmesidir. 

d. Post-Ukrayna

Eğer sosyo-ekonomik değişiklikleri de eklersek, dünyayı Post-Ukrayna olarak göreceğimiz zorlu dönemler bekliyor. Post-Ukrayna’yı 2049’a kadar yaşayacağız (Büyük Gençleşme). Çin 2027’de askeri kapasite yönüyle küresel amaçlar için hazır olacak. O halde Post-Ukrayna’da 2022-2027 çok kötü geçecek gibi görünmektedir. 

Post-Ukrayna kapsamında küresel meseleler belirginleşiyor: Silahlanma zaten var, dolar, gıda, enerji, teknolojik maddeler (örneğin yarı iletkenler çipler), bazı elementler silah olarak kullanılıyor. Bugün uluslararası sistem ve Birleşmiş Milletler, açlık/kıtlık konusunda ne savaşan taraflara (Ukrayna-Rusya) söz geçirebiliyor ne de fiyatları yüksek tutmak isteyen küresel tahıl şirketlerine.

Post-Ukrayna farklılıkları kendi içinde barındırıyor. Başlangıçta olası görülenleri unutun. Savaşın veya çatışmalar zincirinin sonrasında olacaklar tümüyle farklı cereyan edecektir. Bütün bunlar dünya sahnesinde “alışılması gereken şartlar” veya “yeni-normaller” şeklinde tarif edilebilir. 

Cepheye odaklananların yana yakıla “daha çok ateş gücü” demeleri çok normaldir. Ancak bu çatışmayı dengelemeye yeterlidir, bütün savaşı bitirecek bir yol değildir. Savaş devam eder ve hatta daha da uzar ise Çin’in 2027-2035 arası döneminde Hint-Pasifik bölgesini de içine alır. 

Peki bunu ben mi söylüyorum? Hayır. Şimdiki ABD Başkanı Joe Biden’ın “Uzun Savaş” tanımı işte böyle bir şeydir. Peki bu savaş uzar ve yayılır ise cepheleri nereleri olabilir? Çok yer var aday… Ancak sonuç itibariyle her biri Ukrayna’daki gibi parçalı, istikrarsız ve Batı’nın imkanları ile sistemlerini daha fazla talep eden coğrafyaların tarifini içerir. Ben bütün bunlara bakarak Yeni-Ortaçağ diyorum. Demek ki gelecekte bu Yeni-Ortaçağ anlayışının küreselleşmesi biçimini göreceğiz demektir. 

Bu Yeni-Ortaçağ düzeninde yoğun Enformasyon Savaşı konusu var. Şimdi bunun âlâsını görüyoruz, hem siber-uzay ve gerçeklik-ötesi (post-truth) araçlarının kullanıldığı şekliyle. Ne bekleyecektiniz? ABD bu yöntemlerle saldıracak ve Rusya cevapsız mı kalacak? Bu söylediğim konu haklı/haksız muhasebesi için değildir, reel durumu tarif etmek içindir.

e. Siber Savaş

Önceki raporlarda olduğu gibidir.

f. Hibrit Savaş

Önceki raporlarda olduğu gibidir.

g. Uzun Savaş

Joe Biden sürekli tekrarlıyor: Uzun Savaş! Biden bu ifadeyi NATO zirvesi esnasında da yineledi. 

Hatta NATO zirvesinde basın mensubunun sorusuna, “Ukrayna’da Rusya başarısız olana dek savaş sürecek,”dedi. Eğer strateji bunun üzerine kurgulandıysa, ki öyle görünüyor, Biden’ın amacı Rusya’yı Ukrayna savaş alanı içinde eritmek ve başarısız duruma sokacak kadar burada meşgul etmek olacaktır. 

Ancak Biden’ın Uzun Savaş’tan kastı sadece Rusya değil, Çin’le olan rekabeti kazanması şeklinde algılanmalıdır.

h. Kaliningrad

Baltık bölgesinde Rusya’nın önemli mevkii Kaliningrad’a Litvanya üzerinden lojistik demiryolu kapatılınca, Suwalki Koridoru, bu bölge üzerinde sorunlar artamaya başlamıştır. 

