ustun-insan-halife-ve-muttaki
Üstün İnsan

Üstün İnsan, Halife ve Muttaki

6 Ekim 2013
Okuyucu

Amaç insanı tarif etmek değil, onun önemini ve yerini işaret etmektir. Burada çok önemsediğim ve çözümleyebildiğim açılardan; “halife,” “üstün insan” ve “muttakilik” temel kavramlarının arasındaki farkı açıklamak isterim. Böylelikle insanı tarifle ilgili söz sahibi olanların göz önünde bulundurabileceği bir başka açı daya ortaya konmuş olacaktır.

Bazı kavramların insanlıktan önce de var olduğunu ve insanın çok üstünde bir kapsamda geçerli olduğunu çeşitli vesilelerle ifade etmiştim. Bazı kavramlar ise kendi tarihi içerisinde insanın tarifine karşılık gelmektedir.

En başta şunu ifade edeyim: Ne bir şeyi olduğundan fazla ne de değerinden aşağı görmenin bir anlamının olmadığı apaçık gerçektir. Bu makaleyi yazarken açıklamaları halife, muttaki ve insan sözcüklerini kullanarak değil; hidrojen, helyum ve karbon olarak da yapabilirdim. En azından bu noktadan başlayıp yapabilirdim. Bir nebze olsun Halife isimli kitabımda böyle yaptım.

Yöntem ve sözcükler ne olursa olsun, anlam, inanç, değer veya tasavvur yönüyle arada bir fark olmadığını ifade etmiş oluyorum. Okurken sizler de önyargıdan uzan kalırsınız diye düşünüyorum.

Görülmektedir ki en fazla tartışılan tariflerin başında insanın kendisi vardır. Bu amaçla dinler yol göstericilik işlevi görmek istemiştir. Kur’an’a göre ilk, tek ve esas din olan İslam ile son bir hatırlatma yapılmıştır.

Bütün bunlara karşı insanın, “bu da bir din,” diyerek geliştirdiği bakış açısının tarifleri için de yorum yapılabilir. En azından yargıların bazıları doğru, bazıları asılsız denebilir.

İnançtaki farklı değerlendirmeler, gerçek ve tümel bilgiye hakkınca erişebilme esaslı bir takım eksiklikler veya önyargı kaynaklı sorunlar ortadadır. Dolayısıyla insanı tartışmaya devam edeceğiz. Düşünceme göre birey için bu tartışma ölümüne kadar, insanlık için kıyamete kadar sürecektir.

Gelin şimdi kısa kısa açıklamalarla, üzerinde durduğum bazı tanımlamaları birbirlerinden ayrılabilecek şekilde gözden geçirelim.

Halife[i]

Kâinatın tüm yaratılmış üstün iradelileriyle ilgili bir kapsamdadır. Bunların içinde üstün insanın (ilki Âdem) tayin edilmesiyle birlikte başlayan süreçte, kâinatın düzeninde “pozitif-olumlu-doğru-yapıcı” tarafta kalan (inanç bakımından buna; inanan ve bu ölçü içinde üstün iradesiyle ilerlemeyi seçen ve savunan şeklinde bir açıklama getirebiliriz, kâinatın dini olarak Kur’an buna İslam demektedir) üstün insanların taşıdığı unvandır.

Üstün İnsan[ii]

Batı, insanın evrim sürecindeki son haline “modern insan” tanımını kullanır. Benim tanımım “üstün insan” olarak farklılık gösterir. Batı açıklayabildiği biyolojik ve fizyolojik donanımlara göre modern kelimesini doğru bulur; sanki bir makine gibi burada “öncekine göre modern” anlamı vardır.

Biyolojik ve fizyolojik açıdan öne çıkan konulardan bazılarına örnek verebiliriz:

  • Beyninin dolayısıyla aklının gelişmiş olması,
  • Kendini ifade etme kabiliyetinin olması,
  • Elini iyi kullanabilmesi,
  • Gerekli araç-gereçleri imal edebilecek kabiliyetlere sahip olması,
  • Organizasyon kurup işletebilmesi…

Benim “üstün” tanımımın altında yatan sebepler şunlardır:

  • Üstün insanın biyolojik ve fizyolojik gelişimin devamı olarak “benliği/nefsi” vardır. Bunun yanı sıra Yaratan’ın kendinden eklediği “ruh” da vardır.
  • Üstün insanın “üstün iradesi” vardır.
  • Kâinatın bilinç atmosferiyle bağlantılı olarak kendi için gerekli anlam ilişkisi içine girebilir.