Kaliningrad’da Rusya’nın nükleer füze konuşu, İskender füzeleri, 200.000 askeri bulunmaktadır. Bu bölgedeki tehdit doğrudan Kıta Avrupası ile İngiltere’yi ilgilendirmektedir. İngiltere bu Baltık ülkelerine askeri konuşunu arttırmıştır. Yeni İngiliz Genelkurmay Başkanı bir konuşmasında İngiltere’nin Rusya ile bir kara savaşına hazırlık yapması gerektiğini vurgulaması boşuna değildir.

i. NATO

NATO, Yeni Stratejik Konsepti (2030) kabul etti. Tarafların sözlerine iyi bakıldığında büyük bir meydan okuma hali söz konusu olmaktadır. Alınan tedbirlere bakılırsa zaten NATO, Soğuk Savaş zamanındaki uygulamalara dönüyor.

Savaş Şubat 2022’de başladı; sonra nasıl geliştiğini açıklıyorum, analizler yapıyorum. Ayrıca okurlarım hatırlarlar, “Asıl savaş Ukrayna değil, ABD ve Rusya arasındadır ve ABD, Tam Spektrumlu Savaş tarzını uyguluyor,” dedim hep. Karşı çıkanlar çok oldu. “Buz gibi bu Rusya’nın Ukrayna’yı işgali,” dendi. Ben tersini söylemedim, sadece daha geniş pencereden baktım: “ABD, 2014 Kırım işgalinden bu yana hazırlanıyor,” dedim. ABD, yöntem belirledi, ne yapacağına karar verdi, hazırlıklar yapıyordu ki araya Donald Trump iktidarı girdi. Sonra Joe Biden ve Mart 2020’de Cenevre Putin ile Biden görüşmesi… Okuyun neler yazdım o gün bugün…

Bugün hangi noktaya geldik? Rusya NATO’yu, NATO ise Rusya’yı düşman ilan etti. İlişkilerin güçlenme umudu ve 2010 dönemi çoktan kapandı!

Bugün NATO’nun Yeni Strateji belgesinde yer alıyor, Stoltenberg şöyle söyledi: “Stratejik tehlike ve rekabet arttı. Yeni stratejik konsept kabul edildi… Rusya, en büyük ve doğrudan tehdit. Çin çıkarlarımızı ve değerlerimizi tehdit ediyor. NATO Doğu kanadı güçlendirilecek. Siber, terör ve hibrit tehditlere göre önlemler alınacak. Soğuk Savaş’tan sonra NATO üyelerinin spesifik planları birlikleri olacak…”

Evet, durum gayet gergindir. Hem küresel etkisi giderek artıyor. Burada hepimizin en az 2050’lere kadar günlük hayatını bir şekilde bağlayacak bir savaş halinden bahsediyorum. Öyleyse sadece bir strateji belgesi değil artık, fiili süreçleri kapsıyor, aksiyon alınıyor ve işte bu ciddiyetle tartalım olup biteni.

Bu gelişmelerin anlamı ne? NATO, Finlandiya, İsveç ve fiilen Ukrayna bölgesinde genişliyor. Rusya ise bu genişlemeyi “varoluşsal tehdit” anlayışıyla reddediyor ve karşı hazırlık içerisindedir. NATO ne yapıyor? Doğu sınırını tahkim ediyor ve harbe hazırlığını artırıyor.

NATO, Soğuk Savaş zamanı usul ve planlama süreçlerine resmen döndü, yeni pozisyonunu belirledi. NATO, harbe hazırlık seviyesini güçlendiriyor. Bugün NATO’nun karşısında SSCB yok, fakat fiilen Batı’nın çıkarlarına ve değerlerine savaş açmış bir Rusya Federasyonu var.

Bu yeni bir durumdur, bir NATO-Rusya çatışması için uygun bir ortamdır veya nükleer sınamaya dönüşmesi de beklenebilir. Elbette bu bir felaket senaryosudur, bunun bilincinde olarak işaret ediyorum. Bu konuyu işlememin nedeni Stratejik (2030) belgesinde vurgu ile yer almasıdır. Nükleer tehdit senaryosu milyonda bir ihtimal bile olsa hesaba katılması gereken bir noktadır ve karar anı saliselerle sınırlıdır; buna göre hazırlıklar yapılır. Nükleer savaşın sistematiği konvansiyonel savaştan farklıdır. Konvansiyonel savaştan tırmanma hat safhaya gelindiğinde nükleer sınama safhasına geçer.

O halde önce NATO’nun bize açıklanan kısmıyla Konvansiyonel Tehditlere Göre Planlama Faaliyetleri başlığına bakalım.

Stoltenberg, hazırlanacak spesifik planlardan söz etti. Her özel durum için bir NATO planının olması ne demek? Burada, Brüksel karargahından aşağıya doğru, icracı ülke ve birliğe kadar bir prosedür ve planlama faaliyetinden bahsediliyor. Plan yapmakla da kalmıyor, gerekli intikaller, eğitim ve tatbikatlar yapılıyor, harbe hazırlık seviyeleri artırılıyor.

NATO açısından bu nasıl bir şey, neler olacak? 

• Her ülkede NATO’ya tahsisli birlikler;
• Her ülkede ve bölgede müşterek görev kuvvetleri ve özel harekât birlikleri ile bunların karargahları;
• Özel olarak NATO’nun Doğu kanadında 8 Tugaylık ani müdahale birlikleri, Avrupa’da 300.000’in üstünde asker;
• Lojistik, komuta-kontrol, muhabere, usul ve sistemleri, bunlara göre altyapılar, havada, denizde, karada, sürekli ve gerçek zamanlı faaliyet gösteren ve buna seferber edilen platformları;
• Siber, terör ve hibrit savaş usullerine göre merkezler; olacak.
• Eğer bu sıraladıklarımdan mevcut ise bunlar yeniden tertip edilecek.
• Halen savaşın sürdüğü Ukrayna’ya daha fazla destek sağlanacak.
• Sınırlara savunma ve hava savunma sistemleri yerleştirilecek.
• Sürekli eğitim, tatbikat, denetleme, planlama toplantıları yapılacak.
• Bütün bunlar için sürekli istihbarat paylaşım platformları işletilecektir.

Bütün bunlar zamanının icabıyla Soğuk Savaş zamanında var idi; bugün de olacak!

Neticede NATO bir savunma paktıdır ve caydırıcılığı esas alır. Caydırmak sınırının bir savaş sınırına dönüşmemesi dileğiyle…

6. DİĞER GELİŞMELER 

Dönem içindeki gelişmeler şunlardır:

• BM, Ukrayna, Rusya ve Türkiye ile ortak Karadeniz’den Tahıl Sevkiyatı konusunda çözüm arayışları sürmektedir.
• Rusya ve Çin, BRICS ülkelerinin ortak rezerv para kullanımı için çalışma başlattı. Ayrıca İran ve Arjantin buna katılabileceklerini açıkladı.
• BM Uluslararası Göç Örgütü’ne (IOM) göre: Ukrayna içinde yerinden edilmiş kişilerin toplam sayısı 7,7 milyona ulaştı, 5 milyondan fazla mülteci ve en az 233.000 üçüncü bölge vatandaşı komşu ülkelerde sınırın ötesinde güvenlik aramaktadır. [https://www.iom.int/news/iom-appeals-usd-514-million-support-ukraine-response]

7. PERİYOT İÇİNDE (G130) SAVAŞIN GENEL DEĞERLENDİRMESİ

“Rus emperyalizmi” bahsinden söz edildiğinde tepkiniz nedir? Nedir bu Rus Çarlığı veya İmparatorluğu iddiası? Peki, Ukrayna’da bütün bu olanları kanıksar gibi bakıyor olabilir misiniz? Rusya’nın işgal ettiği topraklar için Zelensky’nin Putin ile bir pazarlığa girmesini bekliyor musunuz? Eğer bu tür bir pazarlık olmayacak ise işgal devam edecek ve siz bu duruma zamanla alışacaksınız, öyle mi?