Üstünlüğün bir de bu dünyada madden vücut bulan bütün yaratılmışların en üstün niteliklere sahip olanı insandır ve varlık hiyerarşisinde en üstte bulunmasıdır. “Üstün” sözcüğü bu anlamda daha tamamlayıcıdır.

Muttakilik[iii]

Bu dünya hayatı için, her bir birey açısından, imanla ilgili olarak, doğumdan ölüme yaşanan her an için; doğrudan, haktan, ahlaktan ve bunun gibi bütün konulardan yana seçimi (iradeyi) sorumluluğun idrakiyle kullanma yolu, tersi hal ve davranışlardan sakınmaktır.

Muttaki; üstün insan olduğunu ve halife olarak atandığını bilir ve buna göre tavır içindedir, yaşamını bunun üzerine inşa eder. Varsa sapmaları onlardan kurtulup doğru yola girer ve o yol üzerinde kalmaya özen gösterir, örneklik eder. Bu zamanın ötesindeki zamanın işleyeceğine, bu mekânın ötesindeki mekânlarda yaşam olduğuna ve olacağına inanır.

Batı dilinde muttakinin karşılığı yoktur. İdealize edeceğimiz ve benim “muttaki” isimli kitabımda getirdiğim bir tanımla; günümüzün her türlü işini başarıyla yapabilen, yüksek niteliklere sahip, donanımlı, ahlaklı ve Batı normlarına göre örnek birey “yetkin” insandır.

Kendi tercihimle “muttaki” ifadesini Batı dilinde “excellent being” olarak ifade etmekteyim.

 


[i] Geniş bilgi için bkz. Gürsel Tokmakoğlu, Halife, İz Yayınları, İstanbul, 2013.

[ii] Geniş bilgi için bkz. Gürsel Tokmakoğlu, Halife, İz Yayınları, İstanbul, 2013.

[iii] Geniş bilgi için bkz. Gürsel Tokmakoğlu, Muttaki, İz Yayınları, İstanbul, 2012.

Bir yanıt yazın

Your email address will not be published.

akil-ve-bilgi
ÖNCEKİ YAZI

Akıl ve Bilgi

kuresel-degisim-ve-saf-insanin-sorumlulugu
DİĞER YAZI

Küresel Değişim ve Saf İnsanın Sorumluluğu

Kültür 'ın son yazıları

329 views

Eleştiriler

Sizlere günümüzün iyi algılanması gerektiği bağlamında, özellikle bizi ilgilendiren yönleriyle, sosyal bilimler ve dış politikaya dair bazı eleştirilerimi aktaracağım. Dünya hızla değişiyor, güç dengeleri bildiğimiz biçimden oldukça farklılaştı, eğer bunlara ait kavramlara ve anlayışlara vakıf olamıyorsak, konuşuruz ama aslında başka bir şey anlatırız.
330 views

Devrim

Bize devrimin ne tarafı kaldı? Diyeceksiniz ki hangi devrimin? Açıklayacağım. En başta şöyle sloganik işaret edeyim: Devrimden değil, sapkınlardan ve geç kalmışlıktan kork!
501 views

Generalist

Ülkeler ve dünyamız için iyi bilinmesi gereken bir konuyu işleyeceğim, generalist olmak. Buna karşılık gelen bir sözcük aradım bulamadım, yine de ben genele yetkin diyeceğim. Genele yetkin kimseler kimler, örnekleri neler? Uluslararası İlişkiler, Ekonomi ve Askerlik sahalarında örnekler vereceğim, neden gerekli, bunu açıklayacağım.
471 views

ENTELEKTÜEL SORUNSALI

Temelde insanın doğası, zamanın getirdikleri ve sürekli gelişen küresel zorluklar var. Bunun üzerine her alanda tereddüt uyandıran değişik adımlar ve gerçek bir hedef. Sözü edilen şu, kalkınmak! Eğer artık kalkınmışlar sınıfında olmak istiyorsanız!.. Gerçekten istiyor musunuz? İşe bu emelin ne denli büyük bir mücadeleyi gerektirdiğinin farkında olmakla başlanmalı. İşte tam da bu noktada, düşünsel içerikli bir açıklamam olacak. 
2K views

Sıradan ve Mükemmel

Bu makalede sizlere insan zihni içerisindeki tarif veya algı ile gerçeğe ilişkin olanın farkını açıklayacağım. Ele alacağım temalar sıradancılık, mükemmelcilik ve gerçeklik ötesi hakkındadır. Başta soralım, karşılaştığınız şey gerçek mi, yoksa gerçek ötesi mi?
DÖNBAŞA

Okumadan Geçme