Ancak gelişmelere bakın, trafik bir hayli arttı. Ukrayna ordusuna birtakım silahlar veriliyor ama, bu savaşı bitirmiyor. Ukrayna’nın Rus menşeili silahları yerine NATO’nun silahları yerini alıyor. Şu an Ukraynalıların maaşları Batı’dan gelen paralarla ödeniyor. İşin kötüsü bu daha nereye kadar sürecek, bilinmiyor.

Savaş alanının durumu açık. Gelinen noktada Ukrayna giderek yoruldu. Ukrayna ordusunun ateş gücü tükeniyor ve bunu Batı dünyası ikmal ediyor. Ancak ve ancak, taktik ve operatif seviyelerde, mevcut temas hatlarında bir denge kurulabiliyor. Sonuç itibariyle Rusya’nın stratejik hedefinden geri atması söz konusu olmuyor.

Daha yakın zamanda Ukrayna Savunma Bakan Yardımcısı ayaküstü bir açıklamasında, “Yaklaşık yüzde 50 kaybettik. Bu yaklaşık 1.300 piyade savaş aracı, 400 tank, 700 topçu sistemi,” dedi. 

Yeni gelen NATO silahları neler? Amerika M777, M142, Stinger, Javelin, Phoenix Ghost; İngiltere Starstreak, M270, Harpoon; Fransa Caesar gönderdi. NATO’nun C4ISR sistemleri kullanılıyor. Bu yöndeki altyapı değiştirildi.

Cephede olanları takip edenler yok değil. Ancak liderler arasında bile artık farklı görüşülüyor. Bir kere dikkatler dağıldı. Enerji, açlık ve göç konuşuluyor… Hatta ekonomik krizler büyüyerek küresel etki yaratıyor. Gelir dengesizlikleri dünyanın hemen her yerinde artıyor.

Bu savaş bugün bitti dense bile, küresel dengelerin yerli yerine oturtulabilmesi için, tıpkı Dünya Savaşı sonrası gibi, yarından başlayarak uzun uzadıya konferanslar dönemini görmemiz gerekiyor.

Rusya savaşın başında Ukrayna tarafına, “NATO bana tehdit, sakın aldanmayın, sınırlarıma da yaklaştırmayın,” dedi. Ancak görülüyor ki, Batı silahları ve NATO usulleri giderek Ukrayna ordusunun dokularına işledi. Başka ifadeyle, Ukrayna ordusunun mevcut Rus menşeili her neyi var ise tükendi veya tükenmek üzere, yerine Batı menşeili sistemler geçti veya geçiyor. Bu yetmedi, hemen her hafta bir Batı konferansı veya toplantısı yapılıyor ve Ukraynalı yöneticiler burada politik manada Batı siteminin bir uzantısı halinde tavır sergiliyor. Bu durumda bir bölgesel işbirliği ve komşuluk anlayışı çoktan kan kaybetmiş görünüyor. 

Artık Ukrayna’ya gelen silah, para, politika, mevzuat gibi temel girdiler Batı menşeilidir. Daha dün Ursula von der Leyen, Ukrayna’nın Avrupa Birliği’ne girmesi hakkındaki ev ödevlerini verdi. Bunları üstünkörü inceleyin, haliyle Avrupa standartları, yapılması gereken Batı tarzı reformlar, Avrupa görsel-işitsel mevzuatı.

Bu durumda, savaşın çatışma bölümü bitse bile, Rusya’nın beklentisi farklılaşmış oldu; “yeniden Rus sistemi” denebilecek şekildeki tavır hâkim olabilir. Bu Batı için tehlikeli bir durum, hemen önlenmesi gerekir. İşte zaman, bu zamandır! Tabii bu ifade ettiğim konu, Rusya’nın iç yapısı mevcut haliyle kalmaya devam ederse ve kendileri de bir değişim yaşamazlarsa.

Şartlar değişti. Zelensky’nin ülkesini işgalden kurtarması, uzak ihtimal. Artık Putin’in Donbas ve Kırım’ı bırakmayacağı aşikâr. Batı’nın çıkarlarının Ukrayna’da yeniden belirlendiği de aşikâr. Bölünmüş Ukrayna şimdilik yeterli görülmektedir. Bugünlerde Zelensky’nin ve değişik çevrelerin iknası için çaba sarf edilmektedir. Zelensky’nin Putin ile bir toprak pazarlığına girmesinin şartları oluşturulmaktadır. Şartlar kendiliğinden oluşuyormuş gibi gösterilirse daha kolay sonuç alınır. Davos’ta duayen diplomat, akil adam, Henry Kissinger bunun için rol almıştır. 

Davos’ta konuşan Henry Kissinger’dan sonra, Zelensky’ye bakarak, ABD ve Ortakları artık ağız değiştirebilirler. Bugünlerde Batılılardan Kiev ziyaretlerinin sıklaşması acaba böyle bir amaç için mi? Zelensk’ye, Ukrayna’nın bir Avrupa Birliği ülkesi olmasına destek verdiklerini mi söylüyorlar?

Ukrayna’ya birtakım silahlar veriliyor, ancak bundan üç sonuç çıkarın: 

• Ukrayna’da Batı’nın askeri doktrinine, silah envanterine ve eğitim sistemine geçiliyor, Rus sistemi savaşırken peyderpey terk ediliyor. 
• Savaşın karar noktasının belirlenmesi için yeteri kadar ateş gücü desteği sağlanıyor. 
• Bu maliyetin daha sonra ödenmesi söz konusu olduğunda Ukrayna’nın önüne uzunca bir listeyi içeren faturanın bırakılması sağlanacaktır.

Bu arada elbette verilen silahlar Rusya’yı Ukrayna’dan tamamen çıkarmaya yetmeyecektir, ancak Zelensk’ye sürekli, “zafer sizin olacak” denmelidir. Putin ve Zelensky anlaşana kadar bu “zafer” konusu tekrarlanacaktır.

Bundan böyle Ukrayna “fiilen bir NATO üyesi ülke” konumundadır. Rusya bastırdı, “NATO’yu istemiyorum” dedi, ama silahıyla, doktriniyle, politikasıyla, hedefleriyle artık Ukrayna, NATO üyesi bir Batı ülkesidir. Bu kadar da değil, Ukrayna Avrupa Birliği yolunda bir ülke konumuna yükselmiştir. 

Putin’e, Donbas ve Kırım’ı verirler bu Batılılar. Karşılığında Ukrayna’nın kalan yüzde 80’inini NATO ve AB’ye de bağlarlar. Bu oldubittiye razı olurlar. 

NATO ne için çabalıyor? “AB ile NATO sınırları eşitlenir ise Avrupa’nın güvenliği tesis edilebilir,” diyor. 

Böyle yapılırsa NATO genişler mi? Rusya bunu engelleyebildi mi? Putin’in Özel Operasyon dediği işgal sonuç verecek mi? Sanki herkes alacağını alıyor gibi… Bir şartla, Ukraynalıların bu durumu bu atmosfer içinde hazmetmesi gerekecek.

Sonuçları şöyle özetleyebilirim:

• Savaşın Ukrayna-Rusya arasında değil, Rusya-ABD arasında gerçekleştiği daha belirgin anlaşılmaya başlanmıştır. 
• Putin operasyonel olarak Donbas ve Kırım’ı kendine bağlayarak barışa gitmek istiyor, stratejik manada NATO’nun etkisini azaltmanın çabası içindedir. Ancak NATO el artırmış ve Putin’in düşüncesinin tersine hareket etmiştir. 
• Zelensky ise harekatın ilk ayından itibaren topraklarının tamamına sahip olmaktan söz etmektedir, Kırım ve Donbas’ı geri istemektedir. Halbuki Kırım ve Donbas’ta Rus birliklerinin (Ukrayna tarafından) çıkarılması artık mümkün görülmemektedir. 
• Bugüne dek, harekâtın bitmesini “ABD ve Ortakları tarafından istenmiyor” diye düşünürken, son dönemin küresel gelişmelerine bakıldığında, Rusya da operasyonun uzamasını isteyen taraf konumuna gelmiş gözükmektedir. İşte bu durum Ukrayna’yı oldukça olumsuz etkilemeye devam etmektedir. 
• Joe Biden’in net açıklaması: “Rusya, Ukrayna’da yenilmedikçe bu savaş bitmeyecektir, bu Uzun Savaş’tır.”
• Halen kalıcı ateşkes ve barış amaçlı girişimlerde bir ilerleme olması yönünde somut bir gösterge yoktur. Bu konuda Türkiye’nin girişimleri tek bir umut ışığıdır. 
• Esasen Batı’nın sürdürdüğü Ekonomik, Enformasyon, Politik ve Hibrit Savaşın ve Ukrayna’ya verilen yeni silahların barışı bir süre daha ötelediği anlamı çıkarılabilir. 
• Rusya’nın İkinci Safha olarak işaret ettiği “Özel Operasyon”u içinde Donbas ve Kırım’da ilerlemesini en azından Temmuz ayının tamamını da geçirecek yavaşlıkta seyrettiği gözlenmektedir. 
• Rusya’nın ele geçirdiği yüzde 20’lik Ukrayna toprakları tarım alanı ve madenler olarak çok önemlidir, hatta liman bölgeleri de düşünülürse, Ukrayna bu arazi kesimini kaybederse, önemli bir zenginlikten mahrum kalacaktır.

NOT: Fikri mülkiyet hakları gereği bu bilgileri referans vererek kullanabilirsiniz.

Gürsel Tokmakoğlu

Ek-A

Analitik Veriler

(Elde edilmesi istenen belirlenmiş parametrelere göre hedef seviyesi ve hissedilme süresi yönleriyle belirlenen değer ile şu anki seviye ifade edilir.)

I. ABD’nin ve ortaklarının cayması: 

1. Rusya’nın yaptırımlara direnmesi (%70 seviyede ve 1 yıldan fazla hissedilirse) 
   1. Şu anki seviye %15
2. Çin’in Rusya’ya açıkça desteğini artırması (%50 seviyede) 
   1. Şu anki seviye %20
3. Çin’in küresel ticaretini yavaşlatan etkisinin atması (%20 seviyede, kritik)
   1. Şu anki seviye %5
4. NATO’nun savaşa etkisinin zayıflaması (%80 seviyede)
   1. Şu anki seviye %1
5. Avrupa’da enerji sorununun artması (%60 seviyede ve 6 ay hissedilirse) 
   1. Şu anki seviye %20
6. Nükleer Savaş riskinin aşırı artması (%30 seviyede, hassas) 
   1. Şu anki seviye %2
7. Biden’ın politikasının geçersiz kalması (%80 seviyede ve 1 yıldan fazla hissedilirse)
   1. Şu anki seviye %2
8. Küresel gıda krizinin yükselmesi (%50 seviyede ve 1 yıldan fazla hissedilirse)
   1. Şu anki seviye %25
9. Küresel tedarik zincirlerinin kesilmesi (%30 seviyede ve 1 yıldan fazla hissedilirse)
   1. Şu anki seviye %15
10. ABD ekonomisinde daralmanın artması (%10 seviyede, kritik)
    1. Şu anki seviye %3
11. Rusya’nın Ukrayna’da yenik düşmeme olasılığının artması (%10 seviye)
    1. Şu anki seviye %1

II.Putin’in cayması:

1. Sosyo-Ekonomik ve Teknolojik yaptırımların baskısı (%70 seviyede ve 6 ay artan şiddette hissedilirse) 
   1. Şu anki seviye %50
2. Sosyo-Politik ve Medya yaptırımların baskısı (%70 seviyede ve 6 ay artan şiddette hissedilirse)
   1. Şu anki seviye %45
3. Ukrayna’nın direnmesinin artması (%50 seviyede ve 6 ay artan şiddette hissedilirse) 
   1. Şu anki seviye %35
4. Rusya’nın içerisindeki güç odaklarından tepkilerin artması (%50 seviyede ve 6 ay artan şiddette hissedilirse)
   1. Şu anki seviye %10
5. Harekatın istenen şekilde gitmemesi (%90 seviyede ve 4 ay artan şiddette hissedilirse)
   1. Şu anki seviye %65
6. Rus ordusunun sorunlarının derinleşmesi (%90 seviyede ve 4 ay artan şiddette hissedilirse)
   1. Şu anki seviye %70
7. Putin’in politikalarının geçersiz kalması (%50 seviyede ve 4 ay artan şiddette hissedilirse)
   1. Şu anki seviye %30
8. ABD’nin Siber Savaş baskısının artması (%50 seviyede ve 1 yıl artan şiddette hissedilirse)
   1. Şu anki seviye %40
9. Putin’in asıl savaşını başlatma zamanı için kaygılanma derecesindeki artış (%50 seviyede)
   1. Şu anki seviye %25
10. Putin’in Özel Operasyon planında çıkmaza girilmesi (%50 seviyede ve 4 ay artan şiddette hissedilirse)
    1. Şu anki seviye %20
11. Putin’in psikolojik durum göstergesi (%50 seviyede)
    1. Şu anki seviye %20
12. NATO’nun Doğu Avrupa’daki baskısının artması (%40 seviye)
    1. Şu anki seviye %20

III. Zelensky’nin cayması: 

1. Rusya’nın baskısı (%50 seviyede ve 6 ay artan şiddette hissedilirse) 
   1. Şu anki seviye %30
2. Halkın zor şartlara itilmesi (%50 seviyede ve 6 ay artan şiddette hissedilirse) 
   1. Şu anki seviye %35
3. Ukrayna altyapısının çökmesi (%60 seviyede ve 6 ay artan şiddette hissedilirse)
   1. Şu anki seviye %40
4. Ukrayna kaynaklarının Rusya kontrolüne geçmesi (%60 seviyede ve 6 ay artan şiddette hissedilirse)
   1. Şu anki seviye %25
5. Ordunun desteğini kesmesi (%80 seviyede ve 6 ay artan şiddette hissedilirse) 
   1. Şu anki seviye %5
6. Kiev’de yönetimin değişmesi (%30 seviyede) 
   1. Şu anki seviye %1
7. ABD ve ortaklarının aktif politik desteğini kesmesi (%10 seviyede ve 1 ay hissedilirse)
   1. Şu anki seviye %1
8. Zelensky’nin politikasının geçersiz kalması (%50 seviyede ve 6 ay artan şiddette hissedilirse)
   1. Şu anki seviye %1
9. Mariupol’un Rusya kontrolüne geçmesi (%40 seviyede)
   1. Şu anki seviye %40 (Bitti)
10. Dış askeri yardımın Rusya’yı ülkeden çıkarmaya yetmemesi (%80 seviyede ve 6 ay artan şiddette hissedilirse) 
    1. Şu anki seviye %40
11. Teknoloji ve istihbarat desteğinin Rusya’yı ülkeden çıkarmaya yetmemesi (%60 seviyede ve 6 ay artan şiddette hissedilirse)
    1. Şu anki seviye %10
12. Milislerin desteğinin kesilmesi (%60 seviyede ve 6 ay artan şiddette hissedilirse) 
    1. Şu anki seviye %1
13. Donbas direnişinin kaybedilmesi (%80 seviyede) 
    1. Şu anki seviye %50
14. Askeri birlikler bulundukları bölgeleri tutamazlarsa ve ağır zayiat alırlarsa (%80 seviyede ve 6 ay artan şiddette hissedilirse)
    1. Şu anki seviye %20
15. Deniz bağlantısının kesilmesi (%50 seviyede)
    1. Şu anki seviye %48
16. Hava Üstünlüğünün kaybedilmesi (%30 seviyede)
    1. Şu anki seviye %25
17. Ülke topraklarının 1/3’nün istilası (%40 seviyede) 
    1. Şu anki seviye %15
18. Moral ve motivasyonun kaybolması (%70 seviyede en az 6 ay artan şiddette hissedilirse)
    1. Şu anki seviye %8

Ek-B

TABLO